مذاکرات وین به مویی بند است
فضای خاکستری و تداوم مقصرنمایی
طهمورث حسینی
مسابقه طناب‌کشی مذاکرات وین به زورآزمایی‌های آخر خود رسیده است. احتمال اینکه یکی از طرف‌ها با زور بیشتر پیروز نهایی مذاکرات باشد، قوت بیشتری گرفته اما این احتمال هم وجود دارد که در لحظات آخر طناب پاره شده و بازی مذاکرات بدون سرانجام به پایان برسد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی با تعدادی از نمایندگان جلسه گذشته و آخرین وضعیت مذاکرات را شرح داده است. معلوم نیست حرف‌های ویژه آن جلسه چه بوده و بین نمایندگان و شمخانی چه حرف‌هایی رد و بدل شده اما اخبار رسمی منتشر شده از این جلسه هم نشان از فضای خاکستری مذاکرات را دارد. شمخانی گفته که تجربیات تلخ ناشی از بدعهدی آمریکا و بی‌عملی اروپا، تامین الزامات شکل‌گیری توافقی قابل اتکا، متوازن و پایدار را اجتناب‌ناپذیر کرده است. او تاکید کرده که «راهبرد اصلی کشور در کنار تلاش برای رفع تحریم‌ها، تمرکز بر ایجاد سازوکارهای بی‌اثر کردن ابزار تحریم است و خوشبختانه در این زمینه اقدامات بسیار خوبی انجام شده است.»
حرف‌های مقامات آمریکایی و اروپایی همان حرف‌های گذشته است. «ندپرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بازهم ایران را مقصر بن‌بست مذاکرات معرفی کرد و برای چندمین بار تکرار کرد که اگر ایران به عدم همکاری خود در مذاکرات هسته‌ای ادامه دهد، ایالات متحده از آن خارج می‌شود.
علی واعظ روزنامه‌نگار و تحلیلگر ارشد گروه بین‌المللی بحران در امور ایران نیز در رشته توئیت‌هایی به بن‌بست مذاکرات اشاره کرده اما با توجه به نقل قول منتشر شده از او درباره شکست مذاکرات وین تصریح کرده که نگفته است مذاکرات شکست خورده بلکه از بن‌بست حرف زده و گفته که غرب درباره سایر گزینه‌ها بحث و تبادل نظر داشته است.
مواضع غرب: ایران مقصر است و زمان نداریم
حرف‌های مقامات آمریکایی و اروپایی قبلی همان حرف‌های گذشته است. «ندپرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا باز هم ایران را مقصر بن‌بست مذاکرات معرفی کرد و برای چندمین بار تکرار کرد که اگر ایران به عدم همکاری خود در مذاکرات هسته‌ای ادامه دهد، ایالات متحده از آن خارج می‌شود.
پایگاه خبری اردوپوینت نیز در گزارشی آورده که اولاف شولتز صدراعظم آلمان که برای دیدار با مقامات رژیم صهیونیستی به اسرائیل سفر کرده است، به خبرنگاران درباره مذاکرات وین گفت: آنچه می‌خواهیم شاهدش باشیم، این است که در وین توافقی حاصل شود.
شولتز افزوده که اکنون زمان تصمیم‌گیری فرا رسیده است. این کار نباید بیش از این به تعویق بیفتد و نمی‌تواند هم بیش از این به تعویق بیفتد.
خبر خوب از طرف غربی‌ها حمایت رهبر اکثریت دموکرات مجلس سنای آمریکا از تلاش‌های دولت بایدن برای احیای توافق هسته‌ای با ایران است.
چاک شومر، سناتور دموکرات آمریکایی که در زمان حصول توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۵ با آن مخالف بود، اکنون اعلام کرده است که از رایزنی‌های دولت بایدن با متحدانش و ایران برای احیای توافق ۲۰۱۵ پشتیبانی می‌کند.
وی در یک نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره مذاکرات کنونی میان طرف‌های برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و آمریکا در وین برای احیای این توافق و بازگشت واشنگتن به آن، گفت که از نظر من انجام این مذاکرات بسیار مهم است. من زمان ریاست جمهوری اوباما در مخالفت با این توافق رای دادم چراکه فکر می‌کردم مشکلاتی دارد.
شومر گفته که توافق سال ۲۰۱۵ با ایران مشکلاتی داشت و بسیاری از ما به دولت بایدن آنها را گوشزد کرده‌ایم اما فکر می‌کنم که مذاکرات کنونی مهم و خوب است.
مواضع ایران: باید نفع اقتصادی ببریم
در ایران اما صداهای متفاوتی شنیده می‌شود رسانه‌های نزدیک به تیم مذاکره‌کننده تلاش می‌کنند، غرب را مقصر اصلی به نتیجه نرسیدن احتمالی توافق معرفی کنند. ایرنا به عنوان یکی از اصلی‌ترین سخنگویان تیم مذاکره‌کننده در گزارشی آورده که با ورود مذاکرات وین به مراحل نهایی، طرف‌های غربی برای وادار کردن ایران برای صرف‌نظر از مطالبات منطقی خود همچنان به تاکتیک نخ‌نمای مقصرنمایی ادامه داده و تلاش می‌کنند تا ایران را مقصر احتمال شکست گفت وگوها معرفی کنند این درحالیست که ادامه این رویکرد غیرسازنده، توافق نهایی را تهدید می‌کند.
همایش «احیای هیچ» که به همت بسیج دانشجویی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد، محلی برای بیان دیدگاه‌های مخالفان توافق بود. علی خضریان، نماینده مجلس در این همایش گفت که برجام یک تجربه بود که نباید مجددا اشتباهات گذشته در اعتماد به طرف غربی خصوصا آمریکا با توجه به بدعهدی گذشته تکرار شود.
این رسانه متذکر شده که مذاکرات وین در حالی روزهای پایانی خود را طی می‌کند که هیأت‌های مذاکره‌کننده دیدارهای طولانی و فشرده‌ای را در وین در دستور کار دارند. با توجه به آماده شدن متن پیش‌نویس، هیأت ایرانی حاضر در وین تلاش می‌کند تا برای انتفاع اقتصادی کشورمان از توافق تضمین دریافت کند.
شهریار حیدری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، البته از انعطاف ایران در موضوع غنی‌سازی سخن به میان آورده و گفته است که قبل از برجام، ما یک روندی داشتیم و البته داریم و بعد از برجام هم در جریان قانون راهبردی مجلس ما میزان غنی‌سازی مشخصی داریم و به آژانس بین‌المللی هم اعلام کرده‌ایم.
این نماینده مجلس البته از انعطاف ایران سخن گفته و تاکید کرده است که اگر تحریم‌ها لغو شود و ما به برجام برگردیم، طبیعتاً بخشی از این غنی‌سازی‌ها به توافق می‌رسد و ما قطعاً در این رابطه، انعطاف به خرج می‌دهیم، ولی اقدام اصلی و راهبردی، ترغیب و تشویق برای لغو تحریم‌ها است.
البته همچنان مخالفت‌های داخلی با برجام ادامه دارد. همایش «احیای هیچ» که به همت بسیج دانشجویی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد، محلی برای بیان دیدگاه‌های مخالفان توافق بود. علی خضریان، نماینده مجلس در این همایش گفت که برجام یک تجربه بود که نباید مجددا اشتباهات گذشته در اعتماد به طرف غربی خصوصا آمریکا با توجه به بدعهدی گذشته تکرار شود. بحث اصلی ما در مذاکرات لغو تحریم‌هاست؛ چون اگر قرار است که تحریم‌ها لغو نشوند، اصل مذاکرات زیر سوال می‌رود. تجربه به ما نشان داده که تعلیق و یا توقف تحریم‌ها برای ایران کارآمد نیست؛ لذا ما نباید در مذاکراتی که به سمت لغو تحریم‌ها نمی‌رود اقدامی کنیم.
احتمال سفر گروسی به تهران
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در نشستی خبری در پاسخ سوالی مبنی بر اینکه آیا ممکن است دوباره برای حل مسائل باقی مانده، به ایران سفر کند، احتمال این سفر را بعید ندانست و سه بار تکرار کرد: هر چیزی ممکن است.رافائل گروسی گفت: ما گفت وگوها و مشورت‌های دائم با ایران در قالب‌های مختلف داشته‌ایم و برای رسیدن به توافق با ایران، همیشه سخت کار کرده‌ایم .همزمان با این اظهارات گروسی، خبرنگار نشریه وال استریت ژورنال که اخبار مذاکرات هسته ای ایران از نزدیک دنبال می کند، در توئیتی نوشت که طبق اطلاعاتی که از منابع خود کسب کرده، مدیرکل آژانس «بلیت سفر به تهران» در روزهای آینده را در دست دارد اما لزوما این بدان معنا نیست که برنامه سفر او به تهران، نهایی شده است.مدیرکل آژانس در پاسخ به سوالی مبنی بر احتمال توقف تحقیقات پادمانی آژانس در باره مسائل هسته‌ای ایران با توجه به مذاکرات هسته‌ای جاری در وین، گفت: آژانس هرگز روندی را که در خصوص ضرورت شفاف‌سازی (درخصوص برنامه هسته‌ای ایران) شروع کرده است، بخاطر مسائل سیاسی متوقف نخواهد کرد. آنچه نیاز داریم، این است که با ایران دور یک میز بنشینیم و سعی کنیم مسائل را شفاف‌سازی کنیم. این مسائل تنها زمانی تمام می‌شود که از نظر آژانس بطور کامل شفاف‌سازی شده باشد.
آیا طناب مذاکرات پاره می‌شود؟
علی بیگدلی از کارشناسان مسائل هسته‌ای معتقد است که اگر مذاکرات وین به نتیجه نرسد، دلار طی یک هفته به بالای ۴۰ هزار تومان می‌رسد و ممکن است ایران به ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل برود. شاید همین تحلیل‌هاست که برخی کارشناسان داخلی را امیدوار می‌کند که در نهایت ایران و غرب به توافق دست پیدا خواهند کرد. به قول احمد زیدآبادی، شکست مذاکرات برای کشور و منطقۀ ما، تبعات مخربِ خارج از تصوری در بر دارد. از همین رو، طناب مذاکرات به سادگی پاره نمی‌شود؛ حتی اگر به مویی وصل شده باشد.
دیدگاه تان را بنویسید