آیدا فراهانی

با گذشت بیش از دو هفته از عزل مولوی محمدحسین گرگیج از امامت جمعه شهر آزادشهر براساس برخی گزارش‌ها فضای شهر همچنان امنیتی بوده و نگرانی‌ از ادامه اعتراضات وجود دارد. گرچه در روز 26 آذرماه پس از برکناری مولوی گرگیج، نماینده ولی فقیه در گلستان با صدور حکمی، نعمت‌الله مشعوف را به مدت یک سال به عنوان امام جمعه جدید اهل‌سنت آزادشهر منصوب کرد، اما نماز جمعه این هفته توسط مولوی عبدالکریم ریگی از مدرسین دارالعلوم فاروقیه گالیکش برگزار شد و مولوی گرگیج که با همراهی جمعی از مردم شهر گالیکش به مسجد فاروقیه رفته بود، در آن سخنرانی کرد. همچنین برای دومین هفته پیاپی طرفداران محمدحسین گرگیج، امام جمعه سابق اهل سنت آزادشهر در اعتراض به عزل وی، بعد از نماز جمعه دست به اعتراض زدند.آزادشهر یکی از شهرهای استان گلستان است که بخش قابل‌توجهی از جمعیت این استان را ترکمن‌ها تشکیل می‌دهند .اعتراضات سنی‌ها در آزادشهر به برکناری امام جماعت این شهر یک بار دیگر توجه‌ها به جایگاه سنی‌ها در ایران را مورد توجه رسانه‌های داخل و خارج قرارداده است. مخصوصا اینکه روز پنج‌شنبه گذشته مولوی عبدالحمید، امام جمعه زاهدان با ارسال نامه‌ای به مقام معظم رهبری خواستار اتخاذ تدبیر عاجل و حکیمانه جهت جلوگیری از بروز یأس و ناامیدی در میان اهل سنت شد.

در بخشی از این نامه که به دفتر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ارسال شده، آمده است: مولانا محمدحسین گرگیج، امام‌جمعه اهل سنت آزادشهر و مدیر حوزه علمیه فاروقیه گالیکش، استاد تفسیر قرآن و از چهره‌های علمی و شاخص اهل سنت و دارای محبوبیت قابل‌ملاحظه‌ای بین آنان می‌باشد. مولانا عبدالحمید در این نامه عنوان کرده است که عزل امام‌جمعه اهل سنت آزادشهر از امامت جمعه موجب یأس و سرخوردگی جامعه اهل سنت شده و به هیچ وجه قابل توجیه و هضم نیست و تبعات جبران‌ناپذیری برای وحدت مسلمین دارد. تمام زحمات ایشان که برای ملت ایران کشیده است، نادیده گرفته شده است.آنچه بر دامن اعتراضات افزود برکناری مولانا گرگیج از امامت جمعه شهر بود که توسط نماینده ولی فقیه در گلستان صورت گرفت. این انتصاب با اعتراض گسترده جامعه اهل سنت ایران روبرو شد. معترضان می‌گویند عزل و نصب امامان جمعه شهرهای سنی‌نشین برعهده شورای مشورتی اهل سنت است. تصاویر و ویدئوهای منتشر شده از شهرهای آزادشهر و گالیکش در فضای مجازی نشان می‌دهد که در روزهای گذشته فضای این شهرها امنیتی بوده است؛ نیروهای پلیس در شهر حضور دارند و براساس گزارش‌ها نماز جمعه در آزادشهر برگزار نشده است.

سخنان حساسیت‌زای مولوی گرگیج و عذرخواهی او

ماجرا اما از آنجا شروع شد که گفته می‌شود در هفته‌های گذشته شعارهایی علیه اهل سنت و خلفای آنها در شهرهای سنی‌نشین نوشته و پخش شده بود و محمدحسین گرگیج در واکنش به این سخنان گفته بود: مادر امام زین‌العابدین دختر یزدگرد بود و عمربن‌خطاب پس از فتح ایران او را به ازدواج امام حسین درآورد و ۹ امام پس از آن نیز از همین نسل به وجود آمده‌اند. در نتیجه اگر خلافت عمر بن‌خطاب را نپذیریم، اعتبار امامان و نسب آنان را زیر سؤال برده‌ایم. این سخنان مناقشه‌برانگیز، اعتراضات برخی از رسانه‌های اصولگرایان و حوزه را به‌دنبال داشت.خبرگزاری رسمی حوزه در این باره نوشت پخش کلیپ سخنان تفرقه‌افکنانه امام جمعه اهل سنت آزادشهر در فضای مجازی، قلوب مسلمانان جهان بویژه مردم ایران اسلامی را جریحه‌دار کرد و این اظهارات جنجالی با واکنش‌های زیادی حتی در بین جامعه اهل سنت روبرو شد اداره کل ادیان و مذاهب سازمان تبلیغات اسلامی هم در نامه‌ای به حجت‌الاسلام والمسلمین لطفیان، دبیر شورای برنامه‌ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت خواستار برخورد قانونی با مولوی گرگیج شد.

برای دومین هفته پیاپی طرفداران محمدحسین گرگیج، امام جمعه سابق اهل سنت آزادشهر در اعتراض به عزل وی، بعد از نماز جمعه دست به اعتراض زدند

مولوی گرگیج پس از سخنان حساسیت برانگیزش عذرخواهی کرد و گفت که برداشت دقیقی از سخنانش نشده است. او با انتشار بیانیه‌ای توضیحاتی را در خصوص سخنرانی اخیر خود پیرو فضایل صحابه رسول‌الله (ص) در خطبه‌های نمازجمعه (۱۹ آذر ۱۴۰۰) منتشر کرد. در این بیانیه آمده بوددر خطبه‌های (۱۹ آذر ۱۴۰۰) مطالب جامعی مطرح شدند که فایل تصویری آن موجود است، از آن رو ما خود را از ارادتمندان و عاشقان اهل بیت (رضوان الله تعالی علیهم اجمعین) می‌دانیم و این ارادت بارها در خطبه های جمعه، نوشتارها، گفتار و مصاحبه ها بیان شده است؛ محبت اهل بیت و صحابه رسول الله(ص) جزو ایمان قلبی اینجانب است؛ توهین به اهل بیت پیامبر اعظم (ص) حرام و کفر است؛ علت سخنرانی بنده نصب بنرهای توهین‌آمیز در کوچه وخیابان‌ها و برخی سخنان تفرقه‌افکن در ایام فاطمیه است؛ هزاران بار به خدا پناه می‌برم که در دل اینجانب نسبت به خاندان رسول گرامی (ص) و سُلاله پاکش، کینه، کدورت، عداوت باشد و یا اهانتی روا دارم.در ادامه تاکید شده بود:برخی افراد از روی قصد و غرض از احساسات مذهبی مردم سوء استفاده کرده و کلام و مطالب بنده را تحریف و یا برش می‌زنند که در شرایط حساس کنونی کشور اجازه نخواهیم داد کسانی موجبات تفرقه بین اهل سنت و اهل تشیع را ایجاد کنند. در پایان یادآور می‌شوم اهل سنتی که محبت رسول‌الله (ص) و خاندان پاک ایشان در دلش نباشد و از اعمالشان پیروی نکند اهل سنت نیست و اگر سوء تفاهمی از سخنان اینجانب پیش آمده از همه عزیزان عذرخواهی می‌کنم.با این حال انتقادات علیه او ادامه یافت.

یک روحانی سنی منتقد

آنگونه که در پایگاه رسمی اطلاع‌رسانی مولوی محمد حسین گرگیج آمده است، او دارای مدرک تحصیلی پایان دوره خارج و درجه اجتهاد است. او و آبا و اجدادش در استان سیستان و بلوچستان بصورت عشایری زندگی می‌کرده‌اند.

اولین دروس حوزوی خود را نزد مولوی نظر محمد لوار زهی براهوئی در زیر چادرهای عشایری در دُرستان بلوچستان شروع کرده و سپس راهی شهر زاهدان مرکز استان استان شد و کتب نصاب درسی را در مدرسه اشاعة التوحید زاهدان نزد مولوی عبدالغفور شه بخش و مولوی امیر احمد و بقیه اساتید تمام کرد.

مولانا عبدالحمید در نامه‌ای به مقام معظم رهبری عنوان کرده که عزل امام‌جمعه اهل سنت آزادشهر از امامت جمعه موجب یأس و سرخوردگی جامعه اهل سنت شده و به هیچ وجه قابل توجیه و هضم نیست

برای دوره خارج و حدیث که در آن زمان در ایران نبود به کشور همسایه پاکستان رفت تا دوره پایانی نصاب درسی را طی کند؛ با دریافت سند اجازه تفسیر قرآن مجید به موطن اصلی خویش به ایران برگشت و در استان مازندران، گلستان فعلی در شهر گالیگش مدرسه فاروقیه اهل سنت را تأسیس کرد و به تعلیم و تعلم و تربیت طلاب علوم دینی مشغول شد و همچنین از بدو ورود به استان گلستان در شهرستان آزادشهر نماز جمعه و عیدین را برگزارکرد. در پایگاه اطلاع‌رسانی او همچنین آمده که صاحب‌نظر در مسائل احوال شخصی از قبیل نکاح، طلاق، وصیت و ارث در اکثر دادگاه‌های منطقه است.

آنگونه که از مطالب منتشر شده در پایگاه اطلاع‌رسانی مولوی گرگیج مشخص است او از منتقدان به عملکرد دولت‌ها در عدم استفاده از نیروهای سنی در مناصب حکوتی بوده است. در یکی از خطبه‌های نماز جمعه عنوان کرده است:همانطور که ما اهل سنت انتظار داشتیم که در دولت آقای روحانی طبق وعده‌های ایشان از نیروهای شایسته اهل سنت  در وزارت کشور و دیگر پست‌های مهم مدیریتی به‌ کار گرفته شود اما متاسفانه این امر محقق نشد و جای اهل سنت در وزارتخانه های کشورخالی است.

او همچنین درباره برپایی مراسم علیه سنی‌ها در ایران با انتقاد گفته بود: چندین سال از انقلاب می‌گذرد، اما متاسفانه هنوز هم مشاهده می‌شود که در گوشه و کنار کشور به مقدسات ما توهین می‌کنند که در آخرین مورد  آن به نقل از ایسنا درن قاطی از کشور عید الزهراء و مراسم عمرکشان برگزار می‌کنند طوریکه خود علمای شیعه به آن اعتراض داشتند پس چطور با وجود برگزاری چنین مراسم و توهین‌هایی وحدت به وجود بیاید؟ آیا دین فحاشی است؟ آیا توهین به مقدسات دیگران جزء دین است؟ در حالی‌که خداوند حتی ناسزاگویی به یک بت را هم جایز ندانسته است.

مولوی عبدالحمید، امام جمعه‌ی اهل سنت زاهدان که از مهمترین شخصیت‌های اهل سنت در ایران است، علاوه بر نامه‌ای که به رهبری نوشت و خواستار دخالت ایشان در این باره شد روز جمعه (۱۰ دی‌ماه ۱۴۰۰)  نیز در مراسم نماز جمعه زاهدان گفت: خواسته عمومی اهل‌سنت و همۀ انسان‌های آزاده از دست‌اندرکاران و مسئولان کشور آن است که مسئله آزادشهر استان گلستان و موضوع مولانا گرگیج حفظه‌الله را که یکی از علمای دلسوز و وحدت‌طلب است، با تدبیر و درایت حل کنند.اکنون با توجه به حوادث رخ داده در هفته‌های اخیر آنچه که مولوی عبدالحمید و مولوی گرگیج بر آن تاکید کرده‌اند جلوگیری از سوءاستفاده دشمنان در داخل و خارج برای ایجاد تفرقه بین اهل سنت و اهل تشیع است. نکته ای که باید مورد توجه هر دو طرف قرار گیرد.