نگاهی به تحولات برجامی در نیویورک و وین؛
از رایزنی‌های دیپلماتیک تا سنگ‌اندازی ریاض
وین و نیویورک دیروز شاهد اولین تلاش‌های دیپلماتیک جدی و عملی برای حل مسئله برجام پس از روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی بود.
سخنرانی جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا تاییدی بر این تلاش‌ها بود. او دیروز در هفتاد و ششمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت که «در حال تلاش با گروه ۱+۵ برای تعامل دیپلماتیک با ایران و بازگشت به برجام هستیم. آماده‌ایم اگر ایران هم اقدام مشابه انجام دهد به پایبندی کامل برجام برگردیم.»
بایدن همچنین اضافه کرد که «ایالات متحده دنبال به راه انداختن جنگ سردی دیگر در دنیا نیست و آماده تعامل با همه کشورهای دنیا است.»
او تصریح کرد: «قدرت نظامی آمریکا باید آخرین راهکار ما باشد نه نخستین راهکار و ما نباید از آن به عنوان پاسخی برای تمامی مشکلات استفاده کنیم.»
همزمان با تاکید او بر تعامل دیپلماتیک، حسین امیرعبداللهیان و محمد اسلامی در قامت وزیر خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی و دیپلمات‌ها و مقامات دیگر کشورها در نیویورک و وین، مشغول جلسات و رفت‌وآمدها در سطوح مختلف سیاسی برای خروج از بن‌بست توافق هسته‌ای بودند.
احتمال می‌رفت که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، نشست ایران و 1+4 نیز برگزار شود. ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه از برگزاری این نشست خبر داده بود. او گفته بود هدف از این نشست ایجاد «فضایی مثبت» برای از سرگیری مذاکرات است که از اواخر بهار متوقف شده است.
لودریان همچنین اضافه کرده بود: «زمان علیه هرگونه توافق احتمالی با تهران عمل می‌کند و با گذشت زمان، مقامات ایرانی به فعالیت‌های هسته‌ای خود سرعت می‌دهند.»
اتحادیه اروپا اما دیروز این خبر را تکذیب کرد. جوزف بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا با رد سخنان وزیر خارجه فرانسه، اعلام کرد که «وزرای خارجه کشورهای 1+4 هیچ نشستی با ایران در حاشیه مجمع سالانه سازمان ملل نخواهند داشت.»
دیدارهای تراس با امیرعبداللهیان و بلینکن
با این حال دیروز جلسات متعدد درباره برجام میان وزرای خارجه کشورهای مختلف تشکیل شد. برای نمونه برجام یکی از موضوعات اصلی جلسه آنتونی بلینکن و الیزابت تراس، وزرای خارجه آمریکا و انگلیس در حاشیه نشست سالانه عمومی مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک بود.
وزارت خارجه انگلیس پس از این دیدار، اطلاعیه‌ای صادر و اعلام کرد که دو کشور (انگلیس و آمریکا) بر لزوم بازگشت سریع ایران به مذاکرات وین تاکید و توافق کرده‌اند.
وزارت خارجه انگلیس روز دوشنبه هم با صدور بیانیه‌ای، به دیدار لیز تراس و امیرعبداللهیان در حاشیه کنفرانس عمومی سازمان ملل پرداخته و عنوان کرده بود: «تراس در این دیدار که در هفته اول انتصابش به این مقام انجام می‌شود، مطرح خواهد کرد که باید تمایلی دو جانبه نسبت به شروعی دوباره در روابط دوجانبه کشورهایمان وجود داشته باشد. تراس همچنین پیشنهاد آمریکا برای لغو تحریم‌ها در ازای بازگشت ایران به پایبندی کامل به تعهدات هسته‌ای‌اش را تکرار خواهد کرد. او از ایران خواهد خواست به مذاکرات وین درباره [احیای] توافق هسته‌ای و پایبندی به تعهدات هسته‌ای خود بازگردد که به نفع همه است.»
در سوی دیگر لودریان هم از دیدار با همتایان چینی و روسی خود درباره توافق هسته‌ای با ایران خبر داد.
هجمه‌های سعودی
در وین گروسی از حضور اسلامی در نشست سالانه کنفرانس عمومی آژانس استقبال کرد. او در گزارشی توئیتری نوشت: «از اینکه از محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در نشست کنفرانس عمومی آژانس استقبال کردم، خرسند هستم تا به تقویت بیانیه مشترکی که اخیرا در تهران به دست آمد، بپردازیم. اکنون کارهایی داریم که باید با یکدیگر انجام دهیم.»
او البته در سخنرانی خود در آغاز این نشست تاکید کرد: «ما درصدد تلاش‌های دیپلماتیک بیشتر و ضروری در راستای ایجاد وضعیت رضایت‌بخش در خصوص برنامه هسته‌ای ایران هستیم.»
در واقع علی‌رغم استقبال توئیتری گروسی از اسلامی، جو نشست چندان هم برای ایران مثبت نبود. سخنرانی عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی سعودی بیانگر این جو منفی بود.
او بر ضرورت خالی شدن منطقه از سلاح کشتار جمعی و ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تاکید کرد و افزود که کشورش نسبت به آنچه که او «عدم پایبندی ایران به توافقات بین‌المللی» خواند، نگران است.
بن سلمان همچنین مدعی شد: «عدم شفافیت تهران در تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تهدیدی برای ممانعت از اشاعه سلاح کشتار جمعی است.» وزیر سعودی تاکید کرد که کشورش از تمام تلاش‌های بین‌المللی در راستای ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای حمایت می‌کند.
شبکه ان‌اچ‌کی ژاپن دیروز گزارش داد که اسلامی در وین از سر گرفتن مذاکرات متوقف شده برای احیای برجام را منوط به لغو تمام تحریم‌ها توسط ایالات متحده کرده است
پاسخ ایران به بن سلمان
اظهارات او با پاسخ نمایندگی ایران در وین مواجه شد. خدایار روزبهانی، رایزن سیاسی نمایندگی دائم ایران در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، با انتشار پاسخی مکتوب به اظهارات بن سلمان، نوشت: «این طنز تلخی است که جمله عامیانه «بهترین دفاع، یک حمله است»، در حال تبدیل شدن به یک الگو در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. عربستان در حالی به برنامه هسته‌ای ایران می‌پردازد که این کشور هنوز نسخه قدیمی «پروتکل مقادیر کوچک» را اجرا می‌کند و در نتیجه، از نظارت و راستی‌آزمایی جامع برنامه هسته‌ای خود توسط آژانس جلوگیری می‌کند.»
در ادامه این پاسخ آمده است: «جمهوری اسلامی ایران به طور کامل و صادقانه موافقتنامه جامع پادمان خود با آژانس را اجرا می‌کند و معتقد است عدم اجرای کامل پادمان‌های جامع، زنگ خطر را در هر کجا که باشد به صدا درمی‌آورد؛ حال چه در عربستان باشد، چه در رژیم اسرائیل و نباید هیچ تفاوتی در این بین قائل شد. این موضوع باید فوراً و بدون هیچ گونه تعصب و تبعیض رد شود. ایران، آژانس و جامعه بین‌المللی بسیار خرسند خواهند بود اگر عربستان و سایرین در خاورمیانه بتوانند همان تعهدات پادمانی را که ایران در حال اجرای آن است، انجام دهند.»
جوزف بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا با رد سخنان وزیر خارجه فرانسه، اعلام کرد که «وزرای خارجه کشورهای 1+4 هیچ نشستی با ایران در حاشیه مجمع سالانه سازمان ملل نخواهند داشت»
شرط شروع دوباره مذاکره
همزمان اسلامی در وین می‌کوشد تا علی‌رغم اتهاماتی از جنس آنچه بن سلمان به ایران وارد کرده، اعتماد آژانس و اعضای آن را جلب کند. او دیروز در ادامه سفرش به وین با وزیر مشاور در امور اقتصادی و انرژی آلمان نیز دیدار کرد. آخرین تحولات مربوط به برجام از سرفصل‌های دیدار دو طرف بود.
همچنین شبکه ان‌اچ‌کی ژاپن دیروز گزارش داد که اسلامی در وین از سر گرفتن مذاکرات متوقف شده برای احیای برجام را منوط به لغو تمام تحریم‌ها توسط ایالات متحده کرده است.
به گزارش ان‌اچ‌کی، اسلامی گفته است: «آمریکا به تعهدات و وظایف خود طبق توافق هسته‌ای ٢٠١٥ عمل نکرده است. این کشور اکنون باید سیاست‌های غلط خود را تصحیح و جبران کند.»
حال باید منتظر ماند و دید که پس از بازگشت عبداللهیان و اسلامی از نیویورک و وین، تاثیر سفر آنها بر معمای برجام چه خواهد بود. آیا رایزنی‌های دیپلماتیک در این دو سفر، راه را برای احیای برجام همواره می‌کند یا اینکه شرایط دشوار و پیچیده‌تر خواهد شد؟
دیدگاه تان را بنویسید