سیدمحمد میرزامحمدزاده

کاخ سفید در یک تغییر رویه ناگهانی در سیاست‌های پیشین ارتش آمریکا در سوریه، اعلام کرد که ترامپ، رئیس‌جمهور با عملیات نظامی ترکیه موافقت کرده است؛ عملیاتی که می‌تواند منجر به انهدام نیروهای کرد در نزدیکی مرز سوریه شود؛ در حالی که عنوان می‌شد این نیروها از سوی آمریکا حمایت می‌شوند.

روزنامه نیویورک‌تایمز در یک خبر فوری در این رابطه نوشت: ترکیه جنگجویان کرد را شورشیان تروریست می‌خواند و همواره منتظر پایان حمایت آمریکا از این گروه بوده است. اما این گروه کرد که با نام نیروهای دموکراتیک سوریه یا S.D.F شناخته می‌شوند، قابل اعتمادترین شریک ایالات‌متحده در جنگ علیه داعش در این گوشه استراتژیک دنیا، یعنی شمال شرق‌ سوریه به‌شمار می‌روند. 

حالا تصمیم ترامپ برخلاف توصیه‌های مقامات ارشد پنتاگون و وزارت امور خارجه آمریکا اخذ شده است. با وجود آنکه این مقامات خواستار حضور حداقلی نیروها در شمال سوریه بودند تا عملیات ضد شورش علیه داعش تداوم و همچنین تعادلی در مقابل نیروهای ایران و روسیه وجود داشته باشد، ترامپ تصمیم خود را گرفت.

دونالد ترامپ دیروز، ۱۵ مهر، در حساب توئیتری خود درباره خروج نیروهایش از شمال سوریه، نوشت: «کردها همراه ما جنگیدند، اما برای این کار مبلغ هنگفتی از پول و تجهیزات به آنها داده شد. آنها چندین دهه است که با ترکیه می‌جنگند. من تقریباً ۳ سال جلو این نبرد را گرفتم، اما زمان آن فرا رسیده است که ما از این جنگ‌های مسخره بی‌پایان، که بسیاری از آنها قبیله‌ای هستند، خارج شویم و سربازانمان را به خانه برگردانیم.»او افزود: «ما در جایی جنگ خواهیم کرد که به نفعمان باشد، و تنها وقتی مبارزه می‌کنیم که برنده بشویم.»

مقامات دولت عنوان کرده‌اند که ترامپ روز یکشنبه مستقیماً با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه بر سر این مسئله مکالمه‌ای داشته است و آن‌طور که آن‌ها اظهار داشته‌اند، 100 تا 150 نیروهای ارتش آمریکا که به این منطقه اعزام شده بودند، پیش از عملیات ترکیه از منطقه خارج می‌شوند؛ اما این به معنای خروج کامل آن‌ها از سوریه نیست.

کاخ سفید در بیانیه‌ای که حدود ساعت 11 شب یکشنبه به وقت آمریکا منتشر کرد، نوشت: ترکیه به زودی برای انجام عملیاتی که خیلی وقت پیش برنامه‌ریزی برای آن را شروع کرده بود، نیروهایش را به پیش می‌راند. نیروهای مسلح ایالات‌متحده از این حمله حمایت و یا در آن مشارکت نمی‌کنند؛ نیروهای آمریکایی که حاکمیت خلیفه داعش را شکست داده‌اند دیگر در مناطق درگیری حاضر نخواهند بود.

مشخص نیست که وسعت عملیات ترکیه چه میزان باشد و یا اینکه نیروهای ترکیه با نیروهای کردی که حمایت آمریکا را دارند درگیر می‌شوند یا خیر. پیشروی ترکیه می‌تواند بسیاری از دست آوردهای ضد تروریستی ارتش آمریکا در جنگ علیه داعش را به مخاطره اندازد.

سونر کاگاپتی، مدیر برنامه تحقیقات ترکیه در موسسه سیاست خاور نزدیک واقع در واشنگتن و نویسنده کتاب امپراطوری اردوغان: ترکیه و سیاست‌های خاورمیانه در یک مصاحبه تلفنی گفت که هجوم ترکیه بدون اعتراض از سوی ایالات‌متحده به ترکیه اجازه می‌دهد مسیر دیگری در نواحی تحت کنترل کردها در سوریه برای خود باز کند. این مسیر مکانی آماده را در اختیار اردوغان می‌گذارد تا بتواند صدها هزار پناهجوی سوری را به آنجا بفرستد و  یکبار دیگر نفوذ خود در ترامپ را در مورد سیاست سوریه اثبات کند. کاگاپتی گفت: این یک پیشرفت کاملا مهم برای او است. دسامبر گذشته، ترامپ دستور خروج کامل نیروهای آمریکایی از سوریه را صادر کرد؛ اما در نهایت با واکنش پنتاگون، مقامات دیپلماتیک و اطلاعاتی و همچنین متحدان مهم آمریکا در اروپا و خاورمیانه، از این تصمیم منصرف شد.

اردوغان پیش‌تر خواستار منطقه امنی به طول حدود 500 کیلومتر و عرض 30 کیلومتر برای کشورش در خاک کشور سوریه هم مرز با ترکیه در حاشیه رود فرات شده بود. به گفته اردوغان این ناحیه برای بازگرداندن حداقل یک میلیون پناهجوی سوری که اکنون در خاک ترکیه به سر می‌برند، مناسب خواهد بود. اردوغان تهدید کرده است که اگر جامعه جهانی از طرح او برای بازگرداندن پناهجویان به سوریه حمایت نکند، موجی از مهاجران سوری را به اروپا می‌فرستد.

این مسیر مکانی آماده را در اختیار اردوغان می‌گذارد تا بتواند صدها هزار پناهجوی سوری را به آنجا بفرستد و  یکبار دیگر بر نفوذ خود در ترامپ در مورد سیاست سوریه اثبات کند

از اوایل ماه اوت (اواسط مرداد) ارتش آمریکا و ترکیه در حال همکاری برای اعتمادسازی در زمینه‌هایی از جمله پروازهای مشترک شناسایی و گشت‌های زمینی در ناحیه‌ای به عمق 120 کیلومتر در خط مرزی حدود 500 کیلومتری بوده‌اند.

نیروهای کردی که پیش‌تر حمایت آمریکا را داشتند، با انجام این عملیات‌ها چندین کیلومتر عقب نشینی و استحکامات خود را در آن ناحیه تخریب کرده‌اند.

به عقیده اردوغان آن‌ عملیات‌ها سرعت مد نظر ترکیه را نداشتند و از هفته گذشته او از عملیات تهاجمی در حاشیه مرز خبر داد. او قبلا هم در تابستان صحبت از چنین عملیاتی را به میان آورده بود که منجر به تشدید فعالیت‌های دیپلماتیک آمریکا و اقدامات اعتماد سازی شد.

مارک اسپر وزیر دفاع و  مارک میلی، رئیس جدید ستاد کارکنان، هفته گذشته همتایان خود در ترکیه را فراخواندند تا از شدت تنش‌ها بکاهند. اما عدم عقب‌نشینی اردوغان از تصمیمش ظاهراً به تصمیم شب یکشنبه ترامپ منجر شد. مقامات آمریکایی عنوان نکردند که عقب‌نشینی سربازان کشور از مرز ترکیه چقدر خواهد بود و یا اینکه آیا این نشانه آغاز خروج کلی 1000 سرباز آمریکایی که اکنون در شمال شرق سوریه ساکن هستند خواهد بود یا خیر.

مقامات آمریکا تنش سیاسی و نظامی را ناشی از قرارگرفتن ارتش آمریکا بین دو همتای مهم در جنگ داخلی سوریه می‌دانند؛ ترکیه یک همتای برجسته ناتو  است و نیروهای دموکراتیک سوریه نیز شریک آمریکا در جنگ علیه داعش بوده‌اند.

مقامات گفتند: قرار نیست ما از ترک‌ها حمایت کنیم؛ یا حتی نیروهای دموکراتیک را. اگر آنها وارد جنگ شوند، ما بیرون گود می‌مانیم.

100 تا 150 نیروهای ارتش آمریکا که به این منطقه اعزام شده بودند، پیش از عملیات ترکیه از منطقه خارج می‌شوند؛ اما این به معنای خروج کامل آن‌ها از سوریه نیست

افسران ضدتروریستی و اطلاعاتی آمریکا عنوان می‌کنند که بیانیه کاخ سفید در حالی منتشر می‌شود که داعش دوباره در حال قدرت گرفتن است و  حملات پارتیزانی خود را در سرتاسر عراق و سوریه رهبری می‌کند و  شبکه‌های مالیش را توسعه می‌دهد و  آموزش نیروهای جدید خود را در اردوگاه یکی از متحدان ارتش آمریکا انجام می‌دهد.

با وجود آنکه ترامپ از شکست کامل داعش در سال جاری میلادی خبر داد و بیانیه شب یکشنبه نیز مرگ حاکمیتشان را تأیید می‌کرد، مقامات دفاعی در منطقه دیدگاه متفاوتی دارند و مدعی هستند آنچه از این گروه تروریستی باقی مانده، قرار است توسعه یابد.