اسلامی در دیدار گروسی همان راه صالحی را پیش گرفت؛
توافق با آژانس
محبوبه ولی
آنچه دیروز میان اسلامی و گروسی رخ داد، شاید روشن‌ترین شاهد باشد بر این واقعیت که سیاست‌ها و تصمیمات مربوط به برجام و توافق هسته‌ای در جایی فراتر از دولت تعیین می‌شوند و اتفاقا از همین روست که رئیس سازمان انرژی اتمی در دولت ابراهیم رئیسی همان سیاستی را در قبال مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش گرفت که علی‌اکبر صالحی در دولت حسن روحانی.
صالحی زمستان پارسال با ابتکار عمل روشن ماندن دوربین‌های آژانس اما عدم دسترسی به اطلاعات آن مگر در صورت توافق در وین؛ سایه سنگین مصوبه مجلس که همکاری با آژانس را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌داد، از سر مذاکرات وین برداشت.
البته صالحی هم‌اکنون بابت آن اقدام با این استدلال که از قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» تخطی کرده، تهدید به محاکمه می‌شود. با این حال اما محمد اسلامی که به جای او در دولت ابراهیم رئیسی، رئیس سازمان انرژی اتمی شده است، دیروز همان سیاست را در قبال آژانس در پیش گرفت.
گزارش‌های اخیر رافائل گروسی، همگی متمرکز بر کاهش شدید بازرسی‌های آژانس از برنامه هسته‌ای ایران بود؛ موضوعی که واکنش کشورهای غربی و طرف‌های برجام را برانگیخت و احتمال صدور بیانیه علیه ایران در جلسه این هفته شورای حکام را مطرح کرد. این مسئله به طور مستقیم بر مذاکرات وین اثرگذار بود.
بالاخره پالس مثبت از سوی دولت رئیسی
از سوی دیگر با گذشت یک ماه از شروع به کار دولت ابراهیم رئیسی، هنوز تصمیم و سیاست دولت وی در خصوص مذاکرات وین مشخص نشده و حتی آنتونی بلینکن، وزیر خارجه دولت بایدن مشخصا عنوان کرده که هیچ نشانه‌ای مبنی بر آمادگی دولت جدید ایران برای ازسرگیری مذاکرات وین وجود ندارد.
از این رو نوع مواجهه با گروسی در تهران می‌توانست این معما را حل کند که بالاخره تصمیم تهران درباره برجام، آژانس و مذاکرات وین چیست. اگر با گروسی در تهران توافق نمی‌شد، نشانه‌ای بود بر عدم همراهی ایران و این نشانه با بار منفی در شورای حکام منجر به موضع‌گیری‌های تند علیه ایران و اخلال بر سر راه مذاکرات وین بود.
توافق با آژانس اما پالس مثبتی بود به اعضای شورای حکام که از امروز گرد هم می‌آیند. ایران راه دوم یعنی توافق با آژانس را برگزید تا گروسی با دست پر و نشانه‌ای از حسن نیت ایران، گزارش تازه خود را تنظیم کند.
رویترز، آسوشیتدپرس، کیودو و رسانه اسرائیلی جروزالم پست، همچنین بسیاری دیگر از رسانه‌های جهان توافق دیروز گروسی و اسلامی در تهران را پوشش دادند. تمرکز اصلی همه آنها بر اجازه ایران برای ادامه فیلمبرداری آژانس از سایت‌های هسته‌ای بود
سفر دیروز رافائل گروسی به تهران و گفت‌وگو با وزیر راه دولت روحانی، اولین دیدار مهم اسلامی در کسوت رئیس سازمان انرژی اتمی بود. او پس از این دیدار خبر داد که با گروسی برای تعویض کارت‌های حافظه دوربین‌های نظارتی آژانس توافق کرده است.
او مذاکراتش با گروسی را سازنده خواند و افزود: «ایجاد فرصت برای توسعه تعاملات، همکاری ها در چارچوب موازین و مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و مسائل فی مابین اساسا فنی است و مسائل سیاسی جایگاهی در روابط فیمابین ندارد.»
دو طرف در نهایت بیانیه مشترکی صادر کردند که در آن هم تاکید شده بود به بازرسان آژانس اجازه داده شده تا «نسبت به سرویس فنی تجهیزات نظارتی مشخص شده و جایگزینی کارت‌های حافظه آنها که تحت مهر و موم مشترک در ایران نگهداری خواهند شد، اقدام کنند.»
گروسی: خوشحالم
گروسی نیز از این سفر مانند سفر زمستان گذشته‌اش به تهران خشنود و راضی به نظر می‌رسید. او به خبرنگاران گفت: «خوشحالم گفت‌وگوهای ما نتیجه سازنده داشت برای ادامه عملیات تجهیزات فنی آژانس که بسیار مهم است و این یک گارانتی مهم برای آژانس و جهان است و ما می‌توانیم در این چارچوب به ایران کمک کنیم که توافقات مثبت بعدی را داشته باشیم؛ این شامل همکاری سازنده ما می‌شود برای پیشبرد برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران.»
اسلامی همچنین از دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دعوت کرده که پس از مذاکرات وین نیز به تهران بیاید. گروسی در این باره توضیح داد: «ظرف کمتر از ۲ هفته کنفرانس عمومی آژانس در وین برگزار خواهد شد و این یکی از رویدادهای مهم هسته ای در جهان است. خوشحال شدم از اینکه شنیدم آقای اسلامی سرپرستی هیأت ایرانی را دارد و توافق کردیم ادامه مذاکراتمان را در دفترم در وین ادامه دهیم و پس از آن من مجدداَ برای گفت‌وگوی سطح بالا با مقامات ایرانی به ایران برمی‌گردم.»
اگر با گروسی در تهران توافق نمی‌شد، نشانه‌ای بود بر عدم همراهی ایران و این نشانه با بار منفی در شورای حکام منجر به اخلال بر سر راه مذاکرات وین می‌شد. توافق با آژانس اما پالس مثبتی است به اعضای شورای حکام که از امروز گرد هم می‌آیند
توجه ویژه رسانه‌های خارجی به اولین توافق دولت رئیسی
بدین ترتیب این اولین توافق مرتبط با برجام در دولت ابراهیم رئیسی است که قطعا آثار مثبت آن مذاکرات وین را هم متاثر خواهد کرد و از همین روست که توافق دیروز مورد توجه جدی رسانه‌های خارجی نیز قرار گرفت.
رویترز، آسوشیتدپرس، کیودو و رسانه اسرائیلی جروزالم پست، همچنین بسیاری دیگر از رسانه‌های جهان توافق دیروز گروسی و اسلامی در تهران را پوشش دادند. تمرکز اصلی همه آنها نیز بر اجازه ایران برای ادامه فیلمبرداری آژانس از سایت‌های هسته‌ای بود.
روسیه همانطور که انتظار می‌رفت از این توافق استقبال کرد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در همین ارتباط در صفحه توئیتری‌اش نوشت: «سفر آقای گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران موفقیت‌آمیز بوده است. به جناب مدیرکل و ایران تبریک می‌گویم. بدون شک شورای حکام در نشست پیش رو که از روز دوشنبه آغاز می‌شود از این سفر و نتایج آن استقبال خواهد کرد.»
سنگ‌اندازی اسرائیل و عربستان کماکان ادامه دارد
کشورهای اروپایی نیز قطعا از این توافق استقبال خواهند کرد. نکته مهم در این میان اما این است که علی رغم توافق مذکور، موانع و دست‌اندازهای بسیار هنوز بر سر راه است که توافق در وین را کماکان دشوار نگه خواهند داشت؛ یک نمونه آن فشار اسرائیل و کشورهای عرب منطقه است.
بنی گاتز، وزیر جنگ اسرائیل نیز در تازه‌ترین اظهارات خود گفته است: «قدرت‌های جهانی که به دنبال تجدید گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران هستند باید علیه آن تحریم اعمال کنند تا این کشور را به سمت رسیدن به توافق سوق دهند.» او ادامه داده: زمان عمل فرا رسیده و بیانیه‌های مشترک کافی نیست. الجزیره نیز دیروز به نقل از فیصل به فرحان، وزیر خارجه سعودی نوشت که عربستان به دنبال توافقی جامع‌تر از برجام با ایران است. او اضافه کرده که توافق هسته‌ای فعلی، ناقص است.
این اظهارات، همزمان با حضور گروسی در تهران، پیامی برای چوب گذاشتن لای چرخ مذاکرات وین است و به نظر می‌رسد ایران ناگزیر است که همزمان با مذاکره در وین، برنامه صلح با سعودی را نیز با سرعت پیش ببرد.
با تمام اینها اما می‌توان دیدار دیروز گروسی و اسلامی در ایران و توافق حاصل شده را به فال نیک گرفت و منتظر توافقات بعدی تا لغو کامل تحریم‌ها علیه ایران بود.
دیدگاه تان را بنویسید