ماراتـن دیپلماتیک

پس از تمام کشمکش‌ها بر سر رفتن یا نرفتن روحانی به مجمع عمومی سازمان ملل، او اینک در نیویورک است و امروز در اولین روز آغاز به کار اجلاس شش روزه این مجمع، چند ساعت پس از دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا، به سخنرانی خواهد پرداخت. حضور او در این اجلاس و سخنرانی‌اش، حضوری است که از میان انبوه حواشی عبور کرده و بسیاری به نتیجه آن امیدها بسته‌اند. وال‌استریت ژورنال: نیویورک در این هفته، محل دوئل کلامی ترامپ و روحانی و نیز سکوی جهانی زورآزمایی آمریکا و اروپا بر سر ایران خواهد بود ترامپ امروز حدودا بین ساعت ۱۷ تا ۱۹ به وقت ایران به ایراد سخنرانی خواهد پرداخت. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز چند ساعت بعد در فاصله ساعت ۲۰:۳۰ تا ۲۲ سخنرانی خواهد کرد

محبوبه ولی، روزنامه نگار

از محمود احمدی‌نژاد علاوه بر تمام صفاتی که به او نسبت می‌دهند، به عنوان «مردی که سازمان ملل را دوست داشت» نیز یاد می‌شود. او تنها رئیس جمهور ایران است که در تمام اجلاس سازمان ملل در دوران ریاست جمهوری‌اش شرکت و از این حیث رکورددار است. اما رکورد او فقط از جهت تعداد دفعات حضورش در سازمان ملل نیست، بلکه در تمامی این سفرها، تعداد و موقعیت همراهان او نیز رکورددار بودند.

او 119 سفر خارجی به 45 کشور جهان را در کارنامه هشت ساله ریاست جمهوری خود ثبت کرده که بیشترین آنها به ونزوئلا و نیویورک بوده است؛ سفرهایی که تعداد همراهان رئیس جمهور در آنها همواره مرز صد نفر را درمی‌نوردید و عجیب‌تر این بود که در میان این هیأت‌های صد تا دویست نفره خانواده احمدی‌نژاد از پسر و عروس و نوه و حتی همسران و فرزندان مردان کابینه او مانند همسر اسفندیار رحیم مشایی، همسر رحیمی، فرزند بقایی و قس علی‌هذا حضور داشتند.

در سفر سال 91 او به نیویورک، 175 ویزا درخواست شد و این هیأت عریض و طویل در دو طبقه از هتلی در نیویورک مستقر شدند؛ هتلی که هزینه هر شب اقامت هر اتاق ٢ تخته آن در سپتامبر ٢٠١٢، از ٤٠٠ تا ٧٠٠ دلار برآورد شده بود.

اختلاف تازه دولت

با جناح رقیب

با این سابقه از ریخت و پاش نیویورکی محمود احمدی‌نژاد و البته نمونه‌های دیگری که در سفرهای مقامات و مسئولان به وفور یافت می‌شود، موضوع هزینه سفر و هیأت همراه روحانی به نیویورک به یکی از حاشیه‌های این سفر تبدیل شد و جناحی که از ابتدا مخالف حضور روحانی در اجلاس امسال مجمع جهانی سازمان ملل بود، روی آن دست گذاشت. چند روز پیش احمد امیرآبادی، نماینده قم در مجلس ضمن اینکه از روحانی خواست در سفر نیویورک به حداقل هزینه‌ها اکتفا کند، خبر داد که هیأت همراه رئیس جمهوری حدود 100 نفر است و با در نظر گرفتن هزینه‌ها، رقمی معادل دو میلیون دلار بر بیت‌المال تحمیل خواهد شد.

با فرض صحت عددی که امیرآبادی اعلام کرده بود و با در نظر گرفتن نرخ حدود 15 هزار تومانی دلار در این روزها، این سفر رئیس جمهوری 30 میلیارد تومان خرج برمی‌دارد. این عدد و خروج این مقدار ارز در شرایط اقتصادی موجود حساسیت‌برانگیز بود تا جایی که واکنش دولت را برانگیخت.

بهمن حسین‌پور، معاون تشریفات رئیس‌جمهور ادعای امیرآبادی را تکذیب کرد و گفت که هیأت رسمی همراه روحانی شش نفر و همراهان دیگر شامل تیم حفاظت، تشریفات و رسانه‌ای کمتر از یک چهارم همراهان رئیس جمهور دولت‌های نهم و دهم (40 نفر) است.

او هزینه دو میلیون دلاری را هم کاملا کذب و غیرواقعی خواند و تصریح کرد: در حالی‌که افراد و رسانه‌های معاند نظام مصرانه تلاش برای تضعیف و حاشیه‌سازی برای کشور و مسئولان می‌کنند، از افرادی که دارای جایگاه معتبری همچون نمایندگی مجلس هستند توقع می‌رود از اظهارات کذب که موجب وهن نظام و تشویش اذهان مردم می‌شود و اعتبار کشور و دولت را خدشه‌دار می‌کند، اجتناب ورزند.

در نهایت نیز وی هشدار دارد که معاونت حقوقی رئیس جمهوری، پیگیری‌های حقوقی را در خصوص این اظهارات کذب دنبال خواهد کرد. بدین ترتیب علاوه بر اختلاف‌نظر بر سر رفتن یا نرفتن به سازمان ملل و مذاکره کردن یا نکردن با آمریکا و تصویب کردن یا نکردن FATF و انبوه مناقشات دیگر، موضوع هزینه سفر روحانی به نیویورک نیز به لیست اختلافات دولت با جناح مقابلش اضافه شد.

زمان سخنرانی

روحانی و ترامپ

فارغ از این حاشیه‌ها، حسن روحانی ظهر یکشنبه به وقت محلی نیویورک در حالی که محمود واعظی، محمدجواد ظریف، مجید تخت‌روانچی و سیدعباس عراقچی او را همراهی می‌کردند و سفیر و کارکنان ایران در سازمان ملل به استقبالش رفته بودند، وارد فرودگاه جان اف کندی نیویورک شد.

در همان بدو ورود روحانی تاکید کرد که «آمریکایی‌ها از بسیاری تعهدات بین‌المللی خود سر باز زده و مجمع عمومی امسال فرصتی است برای اینکه برخی از تخلفات و پشت کردن‌ها به تعهدات بین‌المللی بهتر تبیین شود». با این حساب او قرار است در سخنرانی خود در هفتاد و سومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل علیه آمریکا حرف بزند و ترامپ هم علیه ایران.

طبق قاعده مرسوم، هر کشور عضو سازمان ملل در مدت شش روزه این اجلاس، می‌تواند به مدت 15 دقیقه درباره مسائل جهانی به ایراد سخنرانی بپردازد. براساس برنامه‌ای که مجمع عمومی سازمان ملل در وب‌سایت خود اعلام کرده، ترامپ در اولین روز یعنی امروز، پس از سخنرانی دبیرکل سازمان ملل و رئیس مجمع عمومی این سازمان و همچنین رئیس‌جمهور برزیل، حدودا بین ساعت 17 تا 19 به وقت ایران به ایراد سخنرانی خواهد پرداخت. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز چند ساعت بعد در فاصله ساعت 20:30 تا 22 شب سخنرانی خواهد کرد. هرچند که احتمال جابه‌جایی سخنرانان یا طولانی شدن مباحث وجود دارد اما تا بدین جای کار، سخنرانی روحانی پس از ترامپ است و او این فرصت را دارد که به سخنان ترامپ در صحن سازمان ملل پاسخ دهد. در فاصله این دو سخنرانی نیز، سران ده کشور دیگر ازجمله ترکیه، مکزیک، فرانسه و قطر به ایراد سخنرانی خواهند پرداخت.

برنامه‌های ایران برای ماراتن دیپلماسی

سخنرانی روحانی و ترامپ در یک مکان و یک زمان، یکی از رویدادهای نادر در این شرایط است که روزنامه وال‌استریت ژورنال درباره آن نوشته است: «نیویورک در این هفته، محل دوئل کلامی ترامپ و روحانی و نیز سکوی جهانی زورآزمایی آمریکا و اروپا بر سر ایران خواهد بود». البته این زورآزمایی به سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل خلاصه نمی‌شود. در این سفر اجلاس صلح برای بزرگداشت نلسون ماندلا نیز در صحن عمومی سازمان ملل برگزار می‌شود که روحانی سخنران این اجلاس نیز خواهد بود. جلسه با مدیران ارشد و نخبگان رسانه‌ای حاضر در نیویورک، نشست با جمعی از نخبگان سیاست خارجی و نیز دیدار با تعدادی از رهبران جوامع اسلامی در آمریکا نیز از دیگر برنامه‌های حسن روحانی در این سفر است که انتظار می‌رود او از تمام این فرصت‌ها برای پیروزی در این ماراتن دیپلماسی استفاده کند. از برنامه‌های مهم دیگر این سفر، دیدار با سران کشورهای حاضر در مجمع عمومی، دبیرکل سازمان ملل و برخی روسای سازمان‌های بین‌المللی است. در روزهای اخیر از سوی تحلیلگران سیاسی بر اهمیت این دیدارها به عنوان اهرمی برای تقویت ارتباطات بین‌المللی ایران تاکید شده است.

ترامپ و احتمال برگزاری نشست جنجالی

آمریکا نیز در کنار همه اینها، نشست جنجالی شورای امنیت سازمان ملل را دارد که فردا به ریاست ترامپ برگزار می‌شود. نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل، 13 شهریور، «ایران» را موضوع این نشست اعلام کرده بود اما چهار روز پیش از تغییر موضوع این نشست خبر داد و گفت: ترامپ در این نشست به طور کلی درباره موضوع «منع اشاعه تسلیحات کشتار جمعی» و به طور خاص درباره ایران، حمله شیمیایی به سرگئی اسکریپال (جاسوس روس‌تبار) در انگلیس، استفاده از تسلیحات شیمیایی در سوریه و مذاکره با کره‌شمالی صحبت خواهد کرد.

در حالی که برخی این تغییر را ناشی از فشارها بر ترامپ می‌دانند، نیکی هیلی در توجیه آن گفته است: «می‌خواستیم مسائل متعدد و بیشتری مطرح شود».

آمریکایی‌ها نیز مانند هیأت ایرانی، دیدارهای دوجانبه را در برنامه خود دارند. نیکی هیلی از دیدار ترامپ با دبیرکل سازمان ملل خبر داده و گفته است: دیدارهای وی با رئیس جمهوری کره‌جنوبی، مصر، فرانسه، اسرائیل، ژاپن و انگلیس مشخص شده و شامگاه دوشنبه نیز وی و همسرش میزبان روسای هیات‌های دیپلماتیک خواهند بود. از سوی دیگر آمریکایی‌ها هر چه زمان به شروع این اجلاس و نشست شورای امنیت نزدیکتر می‌شود، اخبار بیشتری از تمایل خود برای مذاکره با مقامات ایران و حتی دیدار با رهبر جمهوری اسلامی منتشر می‌کنند و بر دلواپسی دلواپسان مذاکره در ایران می‌افزایند.

با تمام این متن و حاشیه‌ها، اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل از امروز آغاز به کار می‌کند و در پایان آن مشخص می‌شود که سفر رئیس جمهوری و هیأت ایرانی به این اجلاس دستاورد دندان‌گیری دارد یا اینکه کارکرد آن صرفا خالی نگذاشتن صحنه‌های بین‌المللی است.