در یک گزارش تحلیلی، میزان هزینه‌های ماهانه هر خانوار با وضعیت‌های شغلی مختلف سرپرست خانوار برآورد شده است. در این گزارش، افراد مشغول در بخش خصوصی ذیل وضعیت کارفرما، کارکن مستقل، حقوق و مزدبگیر بخش خصوصی و کارکن فامیلی بدون مزد تقسیم‌بندی شده‌اند. به گزارش اکوایران، بنا بر این گزارش، سایر بخش‌ها نیز به مزد و حقوق‌بگیر بخش تعاونی و مزد و حقوق‌بگیر بخش عمومی دسته‌بندی شده‌اند. افرادی از سرپرست خانوار که عموما شغلی ندارند و در عین حال دارای درآمد هسند، با عنوان غیرشاغل شناخته می‌شوند. از مثال‌های این بخش می‌توان به مستمری‌بگیران صندوق‌های بازنشستگی و اجاره‌بگیران اشاره کرد. محاسبات نشان می‌دهند که در هر یک از خانوارهای شهری و براساس تقسیم‌بندی وضعیت شغلی سرپرست خانواده، میانگین متوسط هزینه‌های تخصیص یافته به خوراکی‌ها و دخانیات چقدر بوده و نسبت به سال قبل چه میزان رشد کرده است.

رشد   هزینه   سفره   کارفرمایان،   کارمندان  و   کارکنان   دولت

داده‌های درگاه ملی آمار نشان می‌دهد که متوسط هزینه خوراکی و دخانی خانوار با سرپرست خانوار کارفرما، در سال 1401 ماهانه تقریبا معادل با 4.3 میلیون تومان بوده است. مشاهده می‌شود که در مقایسه با سال 1400، متوسط هزینه خوراکی خانوار با این وضعیت شغلی حدود 52.8درصد رشد کرده است. افراد حقوق‌بگیر بخش عمومی که شامل کارمندان دولت نیز می‌شود،‌ دومین گروه پرهزینه در این تقسیم‌بندی هستند. داده‌ها نشان می‌دهد که میانگین هزینه خوراکی این گروه از جامعه حدود 3 میلیون و 900هزار تومان در هر ماه بوده است. رشد هزینه خوراکی این قشر نسبت به سال 1400 معادل با 53.4درصد تخمین زده می‌شود.

کاهش   هزینه   خوراکی   خانوار   خوداشتغال   و   کارکنان   فامیلی

کارکنان مستقل و کارکنان فامیلی بدون مزد در جایگاه بعدی از پرهزینه‌ترین اقشار جمعیتی قرار می‌گیرند. البته رده‌بندی گروه‌های مختلف با سرپرست خانوار متفاوت صرفا براساس هزینه‌های خوراکی و دخانی صورت گرفته و سایر هزینه‌ها در آن لحاظ نشده است.

بررسی‌ها حاکی از آن است که به ترتیب این دو گروه خانوار در سال 1401 به‌طور متوسط هر ماه 3 میلیون و 400هزار تومان و 3 میلیون و 260هزار تومان صرف مخارج خوراکی و دخانی کرده‌اند. مشاهده می‌شود که در سال 1400 بیشترین هزینه خوراکی در گروه خانوار با سرپرست کارکن فامیلی بدون مزد رقم خورده بود اما این رقم در طول یک سال شدیدا کاهش یافته و به‌رغم افزایش سطح قیمت‌های خوراکی، میزان هزینه خوراکی این گروه کاهش پیدا کرده است.

حقوق   و   مزدبگیران   بخش   خصوصی   و   بیشترین   رشد   هزینه   خوراکی

براساس داده‌ها، افرادی که در بخش خصوصی حقوق یا مزدبگیر هستند به‌طور متوسط هزینه‌ای نزدیک به 3 میلیون و 50هزار تومان در هر ماه صرف مخارج خوراکی کرده‌اند. هزینه‌های صرف شده در خوراکی بیشترین افزایش را در این گروه از جامعه تجربه کرده است. محاسبات نشان می‌دهد که این هزینه‌ها در سال گذشته حدودا 58.9درصد بیشتر از سال 1400 به ثبت رسیده است.

همچنین آمارها نشان می‌دهد میزان هزینه‌های خانوار با سرپرست حقوق و مزدبگیر از تعاونی، نسبت به سال 1400 نه تنها افزایش نیافته،‌ بلکه کاهش پیدا کرده است. براساس محاسبات میانگین هزینه خوراکی این قشر در سال 1401 حدود 2 میلیون و 170هزار تومان بوده در حالیکه در سال 1400 میانگین هزینه‌های اختصاص یافته به خوراکی این قشر بیش از دو میلیون و 670هزار تومان بوده است. به عبارت دیگر نه تنها هزینه‌های خوراکی این دو گروه با تورم تعدیل نشده است، بلکه میانگین هزینه آنها در بخش خوراکی کاهشی واضح داشته است.

علاوه بر این موضوع داده‌ها بیان می‌کنند که هزینه یک خانوار با سرپرست غیرشاغل به‌طور میانگین در هر ماه از سال گذشته حدود 2 میلیون و 850هزار تومان بوده که نسبت به سال 1400 با افزایشی 49.3درصدی روبه‌رو شده است.

با توجه به اینکه افزایش در هزینه‌ها می‌تواند ناشی از افزایش قیمت کالا یا افزایش مصرف باشد، زمانی‌که تورم وجود دارد اما مجموعه هزینه‌ها کاهش می‌یابد به معنای این است که قطعا خانوار مصرف خود را کاهش داده‌اند، اتفاقی که در دو گروه با سرپرست‌های حقوق و مزدبگیر بخش تعاونی و کارکنان فامیلی بدون مزد رخ داده است. البته شایان ذکر است این عبارت لزوما به معنای این نیست که صرفا مصرف خوراکی این دو گروه کاهش یافته است؛ بلکه برای بررسی مصرف سایر گروه‌ها باید داده‌های دیگری از سطح قیمت‌ها را وارد تحلیل کنیم که از موضوع این گزارش خارج است.