باید از زندگی مردم حفاظت کرد

علی ربیعی گفت: فکر می‌کم درک شرایط برای هر اقدام و حرکتی بسیار مهم است و محیط‌شناسی و شناخت کار در تابلوهای بزرگی که متصور هستیم، برای ما چگونگی حرکت را مشخص می‌کند.

وزیر پیشین تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه قصد دارم به عنوان کسی که در گوشه‌ای از دولت فعالیت می‌کند، تابلویی از وضعیت جامعه را ترسیم کنم، گفت: برای دوره‌ای که در آن به سر می‌بریم تعبیری دارم که می‌گویم دوره سر باز کردن بحران‌های متعدد اجتماعی و اقتصادی 60 ساله جامعه ایران است. برخی از این بحران‌ها 20 ساله و برخی از اینها شاید 68 ساله باشد.

وی با اشاره به تعبیر یکی از جامعه‌شناسان در جلسه با رئیس جمهور گفت: این جامعه‌شناس اظهار کرد که چک‌های تثبیت‌ شده 60 ساله را امروز باید این دولت بپردازد. واقعیت امر خیلی هم نمی‌توانیم از موضع دفاعی به این مسائل بپردازیم. من اینجا موضع تبیینی دارم و نمی‌خواهم از دولت دفاعی بکنم بلکه می‌خواهم شرایط را تبیین کنم. امروز فشار بر آب و خاک از دوران کشاورزی دیرین ما و همپا نشدن تکنولوژی‌های بهره‌وری از آب یعنی هم از سمت مصرف و هم سمت سیاست‌گذار بوده است. در سیاست‌گذار، فقدان پیش‌بینی برای آینده و در سمت دیگر مصرف سوداگرانه و بی‌مهابا، امروز باعث شده این‌قدر به آب و خاک فشار وارد شود.

ربیعی ادامه داد: من در ادامه گفته‌هایم یک نگرانی بزرگ را هم اعلام می‌کنم که بخشی از مردم به فقر غلطیدند و به طبقات پایین و دهک‌های پایین دارند، می‌پیوندند. افرادی که متمول بودند که منظورم ثروتمندان افسانه‌ای نیست، بلکه افرادی بودند که می‌توانستند راحت و خوب زندگی بکنند و باغات و کشاورزی و دام داشتند امروز به زندگی سخت و فقدان معیشت لازم رسیده‌اند و این نتیجه فشار بر آب و خاک است که متعلق به پارسال و شش سال اخیر نیست. یک فرایندی بوده که طی شده که دریاچه ارومیه و زاینده‌رود خشک می‌شود. البته نامهربانی طبیعت هم مزید بر علت شده است.

برنامه‌ریزی برای صندوق‌ها براساس مطالعات 60 سال پیش

این جامعه‌شناس در ادامه با اشاره به مساله صندوق‌های بازنشستگی گفت: در تمام دنیا برنامه‌ریزی که برای صندوق‌های بازنشستگی می‌شود، براساس برنامه‌های صحیح بوده ولی ما براساس مطالعات 60 سال پیش برنامه‌ریزی برای صندوق‌ها صورت می‌دهیم. ما در طول 60 سال این برنامه‌ها را به روز نکردیم. شاید امید به زندگی در آن دوران شرایطی داشته که فرد بعد از بازنشستگی خود دوران کوتاهی باید تامین امنیت می‌شده و حقوق می‌گرفته است. پیش‌بینی عمق زندگی برای آینده شاید وظیفه آن دوره نبوده است اما باید در دوره‌های متفاوت متناسب می‌شده که نشده است. در این باره دوست اندیشمندم محمد کاظمی که در وزارتخانه هم مشاور من بود، در بررسی‌های خود به هفده تصمیمی رسید که دولت‌ها با فروش آینده برای رضایت امروز گرفتند و به واقع آینده‌فروشی کردند تا رضایت ایجاد کنند. ماحصل اینکه سال ۸۴، یک میلیون و ۳۰۰هزار بازنشسته داشتیم و در سال ۹۲، بیش از سه میلیون نفر.

وی با اشاره به بحث نقدینگی بنیان‌برافکن نیز گفت: این نقدینگی بنیان‌برافکن در اقتصاد ما هفت سال افزایش پیدا کرد. متاسفانه شما شاهد هستید که این نقدینگی هر هشت سال قیمت ارز را سه برابر کرده است. اگر به 20 سال گذشته برگردید، می‌بینید که این فشار نقدینگی که بیمار مزمن اقتصاد ما بوده و چک آن را امروز این دولت باید سررسید بکند، طی 10 سال قیمت ارز را تا چهار برابر افزایش داد. این را هم اضافه کنید به آب و خاک و صندوق‌ها.

ربیعی با اشاره به نرخ بیکاری نیز گفت: نرخ بیکاری‌ای که امروز با آن مواجه هستیم در بحث تحولات جمعیتی به طور علمی به آن پرداخته نشده و متناسب با تحولات جمعیتی، سازمان‌های آموزشی و مهارتی شکل نگرفته‌اند. نیروی کم‌توان مهارتی با تحصیلات بالا امروز پدیده‌ای است که به دولت فعلی میراث رسیده و برای حل آن، باید سالانه برای یک میلیون نفر شغل ایجاد کنیم، به اضافه اینکه سه میلیون نفر بیکار فعلی را هم پاسخ دهیم. اینها اتفاقاتی است که در این دوره افتاده، علاوه بر آن تحولات شگرف اجتماعی که مربوط به این دوره است و باید هممه آنها را مورد توجه قرار دهیم.

انقلاب جمعیتی پایه انقلاب اجتماعی است

وی ادامه داد: ما در این دوران با تحولات عظیم در نهادهای اجتماعی و حوزه‌های اجتماعی و مفهوم خانواده که دارد دگرگون می‌شود، مواجه هستیم. نگرش افراد به خود و به جامعه هم به طور جدی دگرگون شده که صحبت از آن خود بحث مفصلی می‌طلبد ولی توضیح همه اینها برای تبیین شرایط و اینکه ما در کجای کار قرار داریم، ضروری است.

این جامعه‌شناس در ادامه گفت: برخی از جامعه‌شناسان سیاسی و آنهایی که روی انقلاب‌های اجتماعی کار کرده‌اند، انقلاب جمعیتی را پایه‌های انقلاب اجتماعی می‌دانند. تحولات نسلی و جمعیتی را پایه‌های انقلاب اجتماعی می‌دانند. این مطالعات مربوط به امروز نیست بلکه مربوط به سال ۱۹۷۰ میلادی است. در همان سال‌ها اینترمونوژی انقلاب‌ها مطرح بود.

وی با بیان اینکه ما امروز با این مسائل روبرو هستیم، تاکید کرد: برای این مسائل باید سیاست‌گذاری صورت بگیرد و به اینها باید پاسخ بدهیم. با ملزومات و مقدوراتی که داریم باید پاسخ بدهیم. در هیچ دوره تاریخی در روابط بین‌الملل، بین ایران و ایالات متحده آمریکا و اروپا و کل جهان این اتفاق رخ نداده بوده که در آمریکا دشمن‌ترین دشمنان ایران روی کار باشند.

ربیعی با اشاره به رویکردهای شورای امنیت ملی هم گفت:‌ رئیس جمهور آمریکا، افراد ارشد کنگره و... در کنار هم علیه ایران هستند. این ترکیب به تنهایی هر کشوری را اذیت می‌کند. هر کدام از این مسائلی که من برشمردم در هر جامعه‌ای که باشد آن جامعه دچار مشکل می‌شود و به سمت هر کشوری که برود اخلال در شرایط اقتصادی آن ایجاد می‌کند. ما امروز با این پدیده‌ها مواجه هستیم.

دهک‌های پایین جامعه در معرض تهدید هستند

وزیر پیشین تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: با این همه آنچه از فعالیت‌های ما قابل لمس است، تاثیری است که روی زندگی اجتماعی مردم دارد. دهک‌های پایین جامعه در معرض تهدید هستند. اگر سیاست‌گذاری‌های لازم صورت نپذیرد، تغییرپذیر شدن بخش دیگری از جامعه روی خواهد داد.

وی با اشاره به پیش‌بینی یکی از متفکران حوزه جامعه‌شناسی گفت: آقای عباسی پیش‌بینی یک مهاجرت بنیان‌برافکن را با توجه به فشار بر آب و خاک و بحث جمعیتی برای ایران بعد از ۱۴۰۰ دارد که البته از همین امروز آغاز شده است. مهاجرت عظیمی در ایران انجام خواهد شد و این اتفاق مهمی است که ما با آن مواجه هستیم. بنابراین ما نیازمند سیاست‌گذاری‌هایی هستیم که باید به خودمان معطوف باشد. ربیعی خاطرنشان کرد: در بحث بین‌الملل، خوشبختانه دولت آقای روحانی به طور جدی موفق بوده است. همین خروج آمریکا از برجام را به عنوان نقطه ضعف دولت گرفته‌اند ولی اگر چشم‌ها را بشویند و درست ببینند، خواهند دید که یک نقطه قوت است. پیروزی ما در لاهه، به قدری ارزشمند است که می‌توانست شیپور پیروزی را برایش بزنند. این سیاست‌ها دنبال می‌شود و حتما برای آب، خاک، صندوق‌ها و برای مسائلی که در قدرت ما باشد، سازوکارهایی اتخاذ خواهیم کرد تا بتوانیم ساختاری را برای کشور، نقدینگی و بازار ارز ایجاد کنیم. مطمئن هستم که تا یک سال آینده ما به تثبیت اوضاع خواهیم رسید و اوضاع رو به بهبودیافته‌ای را دنبال خواهیم کرد.

سیاست‌های بازار آزاد در شرایط بحران جامعه را از هم می‌پاشاند

وی ادامه داد: آنچه ما باید در مورد آن بیشتر حرف بزنیم، اثر سیاست‌ها بر زندگی مردم است. امروز معتقدم دهک‌های در معرض فقر ممکن است افزایش پیدا کنند و سیاست‌های بازار آزاد در شرایط بحران جامعه را از هم می‌پاشاند. در شرایط بحران به تعبیری، درشکه‌ای که چرخش شکسته را در سیل رودخانه عوض نمی‌کنند. من به اصلاح سطح ساختاری معتقدم و این اعتقاد را دارم که باید اصلاحات ساختاری را انجام دهیم اما نه با سیاست‌های بازار آزاد. امروز ما باید سیاست‌های حفظ زندگی مردم اولویت‌مان باشد. حفاظت از زندگی مردم باید اولویت ما باشد. ما به نوعی با نهادگرایی معطوف به زندگی مردم نیاز داریم تا از این شرایط بحرانی عبور کنیم.

ربیعی گفت: معتقد هستم که باید از زندگی مردم محافظت بکنیم. اگر دهک‌های پایین را مورد توجه قرار ندهیم، سیاست‌گذاری ما موفق نخواهد بود و همراهی با سیاست‌ها صورت نمی‌گیرد و برنامه‌های توسعه با شکست مواجه می‌شود. ما حتما باید برنامه خاص دفاع از زندگی مردم را دنبال کنیم. امروز چند مسأله در اینجا برای ما حائز اهمیت است. ما باید همان‌طور که از زندگی مردم مراقبت می‌کنیم آرامش روانی را  به جامعه برگردانیم. ما از زندگی کارگران باید محافظت کنیم. همچنین از زندگی بازنشستگان، گروه‌های کم‌توان اجتماعی و بیکاران مایل به کار محافظت کنیم. همچنین از روستانشینانی که هم بحران جمعیتی و هم بحران آب و خاک به طور مستقیم بر آنها فشار می‌آورد. برنامه حفاظت از زندگی حدود ۲۰ میلیون روستایی و حاشیه روستایی را باید داشته باشیم و این آن چیزی است که باید دنبال کنیم.

برای افزایش انسجام اجتماعی نیاز به گفت‌وگو داریم

وی افزود: برنامه‌ریزی برای روستائیان و بیکاران حاشیه‌شهرها، منجر به انسجام اجتماعی می‌شود. ما امروز انسجام اجتماعی بزرگی را باید ایجاد بکنیم. من اخیراً چند بار بیان کرده‌ام که گفت‌وگوی بزرگ اجتماعی برای افزایش انسجام اجتماعی نیاز داریم. باید جامعه را متحد بکنیم. اساس متحد کردن جامعه و آرامش مردم این است که آنها بگویند اینها مواظب ما هستند. باید این احساس را بکنند و نگران نباشند، آرامش داشته باشند و به آنها بگوییم که چشمان ما دارد شما را می‌بیند.

وزیر پیشین کار با اشاره به پدیده مهاجرت گفت: این موضوع می‌تواند انسجام جامعه را مورد تهدید قرار بدهد. همچنین بیکاری طولانی و فقدان معاش مبتنی بر زمین مسائلی هستند که فکر می‌کنم باید بیشتر پیرامون اینها باید بحث کنیم. وی با اشاره به روستاییان و کم‌درآمدهای حاشیه‌نشین گفت: ما باید تمرکز کنیم بر حفظ زندگی در روستا و زندگی روستایی. این دو با هم متفاوت است. هم زندگی در روستا را باید محافظت کنیم و هم زندگی یک روستایی را. وی تاکید کرد: فکر می‌کنم ما دو وظیفه را باید دنبال کنیم. یکی دانش ترویج اشتغال خرد و ایجاد اشتغال خرد و مراقبت از آن و دیگری دانش و برنامه‌ریزی برای تامین مالی خرد. در همه دنیا، برخی از بانک‌ها برای تامین مالی خرد ایجاد می‌شود.

ربیعی اظهار کرد: توسعه اشتغال خرد و تامین مالی خرد، راه بهتری را در جامعه به وجود خواهد آورد. ما می‌توانیم رضایت مردم را جلب کنیم و زندگی خوبی را برای آنان ایجاد کنیم و از فقیر شدن مردم جلوگیری کنیم و فقرا را کمک کنیم. این همان چیزی است که امام حسین(ع) به خاطر آن قیام کرد.