دولت بدحساب، تامین اجتماعی فقیر

عواقب بیماری کرونا در کشور از تاثیر منفی بر اقتصاد تا زندگی و معیشت مردم به ویژه اقشار کم‌درآمد جامعه، مشکلی است که هم‌اکنون نیز با ادامه شیوع این بیماری در کشور ادامه دارد و متاسفانه روزبه‌روز کمر اقشار آسیب‌پذیر را بیشتر خم می‌کند.

از اسفند ماه تا امروز، تعداد زیادی از هم‌وطنان به این بیماری مبتلا شده و شمار زیادی هم جان خود را از دست داده‌اند اما کرونا با افراد سالم و بازمانده نیز خوب تا نکرده، به گونه‌ای که هم‌اکنون مشکلات زیادی در زندگی مردم به‌ویژه اقشار تاثیرپذیر به چشم می‌خورد که راهکار برطرف‌سازی آن هم با توجه به شرایط مبهم بیماری در کشور، هنوز یک معماست. کارگران که از ارکان و بازوان اصلی تولید در کشور هستند، با تاثیرپذیری از بیماری شایع و با شدت و اوج‌گیری کرونا از عرصه تولید و کار کنار کشیده و حتی بسیاری برای حفظ جان و عزیزان خود از کار بیکار شدند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که منابع لازم هست، اما مسائل مربوط به رفاه اجتماعی در اولویت دولت قرار ندارند و دولت جای اختصاص بودجه لازم به این موارد، بودجه را صرف اموری می‌کند که ممکن است ضروری نباشند

یکی از این گروه‌های کاری، کارگران ساختمانی هستند. اکثریت این کارگران روزمزد هستند و قرارداد کار ندارند. شرایط سخت کاری، نداشتن امنیت شغلی، عدم بهره‌مندی از بیمه و کار مستمر و... مشکلاتی است که همه کارگران روزمزد ساختمان با آن مواجه‌اند، مشکلاتی که در روزهای اوج‌گیری و گسترش کرونا بیشتر از سایر مواقع خود را نشان داد.

بخش زیادی از این کارگران در شرایط کرونا بیکار شدند، امید این دسته از کارگران به بیمه بیکاری بود، اما اکنون اخبار بیانگر این است که این کارگران به دلیل نداشتن قرارداد کار و بیمه از بیمه بیکاری محروم شده‌اند.

دولت برنامه‌ای برای کارگران فاقد بیمه ندارد

«علی خدایی»، نماینده کارگران در شورای عالی کار پیرامون موضوع کارگران و سیاست‌های حمایتی در شرایط شیوع کرونا با ابراز نگرانی از وضعیت سلامت کارگران در کارگاه‌های کوچک گفت: ستاد ملی مقابله با کرونا پروتکل‌های مختلفی برای سلامت کارکنان ابلاغ کرده اما در عمل هیچ نظارتی بر اجرای این پروتکل‌ها وجود ندارد و پروتکل‌ها در بسیاری از کارگاه‌های کوچک رعایت نمی‌شود.

وی، وزارت بهداشت و وزارت کار را به عنوان متولیان اعمال نظارت بر اجرای پروتکل‌های بهداشتی در کارگاه‌ها معرفی کرد و گفت: لوازم مخصوص برای جلوگیری از انتقال بیماری کرونا باید در این کارگاه‌ها توزیع شود که در اکثر کارگاه‌ها این اتفاق نمی‌افتد.

نایب رئیس هیات مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار کشور افزود: تعدادی از مشاغل در شرایط عادی جزو مشاغل آسیب‌پذیر محسوب نمی‌شوند اما در دوران کرونایی بسیاری از مشاغل به گروه مشاغل آسیب‌پذیر و سخت و زیان‌آور پیوسته‌اند که باید فکری به حال آنها کرد.

خدایی همچنین در رابطه با وضعیت فعلی بیمه بیکاری کارگران تصریح کرد: با وجود گذشت سه ماه از شیوع کرونا در کشور؛‌ هنوز هیچ یک از کارگران به بیمه بیکاری دست پیدا نکرده‌اند و طبق آخرین پیگیری انجام شده گویا یک دوگانگی بین سازمان تأمین اجتماعی و ستاد مقابله با کرونا وجود دارد.

علاوه بر این، گویا هنوز مبلغ پرداختی به کسانی که تحت پوشش بیمه بیکاری قرار خواهند گرفت، مشخص نشده است. دهم اردیبهشت، «مسعود بابایی» مدیرکل اشتغال و بیمه بیکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این باره گفت: «سازمان برنامه و بودجه با توجه به محدودیت در منابع، اصلاحاتی را در نظر دارد که باید در ستاد ملی مقابله با کرونا مصوب شود. از آنجا که اعلام شده مصوبات ستاد ملی کرونا، به منزله مصوبات شورای عالی امنیت ملی خواهد بود، تصمیم نهایی در خصوص مبلغی که به کارگران بابت بیمه بیکاری باید پرداخت شود، از سوی ستاد مقابله با کرونا مصوب و اجرایی می‌شود. بنابراین کارگران بابت بیمه بیکاری الزاما همان مبلغ بیمه بیکاری عادی را دریافت نمی‌کنند».

 در سال‌های اخیر هرگاه بحث پرداخت پول از طرف دولت به تامین اجتماعی پیش آمده، این نگرانی بروز کرده است که باز هم قرار است خلف وعده شود و باز هم قرار است از جیب سازمان تامین اجتماعی به نفع دولت برداشته شود

مطابق بند ب (ماده ۷) قانون بیمه بیکاری، میزان مقرری براساس ۹۰ روز آخر بیمه شده و به میزان ۵۵ درصد و به ازای افراد تحت تکفل (حداکثر تا ۴ نفر)، ۱۰درصد حداقل دستمزد افزوده خواهد شد. در هر حال، مجموع دریافتی نباید از حداقل دستمزد کمتر و از ۸۰ درصد متوسط دستمزد یا حقوق وی بیشتر باشد.

«فرشید یزدانی»، کارشناس تامین اجتماعی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره اینکه ممکن است مبلغ مستمری بیکاری با توجه به شرایط متفاوت باشد، می‌گوید: «مستمری بیکاری اگر به صورت کامل و طبق قانون پرداخت شود جوابگوی نیاز‌های افراد نیست. حال در نظر بگیرید که عنوان شود با توجه به شرایط پیش آمده، قرار است این میزان را کم هم بکنیم. برای مثال به بیکارشدگان ۷۰۰ یا ۸۰۰هزار تومان پرداخت کنند. مسلم است که این پول هزینه مسکن افراد هم نمی‌شود و این می‌تواند مشکل‌ساز باشد».

همچنین در سال‌های اخیر هر گاه بحث پرداخت پول از طرف دولت به تامین اجتماعی پیش آمده، این نگرانی بروز کرده است که باز هم قرار است خلف وعده شود و باز هم قرار است از جیب سازمان تامین اجتماعی به نفع دولت برداشته شود. دولت طلب‌های بسیار بالایی به تامین اجتماعی دارد. در واقع به صورت معمول و طی سالیان مختلف طلب‌های معمول این سازمان پرداخت نشده است. حالا که قرار است نه طلب‌ها پرداخت شود، بلکه به این سازمان کمک شود، خیلی‌ها چشم‌شان آب نمی‌خورد که پنج هزار میلیارد تومان وعده داده شده به تامین اجتماعی برسد.

چرا این نگرانی وجود دارد؟ آیا دولت منابع لازم را برای تخصیص ندارد؟ یزدانی در این باره می‌گوید: مشکل نبود بودجه و منابع لازم نیست، بلکه مشکل عدم تخصیص بودجه لازم است.

او عنوان می‌کند: با توجه به اینکه مستمری بیکاری برای بیکارشدگان شیوع کرونا برای کوتاه‌مدت دیده شده است، می‌توان امیدوار بود که پنج هزار میلیارد تومان وعده داده شده در صورت تخصیص کافی باشد و مشکلی به وجود نیاید اما نگرانی عمده این است که به وعده‌ها عمل نشده و این بودجه تخصیص پیدا نکند.

این کارشناس تامین اجتماعی با بیان اینکه نمی‌توان عنوان کرد منابع لازم وجود ندارد، می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد که منابع لازم هست اما مسائل مربوط به رفاه اجتماعی در اولویت دولت قرار ندارند و دولت جای اختصاص بودجه لازم به این موارد، بودجه را صرف اموری می‌کند که ممکن است ضروری نباشند. نهاد‌ها و سازمان‌های مختلفی هستند که بدون اینکه فعالیت‌شان لااقل در شرایط کنونی ضروری باشد بودجه‌های دولتی را دریافت می‌کنند. اکنون و با توجه به اینکه شیوع کرونا منجر به ایجاد مشکلات عدیده‌ای شده، لازم است اولویت‌ها تغییر کرده و بودجه‌های لازم برای مسائل اجتماعی پرداخت شود.

وی تاکید می‌کند: قانون درباره پرداخت مستمری بیکاری کاملا صراحت دارد. هم افراد مشمول و هم میزان پرداخت مشخص است. هر چند مبلغ تعیین شده مبلغی نیست که جوابگوی نیاز‌های افراد باشد، انتظار می‌رود حداقل همین مبلغ پرداخت شود و دولت نیز به وعده خود برای تخصیص اعتبار پنج هزار میلیارد تومانی عمل کند.

در انتظار تحقق وعده‌ها

در این روز‌ها شاید کارگران فصلی یا آن دسته از کارگران با بیمه‌های خاص که مشمول مستمری بیکاری نمی‌شوند، به کارگران مشمول این مستمری حسرت بخورند. با این همه وضعیت فعلا برای همه یکسان است. هنوز خبری از بیمه بیکاری نیست و مهم‌تر از آن مشخص نیست قرار است چه مبلغی به افراد بیکار شده به دلیل شیوع کرونا پرداخت خواهد شد.

نظام‌های بیمه‌ای در واقع با این فلسفه شکل‌ گرفته‌اند که در روزهای سخت بتوانند کمک حال افراد باشند. اگر تامین اجتماعی و دولت نتوانند از پس بحران ایجاد شده برآیند، اعتماد عمومی به نظام بیمه‌ای مخدوش می‌شود. به نظر می‌رسد باید در شرایط کنونی رویه‌هایی را که البته نادرست بوده‌اند، کاملا کنار گذاشت.