آماده‌سازی حیاط خلوت مسکو برای تقابل با کی‌یف؟!

فرشاد گلزاری

کمتر از 10 روز دیگر پرونده سال 2022 میلادی بسته می‌شود. یکی از مهمترین رویدادهای این سال که هر روز بُعد تازه‌ای از آن به رویت جهانیان می‌رسد، جنگ اوکراین است که از 24 فوریه سال جاری میلادی توسط روسیه رقم خورد و حالا گویی اوضاع به سمت و سویی رسیده که بوی تشدید مقابله نظامی میان مسکو و کی‌یف می‌آید.

حدود یک هفته پیش ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین پیشنهاد آتش‌بس در ایام سال نوی میلادی را داد که به سرعت کرملین این پیشنهاد را رد کرد.

بر اساس یک عرف نانوشته، عموماً طرفین درگیر در یک منازعه یا مخاصمه بین‌المللی سعی می‌کنند برای کم کردن ضریب جنگ و تقابل از برخی اعیاد و مناسبت‌ها برای ایجاد تنفس عمومی بهره ببرند که این رویه در تمام دنیا جاری است. به عنوان مثال روزهایی که طالبان در کوه‌های افغانستان علیه دولت اشرف غنی و حامد کرزی دست به سلاح بودند، دولت وقتِ مستقر در کابل سعی می‌کرد عید قربان را به نوعی یک بهانه برای اجرای آتش‌بس عمومی در نظر بگیرد و برای چند روز جنگ با طالبان را کنار بگذارد.

در مورد اوکراین هم شاهد همین موضوع بودیم ولی مخالفت روس‌ها با این موضوع شاید برای بسیاری از تحلیلگران جنبه سیاسی داشته باشد اما به نظر می‌رسد واقعیت چیز دیگری است.

زمانی که دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین اعلام کرد آتش‌بس با کی‌یف در کار نخواهد بود، خبری از سوی رسانه‌های روسیه منتشر شد که نشان داد ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه قرار است به زودی عازم بلاروس شود؛ کشوری که در طول جنگ اوکراین تمام قد از مواضع مسکو حمایت کرد و حتی خود را به عنوان سرباز کوچک پوتین به دنبا معرفی کرده بود.

مینسک آماده پشتیبانی می‌شود؟

با تمام گمانه‌زنی‌هایی که از سفر پوتین صورت گرفته بود بالاخره او عصر روز دوشنبه برابر با 19 دسامبر وارد مینسک شد و لوکاشنکو شخصاً به استقبال وی رفت.

یورونیوز در اینباره نوشت که پس از سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه، پوتین نیز راهی بلاروس کشور همسایه شد و این نخستین سفر رئیس جمهوری روسیه در سه سال گذشته به مینسک است.

در این گزارش آمده است که حاکم کرملین از بلاروس به عنوان حیاط خلوت روسیه در  جنگ اوکراین  استفاده می‌کند، اما طرفین منکر چنین چیزی هستند. گفته شده لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز در سفر خود به مینسک با همتای خود درباره تحریم‌های غرب و وضعیت جنگ مذاکره داشت اما در بیانیه رسمی وزارت خارجه بلاروس هیچ اشاره‌ای به اوکراین نشده است.

در این میان حدود دو هفته قبل هم وزیر دفاع روسیه با لوکاشنکو دیدار کرد و پس از این دیدار دفتر ریاست جمهوری بلاروس اعلام کرد که روسای دفاع دو طرف پروتکلی را برای توافقنامه نظامی دوجانبه در سال ۱۹۹۷ درباره تأمین مشترک امنیت منطقه‌ای امضا کردند.

اینکه چرا در مورد این دیدارهای اخیر سخن به میان می‌آوریم به این دلیل است که بلاروس از جهت سیاسی، اقتصادی و نظامی کاملا به مسکو وابسته است و الکساندر لوکاشنکو گفته که محور مذاکراتش با پوتین، مسائل اقتصادی خواهد بود و کرملین هم هرگونه گمانه‌زنی در باره ارتباط سفر با جنگ اوکراین را مردود دانسته است.

در این میان مولفه‌ها نشان می‌دهد که پوتین احتمالاً در حال آماده‌سازی یا تقویت بلاروس در محور نظامی با تاکید بر تقویت این کشور از حیث تسلیحاتی است. در این خصوص الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهوری بلاروس روز دوشنبه طی یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک در مینسک به ولادیمیر پوتین، همتای روسی خود گفت همانطور که شما شش ماه پیش به ما وعده داده بودید، امروز ما سیستم‌های اس-۴۰۰ و مهمتر از آن موشک‌های بالستیک اسکندر را در خاک خود مستقر کرده‌ایم.

از سوی دیگر رئیس جمهور روسیه فاش کرد که مسکو و مینسک قبلاً سیستم یکپارچه دفاع هوایی و هشدار را فعال کرده‌اند و ممکن است روسیه به زودی خلبانان بلاروس را در هواپیماهایی که برای استفاده از «مهمات ویژه» تغییر یافته‌اند آموزش دهد!

اینکه چنین کُدهایی از سوی لوکاشنکو و پوتین یکی پس از دیگری آن هم در نشست خبری مقابل دوربین رسانه‌ها علنی می‌شود بدون شک بی‌ربط به پرونده اوکراین نیست. اینکه پوتین از «مهمات ویژه» نام می‌برد به نوعی شاید اشاره غیرمستقیم به موشک‌های حامل کلاهک هسته‌ای باشد و از سوی دیگر باید دانست که جامعه اطلاعاتی بریتانیا و آمریکا معتقدند که روسیه در حال آماده شدن برای یک حمله طولانی و همه‌جانبه به اوکراین است که می‌تواند جنگ را طولانی‌تر کند.

بر همین اساس احتمالاً مسکو در حال آماده‌سازی مینسک برای پشتیبانی از نیروهای روسی است و شاید هم قرار است بلاروس به صورت مستقیم و به عنوان یکی از طرف‌های جنگ به نفع روسیه وارد تقابل نظامی با اوکراین شود. حال باید دید که آیا ایالات متحده صرفاً به محکوم کردن روابط بلاروس و روسیه بسنده می‌کند یا اینکه قرار است علیه شراکت مسکو و مینسک سناریوی جدید طرح و اجرا کند.