فرشاد گلزاری

 12 روز از حمله نظامی روسیه به اوکراین می‌گذرد و تداوم این حملات باعث کشته، زخمی و آواره شدن تعداد زیادی از غیرنظامیان در این کشور شده و تلاش‌ها برای میانجیگری و توقف جنگ عملا بی‌نتیجه مانده است. گزارش‌های متعددی از کشته شدن غیرنظامیان اوکراینی منتشر شده و شهرهای مختلف اوکراین از جمله ماریوپل و ایرپین شاهد نبرد شدید میان نیروهای روسی و اوکراینی در مسیرهای منتهی به کی‌یف است. به گفته مقام‌های نظامی اوکراین ارتش روسیه در حال پیشروی از سه طرف برای محاصره کی‌یف، پایتخت این کشور است. آنها همچنین از تلاش روسیه برای محاصره شهرهای شرق اوکراین از جمله سومی، خارکیف، چرنیهیف و میکولائیف خبر داده‌اند. از سوی دیگر اعلام شده که روند خروج رسانه‌های خارجی و توقف فعالیت شبکه‌های اجتماعی و شرکت‌های خارجی در روسیه ادامه دارد اما در سوی دیگر هم بحث مهاجران داغ است. بر اساس آمارهای موجود، شمار پناهجویانی که اوکراین را به مقصد کشورهای همسایه ترک کرده‌اند، در این روز از مرز یک میلیون و 500 هزار نفر فراتر رفته است. صلیب سرخ در این رابطه اعلام کرد که مردم ماریوپل در وحشت زندگی می‌کنند و نیاز مبرمی به جای امن دارند. تلاش امروز برای تخلیه حدود ۲۰۰ هزار نفر از این شهر به دلیل نبود توافقی مشخص و عملی بین طرفین درگیری ناکام ماند. در همین حال، کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل هم با ارائه اخبار و آمارهای تکمیلی اعلام کرد که از زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین،‌ بیش از ۳۶۰ غیرنظامی در حملات ارتش روسیه کشته و ۱۱۲۳ نفر هم زخمی شده‌اند. این نهاد سازمان ملل گفت که ارقام واقعی احتمالاً بسیار بیشتر است و حالا نگرانی در این خصوص بسیار افزایش پیدا کرده است. اما در این میان پوتین و همقطارانش هم به نوعی دست به کار شده‌اند و یک اقدام جدید سیاسی را ترتیب دادند. بر اساس اعلام خبرگزاری تاس، دولت روسیه دیروز (دوشنبه) لیست کشورها و مناطقی را که دوست مسکو نیستند و اقدامات غیردوستانه‌ای را علیه این کشور و شرکت‌ها و شهروندانش اتخاذ کرده‌اند، منتشر کرد. این لیست شامل آمریکا، کانادا، کشورهای اتحادیه اروپا، انگلیس، اوکراین، مونته‌نگرو، سوئیس، آلبانی، آندورا، ایسلند، لیختن‌اشتاین، موناکو، نروژ، نیوزیلند، سن مارینو، مقدونیه، ژاپن، کره‌جنوبی، استرالیا و میکرونزی است. مسکو همچنین اعلام کرد که این کشورها و مناطق مذکور از آغاز عملیات در اوکراین تحریم‌هایی را علیه روسیه اعمال کرده‌اند. براساس این دستور شهروندان و شرکت‌های روسی و مناطق و  شهرک‌هایی که تعهداتی با ارز خارجی در قبال بدهکاران خارجی از لیست کشورهای غیردوست دارند، می‌توانند آن را با روبل پرداخت کنند. در این میان روزنامه گاردین هم اعلام کرد که روسیه دیروز (دوشنبه) در اولین جلسه دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه در مورد رسیدگی به اتهامات مربوط به جنایات جنگی شرکت نکرد. در گزارش گاردین آمده است که یک ردیف از صندلی‌های اختصاص داده شده برای وکلای روسی در دیوان بین‌المللی دادگستری صبح روز گذشته خالی ماند و به این ترتیب مسکو این دادگاه را فاقد وجاهت قانونی اعلام کرد.

اینکه دیده می‌شود یک هیئت بلندپایه از مقام‌های آمریکایی در سفری کم‌سابقه به ونزولا رفتند تا با دولت چپگرای این کشور درباره روابط نزدیکش با روسیه گفت‌وگو کنند، نشان می‌دهد که ایالات متحده به نوعی قصد قطع بازوی انرژی روسیه را دارد و حالا این اقدام را ار حیاط خلوت خود شروع کرده است

تحریم و چرخش  به سمت کاراکاس!

طی روزهای گذشته جامعه جهانی در واکنش به اقدام روسیه، تحریم‌هایی را علیه مسکو اعمال کرده که این تحریم‌ها الیگارش‌های روس را نیز هدف قرار داده‌اند. قدرت‌های غربی و متحدانشان و حتی سوئیس با تحریم الیگارش‌های روس، فشار اقتصادی و سیاسی بر دولت ولادیمیر پوتین را افزایش داده‌اند

با گذر از این آمارها و ارقام، آنچه اخیراً و در بحبوحه تنش میان غرب و روسیه به تیتر یک اخبار رسانه‌های جهان تبدیل شد دو موضوعی است که به گونه‌ای به هم ارتباط دارند. طی روزهای گذشته جامعه جهانی در واکنش به اقدام روسیه، تحریم‌هایی را علیه مسکو اعمال کرده که این تحریم‌ها الیگارش‌های روس را نیز هدف قرار داده‌اند. قدرت‌های غربی و متحدانشان و حتی سوئیس که معمولاً تلاش می‌کند در منازعات بین‌المللی وارد نشود، با تحریم الیگارش‌های روس، فشار اقتصادی و سیاسی بر دولت ولادیمیر پوتین را افزایش داده‌اند. واقعیت غیرقابل انکار این است که الیگارش‌ها با به دست گرفتن شرکت‌ها، زمام اقتصاد روسیه را به دست گرفتند و روز به روز بر ثروت خود افزوده‌اند و حالا این جماعت مورد هدف قرار گرفته‌اند؛ به گونه‌ای که آمریکا در سری جدید تحریم‌های خود علیه روسیه، ۱۹ الیگارش روس و ۴۷ عضو خانواده آنان را تحریم کرده است. همچنین علاوه بر اتحادیه اروپا و آمریکا، بریتانیا نیز ۱۶ الیگارش‌ روس را در فهرست سیاه تحریم‌های خود قرار داد و تمام آنها عموماً کسانی هستند که کمپانی‌های بزرگ نفت و گاز این کشور را اداره می‌کنند. نکته مهم این است که همزمان با اعلام و اعمال این تحریم‌ها، آمریکایی‌ها به سمت ونزوئلا که بزرگترین ذخیره نفتی دنیا را درون خود جای داده است رفته‌اند. این اقدام ایالات متحده در این بازه زمانی نشان می‌دهد که واشنگتن و تیم جو بایدن اساساً یک سناریوی منظم و هدفمند علیه الیگارش‌ها و حلقه اول پوتین در دستور کار دارند که ستون فقرات آن، تجارت و صادرات انرژی به حساب می‌آید. اینکه دیده می‌شود یک هیئت بلندپایه از مقام‌های آمریکایی در سفری کم‌سابقه به ونزولا رفتند تا با دولت چپگرای این کشور درباره روابط نزدیکش با روسیه گفت‌وگو کنند، نشان می‌دهد که ایالات متحده به نوعی قصد قطع بازوی انرژی روسیه را دارد و حالا این اقدام را ار حیاط خلوت خود شروع کرده است. نکته اینجاست که سفر مقام‌های آمریکایی به کاراکاس در حالی انجام شده که ایالات متحده در سال ۲۰۱۹ و بعد از متهم کردن نیکولاس مادورو به تقلب در انتخابات، با ونزوئلا قطع رابطه و سفارتش را در کاراکاس تعطیل کرد. از سوی دیگر باید این موضوع مدنظر باشد که آمریکایی‌ها از سال 2015 و دقیقاً در زمانی که بایدن به عنوان معاون باراک اوباما مشغول به کار بود، ونزوئلا را تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار داد. این تحریم‌ها تا جایی ادامه پیدا کرده است که زیرساخت‌های نفتی ونزوئلا از هم پاشید و حالا بحث اینجاست که ونزوئلا چگونه می‌خواهد با وجود ین مشکلات سیاسی، پیشنهاد واشنگتن برای فاصله گرفتن از مسکو را بپذیرد؟ نکته بسیار مهم این است که دولت مادورو در وضعیت کنونی اگر قرار باشد با آمریکایی‌ها همسو شود، درخواست‌های خود را در بالاترین سطح به طرف آمریکایی‌ ارائه می‌کند. یکی از این درخواست‌ها پذیرش حکومت مادورو و حزب سوسیالیت ونزوئلا است. مورد دوم که بدون تردید مادورو آن را از طرف آمریکایی طلب می‌کند، رفع تحریم‌هایی است که کمر کاراکاس را در این چند سال شکسته است. اما مشکل‌ها در اینجا تمام نمی‌شود، بلکه در داخل آمریکا هم جمهوریخواهان و دموکرات‌هایی وجود دارند که اساساً از حیث ایدئولوژیک با سوسیالیست‌ها و چاویست‌های حاکم بر کاراکاس تضاد منافع دارند و حالا از دو طرف (داخل و ونزوئلا) با موجی از درخواست‌ها روبرو خواهد شد که اجرای آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. حال باید دید که آیا واشنگتن موفق به جذب کاراکاس و دور کردن آن از مسکو می‌شود، یا خیر؟!