سیدمحمد میرزامحمدزاده

نیویورک‌تایمز در گزارشی به تشریح فعالیت‌هایی که روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال 2016 انجام داده، پرداخته است؛ فعالیت‌هایی که نتیجه انتخابات را به سمت رأی‌دادن به دونالد ترامپ منحرف کرده است. مسئله حائز اهمیت این است که در گزارش‌هایی که به کنگره ارائه شده، روس‌ها همچنان به چنین فعالیت‌هایی مبادرت می‌ورزند و دونالد ترامپ را در مسیرش راهبری می‌کنند. این مسئله از سویی برای کنگره نگران کننده است، چرا که در واقع می‌توان دونالد ترامپ را دست‌نشانده روس‌ها دانست و از طرفی همچنان بر اساس قانون اساسی آمریکا نمی‌توان رئیس‌جمهور را به راحتی کنار گذاشت و جمهوری‌خواهان که کنترل سنا را همچنان در دست دارند، تمایلی ندارند پست ریاست‌جمهوری را که در دست دارند از دست بدهند.

در گزارش نیویورک‌تایمز می‌خوانیم: بر اساس گزارشی که اخیراً از سوی دو شرکت مطالعاتی به کمیته اطلاعات مجلس سنای آمریکا ارائه شده است، کمپین نفوذ روسیه در شبکه‌های اجتماعی انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2016 آمریکا، به شدت برای هدف قراردادن جامعه سیاه‌پوستان آمریکا اقدام کرده است؛ این کمپین از مجموعه تاکتیک‌هایی به منظور سرکوب مشارکت رأی‌دهندگان دموکرات ایالات‌متحده استفاده کرده است و نمایش حیرت‌انگیزی را با چنین تاکتیک‌هایی در اینستاگرام به اجرا گذاشت که اگر از اقدامات این کمپین در فیس‌بوک بزرگ‌تر و بیشتر نباشد، کمتر نیست.

تلاش‌های سرکوب رأی‌دهندگان به طور ویژه روی حامیان سندرز و سیاهان متمرکز شده بود و آن‌ها را از رأی دادن به کلینتون در رأی‌گیری نهایی برحذر می‌داشت و از آن‌ها می‌خواست به استین رأی بدهند یا کلاً رأی ندهند

در دو سال گذشته تفکر کلی از احتمال دخالت روس‌ها در انتخابات آمریکا و تلاش آن‌ها برای انحراف افکار عمومی آمریکایی‌ها و ایجاد شکاف در این کشور به گوش می‌رسید؛ اما گزارش اخیر جزئیات بسیاری را در این مورد آشکار ساخته است و به عقیده مولفان این گزارش، تلاش روس‌ها در این زمینه هنوز هم ادامه دارد.

در گزارشی که از سوی موسسه نیو نالج، یک شرکت امنیت سایبر در آمریکا تهیه شده،‌ آمده است: عملیات‌های فعال و ادامه‌داری بر بستر چندین شبکه اجتماعی انجام شده است. بر اساس این تحقیق که با همکاری دانشگاه کلمبیا و شرکت تحقیقاتی کنفیلد ریسرچ آمریکا انجام شده است، این کمپین در یک مورد برای تأثیر بر افکار عمومی آمریکا در ارتباط با سوریه با ارتقا شخصیت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه و متحد روسیه اقدام کرده است.

گزارش نیو نالج، یکی از دو گزارش درخواست شده از سوی کمیته سنا است که به صورت فرا حزبی در مجلس آمریکا در حال پیگیر است. این گزارش‌ها بر اساس داده‌هایی صورت گرفته که از سوی فیس‌بوک، توئیتر و دیگر شرکت‌هایی که بستر آن‌ها از سوی روسیه برای دخالت در انتخابات مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، به سنا ارائه شده بود.

هدف اصلی این عملیات حمایت از دونالد ترامپ، ابتدا در مقابل رقبای جمهوری‌خواه خود در رقابت‌های انتخاباتی و سپس پیروزی وی در انتخابات ریاست‌جمهوری و در نهایت حتی پس از به روی کار آمدن وی بوده است

گزارش دوم که از سوی دانشگاه آکسفور به همکاری یک شرکت تحلیل داده‌های شبکه‌های اجتماعی موسوم به گرافیکا تحت عنوان پروژه پروپاگاندای محاسباتی ارائه شده است، اولین بار روز یکشنبه (25 آذر ماه) از سوی واشنگتن‌پست رسانه‌ای شد.

کمپین نفوذ روس‌ها در سال 2016 از سوی یک شرکت واقع در سن‌پترزبورگ روسیه با نام آژانس تحقیقات اینترنت اداره می‌شده است. این شرکت متعلق به یک تاجر روسی با نام ییوگنی پریگوژین، دوست نزدیک ولادیمیر پوتین، است. نام پریگوژین و ده‌ها کارمند این شرکت در فوریه سال جاری میلادی (بهمن – اسفند 96) در تحقیقات رابرت مولر، بازرس ویژه آمریکا، به چشم می‌خورد؛ این تحقیقات برای بررسی احتمال دخالت روسیه در انتخابات آمریکا در حال انجام است.

هر دو گزارش اخیر بیان می‌کنند که آژانس تحقیقات اینترنت، به صورت مجازی در تمامی بستر‌های در دسترس، حساب‌هایی با نام جعلی ایجاد کرده‌اند. هدف اصلی این عملیات حمایت از دونالد ترامپ، ابتدا در مقابل رقبای جمهوری‌خواه خود در رقابت‌های انتخاباتی و سپس پیروزی وی در انتخابات ریاست‌جمهوری و در نهایت حتی پس از به روی کار آمدن وی بوده است.

براساس گزارش نیونالج، در میان خدماتی که روس‌ها ارائه کرده‌اند، کمک به دونالد ترامپ برای انجام حملات پیوسته علیه مولر بوده‌ است. اکانت‌های جعلی در این حمایت، خود را به عنوان آمریکایی‌های بیزار از روند تحقیقات دخالت روسیه در انتخابات در شبکه‌های اجتماعی جا زدند و این تحقیقات را توطئه عجیب و غریبی شناساندند که از سوی لیبرال‌های همیشه نالان برجسته شده است.

رنه دایستا یکی از محققانی که موضوع دخالت روس‌ها را در انتخابات آمریکا بررسی کرد می‌گوید: تنش‌های قومی و احساسات بیگانگی بسیاری در آمریکا وجود دارد. آژانس تحقیقات اینترنت روسیه این تنش‌ها را به وجود نیاورد، بلکه از آن‌ها بهره‌برداری کرد

یکی از صفحات فیس‌بوک جعلی با نام « Merican Fury» مولر را به عنوان همکار گروه‌های رادیکال اسلامی معرفی کرده است. دیگری با نام «Back the Badge» جیمز کوربی، رئیس‌ سابق اف‌بی‌آی را که به دلیل تحقیق در مورد دخالت روس‌ها، از سوی ترامپ اخراج شد را پلیس کثیف نامیده است.

این گروه با ایجاد اکانت‌های جعلی منتسب به آمریکایی‌ها پیام‌های خود را نه تنها از طریق اکانت‌های فیس‌بوک و توئیتر که بسترهای اجتماعی غالب در آمریکا است انتقال می‌دادند، بلکه آن‌ها از یوتیوب، ردیت، تامبلر، پینترست، واین و گوگل پلاس نیز برای این منظور بهره می‌بردند. این حملات به ایالات‌متحده غالباً از ابزار با فناوری‌های بالا که از سوی شرکت‌های آمریکایی طراحی شده بود، صورت می‌گرفت.

محققان نیو نالج، به نمونه‌های بسیاری دست پیدا کردند که نشان می‌دهد، مأموران روسی اکانت‌هایی با یک زمینه شخصیتی ایجاد می‌کردند و سپس زمینه شخصیتی اکانت را تغییر می‌دانند که مجموعه پیام‌های تحریک‌آمیزتری را شامل شوند. برای مثال یک اکانت اینستاگرام با نام ارتش مسیح (@army_of_jesus_) در ماه ژانویه سال 2015 تصاویری از نمایش مافت‌ها (یک مجموعه طنز عروسکی) منتشر کرد، بعد به تصاویر سیمپسون‌ها (مجموعه طنز کنایه آمیز انیمیشن) روی آورد و بعداً در اوایل سال 2016 روی مسیح متمرکز شد. این صفحه پیام‌هایی منتشر می‌کرد که به نحوی ترامپ را به مسیح مرتبط می‌کرد و شیطان را به رقیب وی، هیلاری کلینتون منتسب می‌کرد.

از طرفی گزارش نیو نالج، از توجه کاربردی و ویژه روس‌ها بر سیاهان آمریکا حکایت دارد، چیزی که به راحتی در پیام‌ها و پست‌های این صفحات به چشم می‌خورد.

بر اساس این گزارش: بیشترین تلاش آژانس روسی در فیس‌بوک و اینستاگرام به‌طور ویژه روی جوامع سیاهان آمریکا متمرکز شده بود و به نظر می‌رسد که این آژانس روی افزایش مخاطبان سیاه و احتساب آن‌ها به عنوان دارایی‌های خود تمرکز کرده بود. روس‌ها با استفاده از جی‌میل‌هایی با نام‌های آمریکایی فعالان آمریکایی از هر نژادی را برای انجام اعتراضات و توزیع محتوی به استخدام در می‌آورده است که بعضاً بسیاری از آن‌ها ناآگاه بودند، اما تلاش برای دسترسی به سیاهان بسیار فراتر از این موضوع بود.

بر اساس گزارش در حالی که برای اقوام متمایز و یا گروه‌های مذهبی یک یا دو پیج اینستاگرامی یا فیس‌بوکی ایجاد شده بود، برای جوامع سیاهان با ده‌ها پیج هدف قرار گرفته بودند.

در برخی موارد، تبلیغات فیس‌بوک، کاربرانی را هدف قرارداده بود که به موضوعات خاصی علاقه نشان داده بودند، از جمله موضوعات تاریخ سیاهان، حزب پلنگ سیاه و مالکوم ایکس. محبوب‌ترین اکانت روس در اینستاگرام اکانت @blackstagram با 303 هزار و 663 نفر عضو بود.

آژانس تحقیقات اینترنت روسیه همچنین ده‌ها وبسایت طراحی کرده بود که به ظاهر مرتبط به سیاهان به نظر می‌رسیدند و نام‌هایی شبیه نام‌های سیاهان داشتند. در یوتیوب، بیشترین محتوی اشتراک‌گذاری شده روس‌ها مربوط به جنبش Black Lives Matter (زندگی سیاهان مهم است) و همچنین محتویات خشونت‌های پلیس علیه سیاهان در کانال‌هایی با نام‌ها Don't Shoot (شلیک نکن) و BlackToLive (سیاهان زندگی کنند) می‌شود.

البته گزارش به دنبال توضیح تمرکز روی سیاهان نیست؛ اما تاکتیک‌های آژانس تحقیقات اینترنت، نشان‌گر تلاش‌های پروپاگاندای شوروی سابق از چند دهه قبل است که همواره منازعات نژاد پرستانه و نژادی در ایالات‌متحده آمریکا را برجسته می‌کرد؛ همچنین بازتابی از دیگر عملیات‌ نفوذی است که روسیه به منظور برجسته کردن درگیری‌های قومی در سایر کشورها انجام داده است.

رنه دایستا، یکی از نویسندگان و مدیر تحقیق نیو نالج می‌گوید: آژانس تحقیقات اینترنت روسیه شکایات منطقی و از پیش موجود در جامعه آمریکا را تا هرجا که می‌توانسته، برجسته کرده است. زمانی که تلاش‌های برای انتخابات رو به افزایش بود، جنبش «زندگی سیاهان مهم است» در مرکز توجهات ملی در ایالات‌متحده آمریکا بود و روس‌ها نیز از این توجه بهره بردند. وی افزود: و زمانی که جنبش حامی پلیس شکل گرفت از جنبش «زندگی آبی‌ها مهم است» استفاده کرد.

دایستا می‌افزاید: تنش‌های قومی و احساسات بیگانگی بسیاری در آمریکا وجود دارد. آژانس تحقیقات اینترنت روسیه این تنش‌ها را به وجود نیاورد، بلکه از آن‌ها بهره‌برداری کرد.

بر اساس داده‌های مجلس سنا، از 81 صفحه فیس‌بوک ایجاد شده از سوی آژانس تحقیقات اینترنت روسیه، 30 مورد مخاطبان سیاه را هدف قرار داده بودند که جمعیتی بالغ بر یک میلیون و 200 هزار نفر را به طور مستقیم شامل می‌شود. در مقایسه 25 صفحه جبهه راست سیاسی را با یک میلیون و 400 هزار دنبال‌کننده هدف قرار داده بود. تنها هفت صفحه روی جبهه چپ تمرکز کرده بودندکه 689 هزار و 45 نفر را شامل می‌شد.

انجمن ملی پیشرفت رنگین‌پوستان در واکنش به این گزارش‌ها عنوان کرده است که به مدت یک هفته از فیس‌بوک یا اینستاگرام استفاده نمی‌کند و به دنبال‌کنندگان شبکه‌های اجتماعی و شرکای خود نیز هشدار داده است که همین اقدام را انجام دهند. صفحاتی که جبهه راست را هدف قرارداده بودند، از کاندیداتوری ترامپ حمایت می‌کردند و صفحات با هدف جوامع چپ، به نفرین کلینتون می‌پرداختند و سناتور برنی سندرز و جیل استین، کاندیدای حزب سبز را تمجید می‌کردند. تلاش‌های سرکوب رأی‌دهندگان به طور ویژه روی حامیان سندرز و سیاهان متمرکز شده بود و آن‌ها را از رأی دادن به کلینتون در رأی‌گیری نهایی برحذر می‌داشت و از آن‌ها می‌خواست به استین رأی بدهند یا کلاً رأی ندهند.

اینکه آیا این تلاش‌ها تأثیر مهمی داشته است یا خیر، قضاوت دشواری است. به طور مشخص تعداد رأی دهندگان سیاه در سال 2016 برای اولین بار در دوره 20 ساله انتخابات‌های ریاست‌جمهوری کاهش نشان داد، با این حال اینکه به طور مشخص بگوییم این مسئله از جریان نفوذ روسیه حاصل شده، غیر ممکن است.

گزارش نیو نالج عنوان می‌کند که حضور آژانس تحقیقات اینترنت در اینستاگرام دست‌کم گرفته شده بود و این آژانس در اینستاگرام همچون فیس‌بوک یا حتی بیشتر تلاش کرده است. بر اساس این گزارش 187 میلیون لایک یا اشتراک و کامنت‌گذاری برای محتویات تولید روسیه انجام شده است. در حالی که این رقم در فیس‌بوک 76 میلیون 500 هزار تعامل بوده است.

بر اساس گزارش نیونالج، در سال 2017، همزمان که رسانه‌های آمریکایی روی عملیات روسیه در فیس‌بوک و توئیتر متمرکز شده بودند، این کشور با قدرت تمرکز خود را به سمت اینستاگرام تغییر جهت داد.

این گزارش می‌گوید: متأسفانه به نظر می‌رسد که برخی از شبکه‌های اجتماعی در اظهارنامه‌های خود به کنگره آمریکا اطلاعات غلط داده باشند یا از ارائه اطلاعات صحیح طفره رفته باشند.

همچین گزارش ادعای اینکه گروه‌هایی از جوامع خاصی درهدف عملیات نفوذ نبوده است و همچنین اینکه کمپین نفوذ به دنبال تشویق به رأی‌ندادن نبوده است را رد می‌کند. گزارش تأکید می‌کند که مشخص نیست چرا چنین ادعاهایی مطرح شده است. یا بررسی‌ انجام نشده و یا بررسی مشکل داشته و یا اینکه به طور عمد نتیجه اشتباه ارائه شده است.

این گزارش بزرگی و خلاقیت عملیات نفوذ روسیه را تحسین می‌کند؛ اما روس‌ها اشتیاقی به پذیرفتن مسئولیت تلاش‌های خود، ندارند.

بر اساس گزارش بعد از انتخابات، آژانس تحقیقات اینترنت، نزدیک به 70 پست در صفحات فیس‌بوک و اینستاگرام خود منتشر می‌کند که اتهام دخالت روس‌ها در انتخابات را به استهزا می‌گیرد.

یکی از این پست‌ها می‌گوید: شما باخته‌اید و نمی‌دانید چه کار کنید؟ فقط می‌توانید آن را گردن هکرهای روس اندازید.