غبارروبی از یک پرونده ناتمام

فرشاد گلزاری

 حدود چهار سال و نیم پیش، مردم بریتانیا رأی به خروج این کشور از اتحادیه اروپا دادند و اکنون در حال نزدیک شدن به روز موعود هستیم. حدود سه هفته به ضرب‌الاجل خروج کامل لندن از این بلوک باقی مانده و احتمال دارد پس از پایان ماه دسامبر، اتحادیه اروپایی یک عضو خود را به‌ طور تمام‌وکمال از دست بدهد؛ هرچند عده‌ای معتقدند که لندن دیگر جزئی از اتحادیه اروپایی به حساب نمی‌آید. به‌رغم نزدیک شدن به مهلت نهایی برگزیت، اختلاف همچنان میان لندن و بروکسل بر سر مفاد تجاری این خروج پا برجاست. بسیاری از خبرگزاری‌ها و منابع دیپلماتیک که عموماً به دولت بریتانیا نزدیک هستند از میانة ماه گذشته میلادی اعلام کردند که مذاکرات بریتانیا و اتحادیه اروپا بر سر مسائل تجاری برگزیت ممکن است تا زمان مقرر به پایان نرسد. در همین راستا دیوید فراست، مذاکره‌کننده ارشد بریتانیا در امور برگزیت در تاریخ ۱۲ نوامبر صریحا اعلام کرد که این کشور و اتحادیه اروپا به پیشرفت‌هایی در مذاکرات دست یافته‌اند، اما در عین حال هشدار داد امکان عدم حصول به توافق نهایی همچنان وجود دارد. فراست در پیام‌های توئیتری خود گفته است که «پیشرفت‌های مثبتی طی روزهای اخیر صورت گرفته است و اکنون در بیشتر موارد به درک مشترک رسیده‌ایم؛ هرچند که اختلاف‌ها بر سر عناصر کلیدی همچنان به قوت خود باقی است، اما روی موضوع‌های متنوعی کار می‌کنیم تا در صورت امکان به توافق برسیم، ولی ممکن است موفق نشویم». این سخنان فراست اگرچه کمی قدیمی است و مربوط به حدود 24 روز پیش است اما لحن او و استفاده چرچیل‌گونه از عباراتی مانند «شاید» و هشدارهای غیرمستقیم وی، از همان زمان نشان می‌داد که قرار نیست اتفاق خاصی درخصوص مذاکرات تجاری پسابرگزیت میان بریتانیا و اتحادیه اروپا رخ دهد. برای درک بهتر این موضوع بهتر است به آخرین دور مذاکرات لندن و بروکسل درباره آینده همکاری‌های اقتصادی میان دو طرف که جمعه گذشته (14 آذر) برگزار شد اشاره کنیم. با طولانی شدن  این مذاکرات در جمعه شب، بسیاری از خبرنگاران حاضر در محل مذاکره به این نتیجه رسیده بودند که قرار است یک  خبر خوش را به دنیا مخابره کنند، اما این چنین نشد. چراکه میشل بارنیه، نماینده شورای اروپا و دیوید فراست، نماینده نخست‌وزیر بریتانیا در امور برگزیت با صدور بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که هنوز اختلاف‌نظرهای چشمگیری میان دو طرف وجود دارد و به همین دلیل آن‌ها توافق کردند که برای توجیه مسئولین خود درباره وضعیت مذاکرات، گفت‌وگوها را متوقف کنند. بیانیه‌ای که از سوی نماینده اتحادیه اروپا و بریتانیا صادر شد به خوبی نشان داد که قرار نیست ما شاهد رفع بن‌بست در این پرونده باشیم اما موضوع این است که با توجه به کمبود وقت، مقرر شد تا بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا و اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا درباره روند مذاکرات، تلفنی صحبت کنند که این اتفاق سحرگاه روز گذشته (یکشنبه) رخ داد و دو طرف با یکدیگر به صورتی تلفنی صحبت کردند. پس از پایان مذاکره تلفنی یک ساعته میان بروکسل و لندن بنابر این شد تا دوطرف یکبار دیگر تمام تلاش‌های خود را در این راستا به کار بگیرند.

 رد و بدل شدن اظهارات مقامات بریتانیا و اتحادیه اروپا با محوریت برگزیت به خوبی نشان می‌دهد که هیچکدام از طرفین حاضر به کوتاه آمدن در قبال تامین منافعشان نیستند و از این‌رو احتمال دارد که این مذاکرات هم با بن‌بست روبرو شود

اختلاف‌ها برسر چه مواردی است؟

با وجود جدی بودن اختلافات میان بریتانیا و اتحادیه اروپا، مقامات دو طرف توافق کردند که تلاش بیشتری از سوی تیم‌های مذاکره‌کننده صورت بگیرد تا قابلیت حل‌و‌فصل مشکلات مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین قرار بر این شده است که مذاکره‌کنندگان ارشد هر دو طرف امروز (دوشنبه) در بروکسل برای ادامه گفت‌وگوها حاضر شوند. سوالی که بدون تردید برای بسیاری از مخاطبان ما به وجود می‌آید این است که چرا باز هم ما باید شاهد ادامه مذاکره میان بریتانیا و اتحادیه اروپا در این وضعیت باشیم؟ قبل از پاسخ به این پرسش باید به این نکته مهم اشاره کنیم که بریتانیا ۳۱ ژانویه ۲۰۲۰ (۱۱ بهمن۹۸) رسماً از اتحادیه اروپا خارج شد اما در دوره گذار که قرار است تا پایان امسال (۳۱ دسامبر ۲۰۲۰ برابر با 11 دی‌ماه 99) ادامه داشته باشد، همچنان معیارهای اصلی عضویت در این اتحادیه را حفظ خواهد کرد و دو طرف در این بازه زمانی فرصت دارند درخصوص نحوه روابط پسابرگزیت که عمدتاً مسائل تجاری و اقتصادی است به توافق برسند. اگر مذاکراتی که به آن اشاره شد، به نتیجه نرسد، چشم‌انداز روابط دو طرف از سال آینده میلادی، بر مبنای تعرفه‌های سازمان تجارت جهانی خواهد بود که هزینه‌ تبادل کالا میان دو طرف را به میزان چشمگیری افزایش می‌دهد.

سوتیتر1: سحرگاه دیروز نخست‌وزیر بریتانیا و رئیس کمیسیون اروپا درباره روند مذاکرات گفت‌وگوی تلفنی داشتند و یکبار دیگر تمام تلاش‌ خود را برای حصول توافق کار گرفتند. نمایندگان دو طرف امروز (دوشنبه) نیز مجدداً وارد مذاکره می‌شوند

 حالا اگر بخواهیم به سوال اصلی و اینکه اختلاف میان دو طرف برسر چه مسائلی به وجود آمده پاسخ دهیم باید به چندین محور مهم اشاره کنیم که عبارتند از: آینده وضعیت ایرلند شمالی، جایگاه و نقش دیوان دادگستری اروپا در اختلاف‌های طرفی و  دسترسی صیادان اتحادیه اروپا به مناطق ماهیگیریِ غنی بریتانیا. در مورد وضعیت ایرلند شمالی که همچنان ابهام‌های زیادی وجود دارد و مشخص نیست که چه اتفاقی قرار است در مورد تعرفه‌ها و مدل تجارت این جغرافیا با بریتانیا رخ دهد و در مورد دیوان دادگستری اروپایی هم حقوقدانان به دنبال راه‌حلی برای ایجاد تبصره یا حذف کلی نام بریتانیا در این نهاد هستند. اما آنچه به مانند شاهرگ حیاتی بریتانیا و حتی اتحادیه اروپا می‌ماند، مساله دسترسی صیادان برای ماهی‌گیری است. میشل بارنیه، نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات برگزیت به لندن پیشنهاد کرده که ماهیگیران اروپایی از ۱۸ درصد سهمیه قبلی ماهیگیری خود در آب‌های بریتانیا صرف‌نظر کنند؛ این در حالیست که اتحادیه اروپا درخواست کرده بود که این دسترسی به طور کامل حفظ شود. با این حال پیشنهاد مذکور در لندن بلافاصله به عنوان یک «پیشنهادی مضحک» رد شد؛ چراکه دولت بریتانیا می‌خواهد ۸۰ درصد سهمیه صیدهای اروپا به این کشور مرجوع شود و بنابراین فاصله دو طرف در خصوص این موضوع هنوز هم بسیار زیاد است. فارغ از این مسائل، سخنگوی بوریس جانسون اعلام کرده که دولت بریتانیا برای رسیدن به توافق با اتحادیه اروپا سخت در تلاش است ولی لندن توافقی را امضا نخواهد کرد که «به ما امکان کنترل اوضاع را برنگرداند».  در مقابل شارل میشل، رئیس شورای اروپا هم اعلام کرده که ما خواهان توافق با بریتانیا هستیم، اما نه به هر قیمتی! رد و بدل شدن این اظهارات به خوبی نشان می‌دهد که هیچکدام از طرفین حاضر به کوتاه آمدن در قبال تامین منافعشان نیستند و ازاین‌رو احتمال دارد که این مذاکرات هم با بن‌بست روبرو شود؛ هرچند دو طرف مایل هستند تا پیش از برگزاری نشست سران اروپا در هفته جاری به توافق برسند. در نهایت باید دید که آیا اعضای پارلمان اروپا در «نشست ویژه برای برگزیت» که قرار است در تاریخ ۲۸ دسامبر (۸ دی) برگزار شود، می‌توانند این پرونده را ببندند یا همچنان غبار بر روابط لندن و بروکسل خواهد نشست.