سراب دموکراسی!

سیدمحمد میرزامحمدزاده

روزنامه گاردین در سرمقاله روز یکشنبه (25 شهریور 1397) خود با نگاهی انتقادی به دادگاه گروهی مصر که اخیرا برگزار شد، آن را مرگ دموکراسی خوانده و سکوت غرب علیه این اقدامات را به دلیل انتفاع این کشورها برشمرده است. به عقیده نویسنده این سرمقاله اشاره می‌کند که دادگاه جمعی که برای محکومیت نجات یافتگان قتل عامل طرفداران دموکراسی برگزار شد،‌ برای مصر شرم آور است و قدرت‌های غربی باید آگاه باشند که استبداد در حال ویران کردن جامعه عرب است.

در کشورهایی که قوانین دموکراسی در آن حاکم است، مجرمان قتل عام به دلیل جنایاتشان محاکمه می‌شوند، اما در مصر این نجات یافتگان قتل عام هستند که محکوم می‌شوند و حتی در برخی موارد حکم اشد مجازات یا اعدام را دریافت می‌کنند. در کشورهایی که قوانین دموکراسی در آن حاکم است، دادگاه عادلانه برگزار می‌شود و به سرعت به موارد رسیدگی می‌شود، اما در مصر نجات یافتگان قتل عام پنج سال بازداشت می‌مانند و دادگاه‌ها به صورت گروهی برگزار می‌شوند و متهمین شانسی برای دفاع مناسب از خود ندارند.

در واقع چیزی عجیب و بی سابقه در مورد دادگاه اخیر رسیدگی به پرونده 739 متهم که ادعا شده در بین معترضین به کودتای نظامی سال 2013 حضور داشته‌اند، وجود دارد. کودتایی که سبب به قدرت رسیدن ژنرال عبدالفتاح السیسی شد.

جالب آنکه برخی از این معترضین به معنای واقعی کلمه صرفا در بین معترضین بودند و نه حتی معترض! محمود ابو زید، عکاسی که با نام «شوکان» شناخته می‌شود، صرفا در حال انجام وظیفه به عنوان یک روزنامه نگار بود که در جریان سرکوب معترضین بازداشت شد.

هرچند که حکم پنج سال زندان وی در جلسه تجدید نظر که ماه گذشته برگزار شد تخفیف یافت، ولی او پنج سال را در زندان گذراند و حالا با تخفیف باید پنج سال آینده را هر شب در پاسگاه پلیس بگذراند و فقط در طول روز آزاد است!

حتی این حکم مضحک هم برای خیلی دیگر از متهمین یک آرزو است. 75 نفر از متهمین به مرگ محکوم شده‌اند، تنها به دلیل آنکه در طیف مخالفان بازنده شورش‌ها بودند. هیچ کدام از نیروهای امنیتی محکوم نشدند، حتی دادگاهی هم نشدند و این در حالی بود که آن‌ها در کشتار 800 شهروند در جریان شورش‌های سال 2013 در میدان رابعه العدویه که به اشغال حامیان دولت خلع شده اخوان المسلمین درآمده بود، حضور داشتند.

در مورد دیگری برخی ناظران کمترین شکی در مورد حضور مصر در بمباران و محاصره صحرای سینا ندارند؛ همچنین نیروهای مصری به وضوح در هر دو جریان جنگ داخلی لیبی و درگیری‌های یمن حضور دارند. نکته غم انگیزتر این است که دولت السیسی و حامیان غربی‌اش، امیدهای بهار عربی را به سخره گرفته‌اند و در پوست دموکراسی خزیده‌اند و با زبان عدالت،‌ زل زده به دوربین رسانه‌ها به راحتی دروغ می‌گویند.

یک روز قبل از ایراد احکام اعدام،‌ ایالات متحده آمریکا از هدیه یک میلیارد دلاری نظامی‌اش در سال جاری به مصر خبر داد. ظاهرا این هدیه برای «جنگ علیه ترور» لازم است تا دست و دلبازانه به دولتی که به ترور مردم خود و حتی مردم منطقه می‌پردازد، کمک شود. در تابستان جاری وزارت خارجه انگلیس به تروریست‌ها هشدار داد که انتقاد از دولت مصر می‌تواند منجر به زندانی  شدن شود؛ البته ذکر این حقیقت شرم آور است که مصر در لیست کشورهایی است که انگلیس قصد دارد پس از برگزیت (خروج انگلیس از اتحادیه اروپا)، تجارت‌های بیشتری با آن داشته باشد. ماه قبل قاهره امتیاز استحصال گاز را به شرکت‌های انگلیسی اعطا کرد. در همین حین مصر جایزه‌ای اقتصادی برای فرانسه و آلمان هم به شمار می‌رود.

دولت‌های غربی حمایت‌های خود را حواله رژیم السیسی می‌کنند، شاید این حمایت‌ها بیشتر به دلیل ترس از تشویش‌های حاصل از سقوط احتمالی وی باشد تا منافعی که از فروش تجهیزات حفاری گاز حاصل می‌شود.

اما مهم این است که این دولت‌ها هیچ توجهی به زایش بدبختی و افراط گرایی حاصل از استبداد رژیم السیسی ندارند. اگر دموکراسی همین سراب در مصر باشد، باید بدانیم که هنوز حداقل استانداردهای حقوق بشر نیز در دنیای امروز به نتیجه نرسیده‌اند. احکام این دادگاه‌ها می‌توانند تعلیق شوند؛‌ و در واقع باید بشوند. دولت باید مجازات اعدام را بردارد. استفاده از دادگاه برای قتل عامل مخالفین در واقع اجرای بند به بند روح استبداد است. وجهه بین‌المللی السیسی بسیار ضعیف است، چرا آن را خراب‌تر می‌کند؟