چهره سیاه فوتبال روسیه!

آریا رهنورد

خرید یک بازیکن از بارسلونا که اتفاقا فصل گذشته توانسته در ال‌کلاسیکو نیز یک گل به ثمر برساند، می‌توانست یک موفقیت تاریخی و فراموش‌نشدنی برای باشگاه زنیت روسیه باشد اما تنها چند روز بعد از جذب 40 میلیون پوندی مالکوم از بارسا، خبر حیرت‌انگیزی در مورد این ستاره منتشر شده است. ظاهرا مدیران باشگاه زنیت، گزینه فروش مالکوم در زمستان را در دستور کار دارند. چراکه هواداران این باشگاه استقبال خوبی از خرید جدیدشان به عمل نیاورده‌اند و خواهان فروش سریع مرد برزیلی هستند.

مالکوم و جنجال، ظاهرا قرار است در همه تابستان‌ها با هم برخورد کنند. او فصل گذشته در آخرین لحظه‌های قبل از سفر به رم، قید پیوستن به باشگاه ایتالیایی را زد و راهی بارسلون شد تا با تیم ارنستو والورده قرارداد امضا کند. مالکوم در این تابستان در فهرست فروش بلوگرانا قرار گرفت و با وجود پیشنهادهای نسبتا خوبی که از لیگ برتر انگلستان داشت، به پیشنهاد زنیت سن‌پتزربورگ پاسخ مثبت داد. پروژه ملحق‌ شدن مالکوم اولیویرا به قهرمان فصل گذشته روسیه به سرعت عملی شد و این بازیکن قرارداد رسمی‌اش را با زنیت امضا کرد. انتظار می‌رفت خرید بازیکنی در این سطح، برای هواداران تیم روسی هیجان‌انگیز باشد و آنها را به وجد بیاورد اما ظاهرا «فوتبال» تنها مساله این هوادارها به شمار نمی‌رود. آنها به جای استقبال از خرید جدید تیم، علیه ستاره‌ تازه‌وارد موضع گرفته‌اند و خرید او را یک اشتباه نابخشودنی از سوی باشگاه دانسته‌اند. مدیران زنیت انتظار داشتند با خرید این بازیکن، در نقش «قهرمان» قرار بگیرند اما با موجی از سرزنش روبه‌رو شدند و حالا به فکر فروش مالکوم در اولین پنجره نقل و انتقالات بعدی افتاده‌اند. در فوتبال اروپا امضای قرارداد همزمان با دو باشگاه در یک پنجره برای یک فوتبالیست ممنوع است. اگر این ممنوعیت وجود نداشت، شاید زنیت همین حالا مالکوم را در فهرست بازیکنان خروجی قرار می‌داد. بدون تردید این ماجرا، یک ضرر بزرگ برای مدافع عنوان قهرمانی لیگ برتر روسیه خواهد بود. چراکه حالا باشگاه‌های دیگر با دانستن آن‌چه در روسیه برای ستاره برزیلی اتفاق افتاده، رقم پیشنهادی‌شان برای او را به حداقل خواهند رساند. به نظر می‌رسد ماجرای مالکوم، نوع پیچیده‌ و مدرنی از «نژادپرستی» باشد. البته که هواداران باشگاه زیر بار این موضوع نمی‌روند و این برچسب را برای خودشان نمی‌پذیرند اما در حقیقت، تردیدی در نگاه نژادپرستانه آنها به فوتبال وجود ندارد.

«ما نژادپرست نیستیم. نخریدن بازیکنان سیاه‌پوست تنها یک سنت قدیمی و مهم برای ما به شمار می‌رود و هیچ چیزی بیشتر از این نیست.» این جملات، بخشی از بیانیه جدید هواداران زنیت در مورد مالکوم اولیویرا هستند. در واقع به نظر می‌رسد هواداران زنیت قصد پنهان کردن نژادپرستی‌شان را دارند اما در عمل، رفتار آنها و تفاوت گذاشتن‌شان میان صاحبان رنگ پوست‌های مختلف، درست خود نژادپرستی است. هواداران زنیت اصرار دارند که تیم‌شان باید به سراغ بازیکنانی برود که به لحاظ روحی به زنیت متصل باشند. مالکوم یکی از گرانقیمت‌ترین خریدهای تاریخ فوتبال روسیه محسوب می‌شود اما حالا دیگر هیجانی در باشگاه در مورد این بازیکن وجود ندارد. او اولین بازیکنی نیست که در فوتبال روسیه، قربانی چنین مسائل تلخ و تاسفباری می‌شود. ساموئل اتوئو چندین سال قبل با یک دستمزد نجومی به باشگاه آنژی ماخاچکالا پیوست اما در استادیوم‌های مختلف روسیه، همواره با توهین‌های نژادپرستانه روبه‌رو شد. روبرتو کارلوس نیز در زمان کار کردن در فوتبال روسیه، بارها با پرتاب موز مورد استقبال هواداران تیم‌های مختلف قرار گرفت. شاید این یکی از دلایل مهمی کندی پیشرفت باشگاه‌های روسی باشد. آنها حتی اگر پول زیادی در اختیار داشته باشند، نمی‌توانند خودشان را به صورت تمام و کمال با فوتبال روز اروپا هماهنگ کنند. به نظر می‌رسد در این کشور، عزمی جدی برای برخورد با پدیده شوم و تلخ نژادپرستی وجود ندارد. این موضوع در ویترینی مثل فوتبال بیشتر از هر جای دیگری نمایان می‌شود. باور کردنی نیست که طرفداران یک باشگاه اروپایی، به خاطر مساله‌ای مثل رنگ پوست، خواهان جدی ستاره سابق بارسلونا از تیم‌شان هستند. بازیکنی که حتی یک بار نیز با پیراهن زنیت به میدان نرفته و این پتانسیل را دارد که این تیم را به موفقیت‌های بزرگی برساند. 

تاسفبار است که در سال 2019، جهان هنوز با «نابرابری نژادی» دست و پنجه نرم می‌کند. این موضوع تنها مختص فوتبال روسیه نیست و همین امسال در کشورهایی مثل ایتالیا و حتی آلمان، نشانه‌هایی از آن در فوتبال ظاهر شده است. یوفا در چند مقطع، هواداران باشگاه‌های مختلف را به دلیل نژادپرستی با محرومیت‌هایی سنگین روبه‌رو کرده اما در حقیقت این موضوعی نیست که با محرومیت هواداران ریشه‌کن شود. ماجرای مالکوم، تنها یک تلنگر تازه است اما اتفاقاتی شبیه به این در گذشته رخ داده‌اند و باز هم رخ خواهند داد. حتی اگر زنیت سن‌پتزبورگ در این فصل قهرمان لیگ قهرمانان اروپا هم شود، نمی‌تواند لطمه‌ای را که از طریق ماجرای مالکوم به تصویر عمومی فوتبال روسیه زده جبران کند. تا زمانی که رنگ پوست بازیکن‌ها ملاک و معیار قضاوت‌شان در زمین فوتبال باشد، حرف زدن از برابری در دنیا تنها یک شوخی بزرگ خواهد بود.