پاسخ مثبت به نژادپرستی!

 آریا رهنورد

قرار نیست «فوتبال» بهانه‌ای برای فراموش‌ کردن همه مشکلات ریشه‌ای و برقرار شدن صلح و دوستی مطلق میان کشورهای مختلف شود اما نباید از این ورزش به عنوان دستاویزی برای برجسته‌تر کردن نفرت و دشمنی سوءاستفاده کرد. رسانه‌های عربی شاید «هوادار» تیم ملی ایران نباشند و علاقه‌ای به قهرمانی این تیم در آسیا نشان ندهند اما در عین حال از نمایش خوب تیم کی‌روش برابر یمن تمجید می‌کنند و با روایت واقعیت‌های فوتبال، ایران را یکی از مدعیان قهرمانی در جام ملت‌های 2019 امارات می‌دانند. آن‌چه در متن برنامه‌های ورزشی ساخت عربستان، قطر و امارات جریان دارد، خود «فوتبال» است و در این برنامه‌ها عموما صحبتی در مورد فرامتن فوتبال به زبان نمی‌آید. کارشناسان قطری حتی برای نشان دادن عمق عشق و علاقه به این رشته ورزشی، روی آنتن زنده در استودیو فوتبال بازی می‌کنند و دست به هر کاری می‌زنند تا تب و تاب جام ملت‌ها را به خانه‌ها ببرند. در ایران اما مشتی چهره عبوس روی صندلی‌های اجرا و کارشناسی شبکه ورزش، تنها به خاطر اشتباه‌های سریالی‌شان مورد توجه قرار می‌گیرند و سوژه شبکه‌های اجتماعی می‌شوند. در روزهای گذشته چندین و چند نمونه مختلف از تلاش حیرت‌آور رسانه ملی برای عمیق‌تر کردن دشمنی‌ها به واسطه فوتبال به چشم آمده و ظاهرا قرار است این روند تا پایان جام با قدرت ادامه داشته باشد. هنوز نمی‌توانیم با اطمینان از مدعی‌ بودن تیم ملی در مهم‌ترین تورنمنت فوتبال آسیا حرف بزنیم اما می‌توان با قاطعیت نتیجه گرفت که روند رسانه ملی در روزهای پیش رو تغییری نخواهد کرد و تئوری «ما خوبیم و دشمنان بد!» همچنان در واکنش به بازی‌های فوتبال به کار گرفته خواهد شد.

درست همانند جام‌های دیگر این سال‌ها، رسانه «ملی» در جریان پخش زنده جام ملت‌ها نیز بسیاری از تصاویر تماشاگران را حذف می‌کند. پخش بدموقع صحنه‌های آهسته، ثابت می‌کند که کارگردان تلویزیونی بازی در همان لحظه نمایی از تماشاگران ایرانی حاضر در ورزشگاه را شکار کرده است. به صورت همزمان با هر بازی، تصاویری از هواداران تیم ملی در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود که از نگاه صداوسیما ظاهرا «فتوشاپ» هستند و اصلا وجود خارجی ندارند. آنها در تلویزیون دیده نمی‌شوند مگر اینکه برای چند ثانیه، تصویر به درستی «بریده» نشود و به صورت اتفاقی در معرض دید قرار بگیرد. شاید اگر این تصاویر از روز اول به صورت کاملا عادی پخش شده بودند، هیچ حساسیتی در موردشان وجود نداشت اما حالا کافی است تنها یک فریم از این هوادارها روی آنتن تلویزیون برود تا هر کدام از این تماشاگرها ظرف چند ثانیه به شهرتی وصف‌ نشدنی در فضای مجازی دست پیدا کنند. این برخورد با هواداران ایرانی در استادیوم‌ها، بارها دستمایه شوخی و طنز شده و این بار نوبت به گزارشگر تلویزیون افغانستان رسیده تا با اشاره به پخش «با تاخیر» مسابقات در تلویزیون ایران، با جمله «فکر نمی‌کنم این تصاویر از صداوسیمای ایران پخش شود، شما هم فکر نکنید!» یک تلنگر بزرگ به رسانه ملی زده است. اگر تصور می‌کنید این تلنگر باعث اصلاح رویه همیشگی می‌شود، هنوز ایران را به خوبی نشناخته‌اید. اگر صداوسیما از حرف این گزارشگر برافروخته شده و این حرف را دروغ می‌داند، می‌تواند یک بیانیه رسمی در این مورد منتشر کند. این رسانه اما پشت سر مجری ورزشی‎اش پنهان می‌شود و برای علی انصاریانی هورا می‌کشد که «پاسخ» گزارشگر افغان را با انبوهی از توهین‌های نژادی می‌دهد. به صورت همزمان نیز مجری شبکه ورزش برای دعوت از بیننده‌ها به تماشای مسابقه عربستان و کره‌شمالی، آرزوی «حذف زودهنگام» عربستانی‌ها را با صدای بلند با مخاطبان تلویزیونی در میان می‌گذارد و انتظار دارد که آنها نیز با چنین فرضیه عجیبی موافق باشند و حتی او را تشویق کنند.

فوتبال «مسئول» گرفتن انتقام‌های سیاسی نیست و هدف از انجام این ورزش، هرگز چنین چیزی نبوده است. شکست خوردن عربستان از کره‌شمالی و حذف زودهنگام این تیم از جام ملت‌ها، چه کمکی به فوتبال ایران خواهد کرد؟

البته که فوتبال به سیاست پیوند خورده و در همه نقاط دنیا، چهره‌های سیاسی از تاثیر این ورزش بر مناسبات داخلی و خارجی کشورشان آگاه هستند. با این وجود فوتبال «مسئول» گرفتن انتقام‌های سیاسی نیست و هدف از انجام این ورزش، هرگز چنین چیزی نبوده است. شکست خوردن عربستان از کره‌شمالی و حذف زودهنگام این تیم از جام ملت‌ها، چه کمکی به فوتبال ایران خواهد کرد؟ اگر بین دو کشور مشکلی وجود دارد و قرار است این دشمنی به زمین بازی کشیده شود، طبیعتا جذاب‌ترین حالت برخورد دو تیم در تورنمنت خواهد بود. درست مثل ماجرایی که سال 1998 در جام جهانی بین ایران و آمریکا شکل گرفت. یک رقابت فوتبالی سالم که در آن هر دو طرف با انگیزه تزریق شادی و هیجان به مردم خودشان، برای پیروزی تلاش می‌کردند. توهین به افغان‌ها و یا انتظار کشیدن برای حذف عربستان از جام ملت‌ها، برخوردی لجبازانه با تلاش کنفدراسیون فوتبال آسیا برای نزدیک‌تر کردن کشورها به واسطه فوتبال است. به جای عربستان و یا هر تیم دیگری، بهتر است پدیده‌های ناخوشایندی مثل «نفرت» و نژادپرستی «حذف زودهنگام» را تجربه کنند و دیگر در تلویزیون ایران دیده نشوند. پدیده‌هایی که به یک روال همیشگی در بعضی از برنامه‌های ورزشی رسانه ملی تبدیل شده‌اند تا به جای تکیه کردن به فوتبال و ارزش‌های فوتبالی، در این برنامه‌ها تنها تنفر و پرخاشگری برای مخاطبان تبلیغ شود.