دفاع، حق مسلم ماست!

 آریا طاری

تساوی بدون گل در نبرد سرد و کم‌اتفاق پرسپولیس و نفت مسجدسلیمان در ورزشگاه آزادی، بار دیگر «بازی تدافعی» را به یک موضوع جنجالی در فوتبال ایران تبدیل کرد. عبدالله ویسی در کنفرانس مطبوعاتی بعد از مسابقه به دفاع از نمایش شاگردانش پرداخت و دست روی این نکته گذاشت که تیم ملی نیز در جام جهانی روسیه تدافعی بازی کرده است. نفت مسجدسلیمان تنها تیمی نیست که با نقشه‌های کاملا دفاعی روبه‌روی تیم‌های حریف قرار می‌گیرد. یک هفته قبل نیز مدل بازی تیم مجید جلالی، اعتراض کادر فنی سپاهان را به همراه داشت. این روند، باز هم در طول فصل ادامه خواهد داشت و طبیعتا واکنش‌های دوگانه به آن نیز ترک نخواهد شد.

4 هفته از رقابت‌های لیگ برتر هجدهم سپری شده و از 16تیم حاضر در این لیگ، 6تیم با به ثمر رساندن 3گل یا کمتر، میانگین کمتر از یک گل زده در هر مسابقه را برای خودشان رقم زده‌اند. آماری که به وضوح، نشان از تدافعی بودن لیگ برتر فوتبال ایران دارد. به نظر می‌رسد افراطی‌ترین تیم در این زمینه، نفت مسجدسلیمان است. تیمی که در 4مسابقه اول این فصل حتی یک بار نیز نتوانسته توپ را از روی خط دروازه رقبا عبور بدهد. تیم عبدالله‌ ویسی فصل را با تساوی بدون گل در دیدار خانگی با تراکتورسازی تبریز آغاز کرد. زردها یک هفته بعد با 2گل به پارس جنوبی باختند و در مسابقه سوم با تساوی بدون گل از فولاد امتیاز گرفتند. قهرمان فصل گذشته لیگ‌یک با هدفِ گرفتن تساوی، نبرد چهارم‌اش را در مقابل قهرمان 2فصل گذشته لیگ برتر برگزار کرد و توانست به این هدف مهم برسد. نفت مسجدسلیمان با تجمع در یک‌سوم دفاعی، تلاش می‌کرد از نزدیک شدن توپ به دروازه میلاد فراهانی جلوگیری کند. چند واکنش خوب از فراهانی در کنار بی‌دقتی مهاجمان پرسپولیس و البته تیر دروازه، به ویسی و شاگردها برای رسیدن به امتیاز در آزادی کمک کردند. تیم میهمان برای گرفتن این نتیجه، چاره‌ای جز پارک کردن اتوبوس در مقابل دروازه خودی نداشت. روشی که البته جذابیت بازی را به‌طور کامل تحت‌الشعاع قرار داد اما نفت مسجدسلیمان را به خواسته مهم‌اش از این دوئل رساند. این روش از بازی، به طور معمول با واکنش‌هایی دوگانه روبه‌رو می‌شود. گروهی بر این باور هستند که دفاع مطلق، هویت فوتبال را نقض می‌کند و تماشاگران را می‌آزارد اما مطرح‌کنندگان این تئوری، باید به یک سوال مهم نیز پاسخ بدهند. اینکه چرا تیم ضعیف‌تر و کم‌مهره‌تر باید بی‌محابا حمله کند و ریسک شکست‌خوردن را به سادگی بپذیرد؟

دفاع اتوبوسی، یکی از فلسفه‌های فوتبال امروز است و اتفاقا تعدادی از مربیان «مدرن» دنیای فوتبال نیز عمیقا به آن باور دارند. همان‌طور که عبدالله ویسی نیز در گفتگوی بعد از مسابقه اشاره کرد، تیم ملی نیز در جام جهانی روسیه چنین روشی را در پیش گرفت و حتی در مقابل مراکش با هدف «گل نخوردن» وارد زمین مسابقه شد. اگر این سبک از فوتبال حالا دیگر کاملا در دنیا پذیرفته شده، این حجم از انتقاد به شیوه بازی نفت مسجدسلیمان به چه دلیلی شکل گرفته است؟ فوتبال تدافعی، اصول خاص خودش را دارد اما آن‌چه نفت در زمین پیاده می‌کند، صرفا یک دفاع اتوبوسی نیست. این تیم نقشه‌های مکملی را نیز برای رسیدن به نتیجه مدنظرش در یک مسابقه دارد که «وقت‌کشی» یکی از مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود. بازیکنان مسجدسلیمان در جریان بازی با پرسپولیس بارها و بارها روی زمین افتادند و به ریتم مسابقه ضربه زدند. بازی در بیشتر دقایق، کاملا از جریان افتاده بود و حتی کادر پزشکی نفت نیز زمان زیادی را صرف رسیدگی به بازیکنان «ظاهرا» آسیب‌دیده می‌کرد. گلر تیم ویسی و چند بازیکن دیگر این تیم، تقریبا بعد از هر حمله حریف روی زمین دراز می‌کشیدند. در وقت‌ تلف‌شده نیمه دوم، خارج کردن بازیکن مصدوم نفت از میدان مسابقه یک‌دقیقه و 12ثانیه طول کشید اما داور تنها اجازه داد بازی 30ثانیه بیشتر از زمان تعیین‌شده ادامه پیدا کند. وقت‌کشی افراطی، ناتوانی در خلق ضدحمله و انجام خطاهای متعدد، موجب شدند نفت مسجدسلیمان از مدل «کی‌روش» به مدل «بحرین» متمایل شود و واکنش‌های منفی نیز از همین نقطه شکل گرفت. البته که دفاع، حق مسلم‌ نفت و همه تیم‌های دیگر است اما برای گرفتن این حق، روش‌های سالم‌تری نیز وجود دارد.

نه‌تنها ایران، بلکه تعداد دیگری از تیم‌های حاضر در جام جهانی روسیه نیز فوتبال دفاعی را به نمایش گذاشتند اما شاید قضاوت استاندارد داورها در آن تورنمنت و برخورد جدی آن‌ها با اتلاف وقت، یکی از دلایلی بود که اجازه نمی‌داد زمان مفید از مسابقه‌های مختلف گرفته شود. داور مسابقه پرسپولیس و نفت مسجدسلیمان در هیچ لحظه‌ای از بازی حتی به سراغ یک تذکر کوچک نیز نرفت و نشان داد که ابدا مشکلی با وقت تلف کردن تیم میهمان ندارد. او در مقابل خطاهای پرتعداد نفت مسجدسلیمان نیز دست به جیب نشد و در یک صحنه مشکوک، قید نشان دادن کارت زرد دوم به یوسف وکیا را نیز زد. نحوه قضاوت حیدری، بی‌توجهی او به نقش‌زمین شدن بازیکن‌ها و از همه بدتر، 3بار قرار گرفتن این داور در مسیر توپ، عملا جریان بازی را به سکون کشاند. انتخاب داوری که عادت دارد مدام با سوت‌هایش مسابقه را از جریان بیاندازد برای نبردی که یکی از دو تیم در آن اصرار به کشتن ریتم بازی داشت، موجب شد دوئل پرسپولیس و نفت شباهتی به یک مسابقه فوتبال نداشته باشد.

عبدالله ویسی و داور مسابقه، تنها مسببان جدال یخ‌زده ورزشگاه آزادی نبودند. برانکو ایوانکوویچ نیز به‌اندازه خودش در این تساوی بدون گل سهم داشت. تیم او برای دومین هفته متوالی، به تساوی بدون گل در مقابل حریف رضایت داد تا ثابت شود پرسپولیس این روزها با مشکل جدی گلزنی روبه‌رو شده است. شاید اگر تماشاگران این تیم مسابقه هفته دوم با فولاد خوزستان را تماشا نکرده بودند، می‌توانستند به سادگی به این نتیجه برساند که بسته بودن پنجره نقل‌وانتقالات، بضاعت را از خط حمله باشگاه گرفته است اما مقایسه نبرد فولاد با مسابقه روز جمعه، ثابت می‌کند که پرسپولیس پتانسیل جذاب‌‌‌تر بازی کردن را دارد اما در مواردی آن را کاملا نادیده می‌‌گیرد. در جریان مسابقه با فولاد، برانکو «ناچار» شد در غیاب کمال مصدوم، با یک هافبک دفاعی به بازی ادامه بدهد و گادوین منشا را به جای او وارد زمین کند. سرخپوشان در این بازی موقعیت‌های بسیار زیادی خلق کردند و 3بار نیز توپ را از روی خط دروازه حریف عبور دادند. از هفته بعد اما با بازگشت کمال، دوباره منشا به نیمکت برگشت و پرسپولیس با دو هافبک دفاعی بازی کرد. حتی در مقابل تیمی دفاعی مثل نفت، پرسپولیس در مرکز زمین پرتعداد و در حوالی دروازه حریف، کم‌تعداد ظاهر شد. تیم محافظه‌کار برانکو، تا امروز 4کلین‌شیت متوالی در لیگ برتر داشته است. این آمار فوق‌العاده به نظر می‌رسد اما آیا این تیم، همان پرسپولیسی است که تماشاگرها در چند فصل گذشته، مدام با نمایش‎های شورانگیزش به وجد می‌آمدند؟