ریحانه جولایی

چند وقتی است که زود تمام شدن حجم‌های اینترنت و بسته‌های خط‌های تلفن همراه خبر از بالا رفتن بی‌سروصدای اینترنت در کشور می‌دهند. این بالا رفتن اما موضوع جدیدی نیست. شاید قیمت بسته‌های اینترنت در یکی دو سال اخیر به قیمت قبل باشد اما اگر کمی دقت کنیم متوجه می‌شویم که از حجم بسته کم شده اما قیمت همچنان همان است و این کار روش جدیدی برای فریب مشترکین به‌حساب می‌آید.

استفاده از اینترنت داخلی یا خارجی؟

یکی دیگر از مواردی که باعث خشم کاربران در ایران شده است تفاوت عجیب اینترنت داخلی و خارجی است. اگر شما از سایت‌هایی که خارج از کشور وجود دارند استفاده کنید باید چند برابر بیشتر حجم استفاده کنید که باعث تسریع در تمام شدن بسته‌های شما خواهد شد و درنهایت پول بیشتری پرداخت خواهید کرد.

درحالی‌که افزایش قیمت اینترنت موج نارضایتی را در میان کاربران گسترش داده است ایسنا گزارش داده که معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به ارسال اخطار به اپراتورهای متخلف در زمینه افزایش قیمت، اعلام کرده که قیمت‌ها «باید به روال قبل بازگردد».

حسین فلاح جوشقانی گفته است افزایش بهای اینترنت در حالی که مردم به دلیل شیوع ویروس کرونا وابستگی بیشتری به فضای مجازی پیداکرده‌اند «غیرمنطقی و غیرمعقول است».

او می‌گوید سازمان تنظیم با این موضوع مخالفت کرده و «برخورد قانونی با اپراتورهای متخلف» آغاز شده و قیمت‌ها باید به قبل بازگردد.

با این حال مشخص نیست چه زمانی قیمت‌ها کاهش خواهد یافت و آیا این اقدامات راه به جایی خواهد برد. از سوی دیگر برخی می‌گویند اپراتورهای ایرانی به دلیل گسترش اینترنت در تماس‌های مختلف، دچار کاهش درآمد حاصل از تماس‌های مستقیم شده‌اند. این اپراتورها سعی دارند کاهش درآمد را با افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی جبران کنند.

همچنین سایت زومیت گزارش داده است «حجم بسته‌های اینترنتی اپراتورهای موبایل در حالی کاهش یافته که قیمت بسته‌ پیشین با حجم نصف یا حتی کمتر، جایگزین آن شده است. در یک مورد دیگر نیز، کاربران می‌گویند ۸۰ درصد حجم بسته به استفاده‌ داخلی اختصاص یافته و حجم بین‌الملل تنها ۲۰ درصد بسته را شامل شده است.»

این در حالی است که بر اساس قوانین کشور سقف تعرفه خدمات داده تلفن همراه برای سیم‌کارت‌های دائمی به ازای هر کیلوبایت چهاردهم ریال تعیین می‌شود. اپراتورهای تلفن همراه می‌توانند با رعایت شرایط رقابتی و تعرفه تعیین شده، ضمن فروش خدمات دیتا بر اساس کیلوبایت، بسته‌های مختلف تعرفه‌ای را نیز متناسب با نیاز مشترکین تعریف و با رعایت سایر مقررات و شرایط پروانه خود ارائه کنند.

داستان درگیری اپراتورها با وزارت ارتباطات

اما داستان گران شدن ناگهانی اینترنت چه بود؟ اپراتورها حدود دو هفته پیش درخواست افزایش دو برابری قیمت را به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ارائه کردند؛ درخواست آن‌ها رد شد اما آن‌ها چراغ خاموش، از روزهای گذشته با تغییر در حجم بسته‌ها، در عمل قیمت‌ها را دو برابر کردند. پس ‌از این افزایش قیمت چراغ خاموش، وزارت ارتباطاتی‌ها اعلام کردند که اپراتورها باید مبالغ اضافی را به‌حساب کاربران برگردانند و اگر با هم به نتیجه نرسند، سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان هم ورود خواهد کرد.

صفحه محمدجواد آذری جهرمی یکی از صفحه‌های توییتر است که روزانه انتقادهای زیادی در آن مطرح می‌شود و بیشتر این انتقادها مربوط به اینترنت و سرعت پایین آن است. حالا بعد از افزایش دو برابری اپراتورها سیل انتقادات بیشتر به سمت صفحه وزیر جوان روانه شد. در این زمان که قیمت‌های اینترنت بالا رفت برخی اپراتورها اقدام به حذف بسته‌های پرمخاطب و به‌صرفه خود نیز کردند تا پس از خوابیدن حاشیه‌ها و در یک‌زمان مناسب دوباره آن‌ها را با قیمتی بالاتر ارائه دهند.

البته موضوع افزایش قیمت اینترنت از طرف اپراتورها و مخالفت دولت با این مسئله جدید نیست. حالا  کارشناسان می‌گویند ضریب نفوذ اینترنت در ایران بیش از 90 درصد است و بیش از 74 میلیون نفر مشترک اینترنت هستند. اطلاعات منتشر شده می‌گویند از سال 92 تا 97 ضریب نفوذ اینترنت بیش از 123 درصد رشد کرده است و در حال حاضر حمل‌ونقل و ارتباطات 15 درصد از هزینه کل خانواده را به خود اختصاص داده و به همین دلیل است که دولت می‌گوید اینترنت نباید به دلیل گرانی از سبد مصرف خانواده‌ها حذف شود. با این حال اینبار پشتکار اپراتورها قابل‌ستایش است؛ اپراتورهای تلفن همراه در چند وقت اخیر بارها اقدام به افزایش تعرفه کردند و پس از آن با دستور وزارت ارتباطات تعرفه‌هایشان را به حالت قبل بازگرداندند.

در همین رابطه حسین فلاح جوشقانی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات که نظارت بر اپراتورها از وظایف اصلی اوست به خبرگزاری ایرنا گفته بود: «اپراتورها در نامه‌ای درخواست یک سری تغییرات داشتند که در این نامه افزایش قیمت هم مطرح شده بود که ما مخالفت کردیم و هشدار هم دادیم که قیمت‌ها را به قبل برگردانید چراکه شرایط چندان مناسب نیست.»

اپراتورها موظف هستند که مصوبه شماره 5 جلسه 237 کمیسیون تنظیم مقررات را در دوره تعرفه اینترنت سیار رعایت کنند. به این شکل که سقف تعرفه به ازای هر گیگابایت مبلغ چهار هزار و 190 تا چهار هزار و 300 تومان است و دریافت بیش از این مبلغ تخلف است. تعرفه سقف قیمت سیم‌کارت‌های اعتباری هم حدود 6هزار و 200 تومان است.

درنهایت اما ماجرای افزایش قیمت زیرپوستی اینترنت که روز جمعه اتفاق افتاد، روز شنبه 14 تیرماه با دستور قاطع وزارت ارتباطات برای برگرداندن قیمت‌ها به حالت اولیه مواجه شد. با این وجود فلاح جوشقانی اعلام کرد: ما اخطار را به اپراتورهای خاطی داده‌ایم.

افزایش قیمت‌ها بدون هماهنگی تخلف است

واکنش‌ها به گرانی اینترنت اما اینجا تمام نشد. مدیرکل دفتر نظارت بر سرویس ارتباطی و فناوری ارتباطات هم گفته است افزایش قیمت بسته‌های اینترنت همراه از سوی اپراتورها برابر با مقررات نیست و باید به نرخ گذشته برگردد.

سید محمد امامی با اشاره به افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی از سوی اپراتورها اظهار کرد: افزایش قیمت بسته‌های اینترنت همراه از سوی اپراتورها برابر با مقررات نیست و باید به نرخ گذشته برگرد و این اقدام مطابق مصوبات ۲۶۶ کمیسیون تنظیم مقررات تخلف محسوب می‌شود و در صورت سرپیچی از دستورات مبنی بر بازگرداندن قیمت تعرفه‌ها به حالت قبل، اپراتورهای متخلف مجازات خواهند شد. اپراتورها موظف هستند اضافه دریافت از مشترکانی که اقدام به خرید بسته‌های اینترنتی که قیمت آن مورد تأیید سازمان قرار نگرفته را به مشترکان عودت دهند و سازمان تنظیم مقررات پیگیر این موضوع خواهد بود.

سایت زومیت: حجم بسته‌های اینترنتی اپراتورهای موبایل در حالی کاهش یافته که قیمت بسته‌ پیشین با حجم نصف یا حتی کمتر، جایگزین آن شده است. در یک مورد دیگر نیز، کاربران می‌گویند ۸۰ درصد حجم بسته به استفاده‌ داخلی اختصاص یافته و حجم بین‌الملل تنها ۲۰ درصد بسته را شامل شده است

امامی عنوان کرد: تعرفه ترافیک داخلی یک‌دوم و تعرفه پیام‌رسان‌ها یک‌سوم ترافیک خارجی در نظر گرفته شده است. افزایش قیمت تعرفه بسته‌های اینترنتی باید در چارچوب قوانین سازمان تنظیم مقررات باشد و افزایش قیمت به دلیل تغییرات نرخ ارز و یا هر دلیلی دیگر بدون اطلاع و اعلام سازمان تنظیم مقررات تخلف است.

به گفته او افزایش قیمت تعرفه بسته‌های اینترنتی از سوی دو اپراتورها یکسان نبوده و تخلف آن‌ها متفاوت از یکدیگر است.

امامی ادامه داد: در حال حاضر برنامه‌ای برای افزایش تعرفه بسته‌های اینترنتی وجود ندارد و اپراتورها نیز در صورت درخواست افزایش باید موضوع را در کمیسیون مربوطه اعلام کنند.

اپراتورها پشت مردم را خالی کردند؟

در آخر اما باید به این نکته توجه کرد که فارغ از افزایش قیمت‌های غیرقانونی و موجه در چنین روزهایی که مردم بیش از گذشته به اینترنت نیاز دارند و به واسطه کرونا مجبورند در خانه بمانند، در کلاس‌های آنلاین شرکت کنند یا حتی در ساده‌ترین حالت سر خود را با فیلم و سریال و شبکه‌های اجتماعی گرم کنند افزایش دو برابری تعرفه اینترنت نه کاری انسانی و نه منصفانه است.

اپراتورها باید بیش از این‌ها حواسشان به مردمی باشد که از آن‌ها خرید می‌کنند. بر اساس گزارش‌های منتشر شده تعداد مشترکین اپراتورهای تلفن همراه بر اساس آخرین آمار منتشره توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، تا پایان سال ۱۳۹۸، به بیش از ۱۱۸ میلیون رسیده و ضریب نفوذ را به ۱۴۲ درصد رسانده است.

اپراتورها حدود دو هفته پیش درخواست افزایش دو برابری قیمت را به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ارائه کردند؛ درخواست آن‌ها رد شد اما آن‌ها چراغ خاموش، از روزهای گذشته با تغییر در حجم بسته‌ها، در عمل قیمت‌ها را دو برابر کردند

بیشتر بودن ضریب نفوذ سیم‌کارت از ۱۰۰ درصد، نشان می‌دهد که تعداد سیم‌کارت‌های موجود، از جمعیت ایران بیش‌تر است که این موضوع اگرچه می‌تواند حاکی از چند سیم‌کارته بودن افراد باشد، اما نشان می‌دهد به احتمال زیاد کمتر کسی در ایران حضور دارد که حتی یک سیم‌کارت هم نداشته باشد.

تعداد مشترکان تلفن همراه در سال ۱۳۹۵، ۸۲ میلیون و ۹۰۲ هزار و ۹۷۸ بوده است. در سال ۹۶، تعداد مشترکان به ۸۸ میلیون و ۳۴۱ هزار و ۷۲۳ رسید و ضریب نفوذ به تعداد مشترکان در سال ۱۳۹۷، به ۹۳ میلیون و ۳۶ هزار و ۵۸۴ رسید.

این آمار نشانده اقبال و توجه مردم به اپراتورهاست و خالی کردن پشت مردمی که از آن‌ها حمایت کرده‌اند کاری به‌دوراز انسانیت است.