«هدایت‌الله خادمی» با غیرقابل جبران دانستن تبعات افت فشار پارس جنوبی:
بدون فشارافزایی میادین، ناترازی گاز بحرانی‌تر از برق می‌شود
رامتین موثق
مدتی است پارس جنوبی دچار افت فشار شده است و با وجود قراردادهایی برای فشارافزایی این میدان مهم گازی کشور، این چالش همچنان ادامه دارد.
با ورود بسیاری از فازهای پارس جنوبی به نیمه دوم عمر تولید، مخازن این میدان عظیم گازی با افت فشار طبیعی مواجه شده‌اند؛ روندی که بدون اجرای پروژه‌های فشارافزایی برداشت گاز را کاهش می‌دهد. کارشناسان برآورد می‌کنند که تنها کاهش تولید معادل یک فاز گازی، با قیمت فعلی گاز در بازار منطقه، روزانه بین ۳۰ تا ۴۰ میلیون دلار درآمد از بین می‌برد. این رقم در طول یک سال به حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار می‌رسد. از طرف دیگر، کمبود گاز باعث می‌شود نیروگاه‌ها برای تامین انرژی به سوخت مایع مانند گازوئیل و مازوت روی بیاورند، که خود هزینه‌ای بین 5/1 تا ۲ میلیارد دلار در سال به همراه دارد و آلودگی هوا را تشدید می‌کند.
سرمایه‌گذاری قرارگاه خاتم و مپنا برای فشارافزایی پارس جنوبی روی کاغذ ماند!
وزارت نفت در 22 بهمن سال گذشته، از بزرگ‌ترین قرارداد نفتی صنعت نفت رونمایی کرد. با توجه به این قرارداد، 17 میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی برای فشارافزایی پارس جنوبی با میانجی‌گری مپنا و قرارگاه خاتم‌الانبیا تامین مالی شد. این در حالی بود که تا قبل از خروج ایالات متحده از برجام، شرکت‌های مهم انرژی جهان از جمله توتال خواهان سرمایه‌گذاری در این بخش از اقتصاد انرژی کشور بودند.
با گذشت یک سال از این پروژه، همچنان خبری در مورد شروع پروژه یا انجام اقداماتی برای فشارافزایی منتشر نشده است. در همین خصوص، مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز عنوان کرد: «سرمایه‌گذاری قرارگاه خاتم و مپنا برای فشارافزایی پارس جنوبی از پروژه‌هایی است که تنها روی کاغذ انجام شد. منابع مالی نه فقط برای این پروژه بلکه به عنوان نمونه برای پروژه‌های تصویب‌شده در دولت سیزدهم نیز به شرکت‌هایی واگذار شد که هیچ تجربه‌ای در این زمینه نداشتند. این شرکت‌های خصولتی که در عمل خصوصی واقعی نیستند، توان مالی و فنی ندارند.»
به گفته او، «برای اینکه سرمایه‌گذاری به یک شرکت واگذار شود، باید تضمین بازگشت اصل و سود پول را بدهد. چون چنین تضمینی وجود نداشت، شرکت ملی نفت و وزارت نفت موظف شدند این شرکت‌ها را تضمین کنند. در نتیجه، شرکت‌های وابسته، پول را دریافت و به نام خود سرمایه‌گذاری کرد، اما اتفاقی نیفتاد. نه تنها افزایش تولید رخ نداد، بلکه وزارت نفت بدهکارترین سازمان به صندوق توسعه ملی شد، در حالی که خودش نقشی در اجرای پروژه‌ها نداشت و به آنها تحمیل شد که ضمانت شرکت‌ها را بر عهده بگیرند. دقیقا به همین خاطر است که می‌دانیم قرارداد فشارافزایی اخیر نیز اگر شریک خارجی نداشته باشد، به نتیجه نمی‌رسد. این شرکت‌ها توان فنی، تکنولوژیک و تجهیزات لازم را ندارند و نمی‌توانند چنین پروژه‌هایی را اجرا کنند.»
هدایت‌الله خادمی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: اکنون فشارافزایی پارس جنوبی به یکسری شرکت‌های خصولتی و حاکمیتی واگذار شده است و از طرف دیگر با چالش تحریم‌ها نیز دست‌وپنجه نرم می‌کنیم، بنابراین فعلا نشانه‌هایی از موفقیت در فشارافزایی این میدان نفتی دیده نمی‌شود
بنا به این گزارش، «باید گفت مساله فشارافزایی پارس جنوبی بسیار جدی است، اما با توجه به نبود تکنولوژی مورد نیاز برای فشارافزایی و انعقاد قرارداد با نهادهای غیرمتخصص، امیدی برای به سرانجام رسیدن قرارداد فشارافزایی پارس جنوبی وجود ندارد. باید پرسید با توجه به افت مداوم فشار در پارس جنوبی، چه سرنوشتی در انتظار تامین گاز موردنیاز مردم است؟»
مهاجرت گاز به سمت همسایگان
عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، درباره علت افت فشار در پارس جنوبی، عنوان کرد: هر میدانی، با گذشت مدتی از برداشت و حفر چاه‌ها، افت فشار پیدا می‌کند.
هدایت‌الله خادمی توضیح داد: هر میدانی ذخیره معینی دارد و فرضا از آن چاه می‌توان چندین متر مکعب در روز تولید کرد اما بعد از مدتی از برداشت، افت فشار عارض می‌شود و تولید کاهش می‌یابد مگر اینکه فشارافزایی اتفاق بیافتد.
او با تاکید بر اینکه علت اصلی افت فشار پارس جنوبی، گذشت مدت زمان زیادی از حفر چاه و برداشت از آن است، درباره راهکارهای جلوگیری از افت فشار، افزود: باید تجهیزات فشارافزایی نصب شود تا جلوی این افت فشار گرفته شود و با تزریق برخی مواد، حداکثر تولید حاصل شود و تا جایی که امکان دارد، ضریب برداشت افزایش یابد.
این کارشناس مسائل انرژی هشدار داد: میادین دریایی ایران با برخی همسایگان مشترک است و این درحالی است که همسایگان چاه‌های فراوانی حفر کرده‌اند و نسبت به ما برداشت بیشتری دارند. در این شرایط اگر روند حفر چاه و تولید و برداشت بیشتر آنها ادامه پیدا کند و میادین ایران هم افت فشاری بیشتری تجربه کنند، گاز میادین ایران به سمت همسایگان مهاجرت می‌کند.
ناموفق بودن فشارافزایی با تحریم و خصولتی‌ها!
خادمی در پاسخ به اینکه «چرا با وجود عقد قراردادهایی با مپنا و قرارگاه خاتم‌الانبیا برای فشارافزایی پارس جنوبی، چنین مهمی اتفاق نمی‌افتد؟»، اظهار کرد: بهتر بود خود وزارت نفت به فشارافزایی اقدام می‌کرد چرا که با توجه به سابقه ۱۲۰ ساله صنعت نفت در ایران، هم تخصص کافی را دارد و هم با توجه به مالکیت این میادین، وزارت نفت برای فشارافزایی دلسوزتر است و اگر خود وزارت نفت به این کار اقدام می‌کرد، فشار افزایی پارس جنوبی حتما موفق‌تر و بموقع انجام می‌شد.
او تصریح کرد: اما اکنون فشارافزایی پارس جنوبی به یکسری شرکت‌های خصولتی و حاکمیتی واگذار شده است و از طرف دیگر با چالش تحریم‌ها نیز دست‌وپنجه نرم می‌کنیم، بنابراین فعلا نشانه‌هایی از موفقیت در فشارافزایی پارس جنوبی دیده نمی‌شود اما به هرحال امیدواریم که هرچه زودتر این اتفاق روی دهد.
افت فشار پارس جنوبی و نبود فشارافزایی مسائلی نیست که انتظار داشته باشیم بعد از مدتی آن را جبران کنیم چرا که این عقب‌افتادگی‌ها غیرقابل جبران است. ناترازی گاز وضعیت مشابهی با ناترازی چند سال پیش صنعت برق دارد و شاید با روند فعلی، ناترازی گاز از برق هم بحرانی‌تر بشود
توسعه نیافتگی کشور با افت فشار در پارس جنوبی
رئیس هیات مدیره انجمن شرکت‌های حفاری و خدمات فنی ایران درباره تبعات افت فشار پارس جنوبی، بیان داشت: اگر میادین خود را توسعه ندهیم و به همین ترتیب افت فشار هم داشته باشیم، در تولید گاز به مشکل برخورد خواهیم کرد.
خادمی ادامه داد: همین الان هم مقدار تولید ما پاسخگوی نیازهای کشور نیست زیرا بدون ایجاد تنوع در سبد انرژی، به خانه‌ها فقط یک انرژی، آن هم گاز، برده‌ایم و به استان‌ها و شهرها تنها گاز کشیده‌ایم. در کشورهای دیگر چنین کاری نمی‌کنند و بیشتر به انرژی‌های پاک‌تر، ارزانتر و دردسترس‌تر تکیه می‌کنند.
او تاکید کرد: گرچه باید تنوع انرژی هم ایجاد کنیم اما با توجه به اینکه دومین دارنده ذخایر گازی جهان هستیم، با توسعه میادین، می‌توانیم گاز را توسعه بدهیم و به مواد دیگر تبدیل کنیم و گاز و دیگر مواد تولیدی را به کشورهای همسایه صادر کنیم و آنها را وابسته به خود نگه داریم اما با تداوم افت فشار چنین اقداماتی نمی‌تواند صورت بگیرد.
به اعتقاد این تحلیلگر، اگر این روند ادامه پیدا کند و میادین را توسعه ندهیم و از آن طرف هم فشارافزایی صورت نگیرد، به توسعه‌نیافتگی دچار می‌شویم.
خادمی عنوان کرد: کشورها برای توسعه‌یافتگی، باید از انرژی بیشتری استفاده کنند؛ اکنون چین که توسعه یافته، بیشترین مصرف انرژی را در کنار آمریکا دارد ولی ما می‌خواهیم از انرژی استفاده نکنیم در صورتی که بدون استفاده از انرژی، صنعت و شرکت‌های تولیدی هم نخواهیم داشت.
او مطرح کرد: در کنار نبود فشارافزایی، ما یک افت فشار سالیانه هم داریم که باید با حفر تعداد چاه‌های بیشتری بخشی از آن کاهش فشار سالانه هم جبران شود اما اگر این کار هم نکنیم، در توسعه عقب می‌مانیم و مشکلات اساسی برای کشور ایجاد خواهد شد.
گاز از برق هم بحرانی‌تر می‌شود
عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم تصریح کرد: افت فشار پارس جنوبی و نبود فشارافزایی مسائلی نیست که انتظار داشته باشیم بعد از مدتی آن را جبران کنیم چرا که این عقب‌افتادگی‌ها غیرقابل جبران است.
خادمی به ناترازی برق اشاره کرد و یادآور شد: برای بهبود صنعت برق باید از 1 دهه گذشته سیاست‌هایی اعمال می‌شد اما به آن توجهی نکردند. در سال 13۹۵ آقای چیت‌چیان و اردکانیان را به مجلس آوردیم و طی صحبت و سوال و جواب به آنها گوشزد کردم که درست است اکنون وضعیت صنعت برق مطلوب است و حتی صادرات هم داریم اما در سیاست‌های ما هیچگونه ظرفیت جدیدی در دست اجرا وجود ندارد و با این فرمان در چند سال دیگر با بحران روبه‌رو می‌شویم که اکنون با این بحران مواجه هستیم.
او خاطرنشان کرد: ناترازی گاز وضعیت مشابهی با ناترازی چند سال پیش صنعت برق دارد و شاید با روند فعلی، ناترازی گاز از برق هم بحرانی‌تر بشود.
دیدگاه تان را بنویسید