قرارداد فشارافزایی پارس جنوبی روی کاغذ ماند

میدان گازی پارس جنوبی وارد نیمه‌دوم عمر خود شده و با افت فشار روبه‌روست. از این رو، فشارافزایی در این میدان برای کاهش کسری گاز در کشور بسیار ضروری است. با این که سال گذشته قراردادی میان قرارگاه خاتم‌الانبیا، مپنا و صندوق توسعه ملی برای فشارافزایی این میدان انعقاد شد، اما تاکنون خبری از شروع پروژه و جزئیات آن منتشر نشده است.

به گزارش تجارت‌نیوز، بحران افت فشار پارس جنوبی بیش از پیش کشور را تهدید می‌کند. این میدان بیش از 70 درصد گاز مصرفی ایران را تشکیل می‌دهد و به بیان دیگر، گاز خانگی، صنایع، خوراک پتروشیمی‌ها و گاز مورد نیاز نیروگاه‌های حرارتی از این میدان تامین می‌شود. طبق گزارش شورای عالی انرژی در آذر سال 1403، میزان ناترازی گاز طبیعی با کاهش تولید میدان مشترک پارس جنوبی تا سال ۱۴۰۶ افزایش می‌یابد. با توجه به این گزارش، میزان ناترازی گاز تا سال 1406 بیش از پنج برابر می‌شود و به بیان دیگر، کسری روزانه ۲۶۰ میلیون متر مکعبی گاز در سال 1403، به بیش از  ۳۷۳ میلیون مترمکعب در روز در سال ۱۴۰۶ می‌رسد. با توجه به هشدارهای مذکور، باید پرسید مساله فشارافزایی پارس جنوبی در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

حجم ذخایر درجای گاز میدان پارس جنوبی، حدود ۵۰ تریلیون مترمکعب برآورد می‌شود. حدود ۳۷۰۰ کیلومتر مربع این میدان در آب‌های ایران و حدود ۶۰۰۰ کیلومتر مربع آن در آب‌های قطر قرار دارد. طبق برآوردهای اولیه سهم ایران از این میدان حدود ۱۴ تریلیون مترمکعب و سهم قطر حدود ۳۷ تریلیون مترمکعب است.

باید گفت با وجود سهم بیشتر قطر از این میدان، ایران میزان برداشت بیشتری از این میدان دارد. با توجه به استفاده مداوم ایران از این میدان، ضرورت فشارافزایی بیش از پیش روشن می‌شود. وقتی مقدار زیادی از گاز از مخزن برداشت شود، با گذشت زمان، فشار درون مخزن کاهش می‌یابد، زیرا گاز برداشت‌شده جایگزین نمی‌شود و افت فشار در لایه‌های زیرزمینی اتفاق می‌افتد. با کاهش فشار، گاز سخت‌تر از مخزن خارج می‌شود و برای جبران افت فشار، باید از تجهیزات افزایش فشار مانند کمپرسورهای گازی استفاده شود که تاکنون در پارس جنوبی اجرا نشده است.

وزارت نفت در 22 بهمن سال گذشته، از بزرگ‌ترین قرارداد نفتی صنعت نفت رونمایی کرد. با توجه به این قرارداد، 17 میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی برای فشارافزایی پارس جنوبی با میانجی‌گری مپنا و قرارگاه خاتم‌الانبیا تامین مالی شد. با گذشت یک سال از این پروژه، همچنان خبری در مورد شروع پروژه یا انجام اقداماتی برای فشارافزایی منتشر نشده است.

در همین راستا، در آبان 1403، محمود خاقانی، کارشناس انرژی، در گفت‌وگو با این پایگاه خبری در رابطه با کاهش تولید در میدان پارس جنوبی هشدار داده بود: «این موضوع که چه میزان کاهش تولید در میدان گازی پارس جنوبی ممکن است اتفاق بیفتد، نیاز به مطالعات فنی و ارزیابی‌های بسیار پیچیده با کمک هوش مصنوعی و دیگر فناوری‌ها دارد که متاسفانه در صنعت نفت ایران تا حدود زیادی این فناوری‌های نو وجود ندارد. میدان گازی پارس جنوبی، یک چالش بزرگ برای وزیر نفت دولت چهاردهم خواهد بود.» او در مورد افت فشار در میدان گازی پارس جنوبی، تصریح کرده بود: «افت فشار طبیعی، دائم در میدان گازی پارس جنوبی اتفاق می‌افتد و ایران نتوانسته است ابزارها و تکنولوژی‌هایی را به کار بگیرد که فشار خروجی گاز از مخزن حفظ شود. نمونه آن فاز ۱۱ پارس جنوبی است. فاز ۱۱ پارس جنوبی از نظر ساختار زیرزمینی و مخزن‌های گاز، یکی از پیچیده‌ترین و مشکل‌ترین مخازن زیرزمینی گاز طبیعی است.»

پس از گذشت یک سال از پروژه فشارافزایی، به تازگی مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی، نیز در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز عنوان کرده است: «سرمایه‌گذاری قرارگاه خاتم و مپنا برای فشارافزایی پارس جنوبی از پروژه‌هایی است که تنها روی کاغذ انجام شد. منابع مالی نه‌فقط برای این پروژه بلکه به عنوان نمونه برای پروژه‌های تصویب‌شده در دولت سیزدهم نیز به شرکت‌هایی واگذار شد که هیچ تجربه‌ای در این زمینه نداشتند. این شرکت‌های خصولتی که در عمل خصوصی واقعی نیستند، توان مالی و فنی ندارند.»

با توجه به اظهارات این دو کارشناس انرژی باید گفت مساله فشارافزایی پارس جنوبی بسیار جدی است، اما با توجه به نبود تکنولوژی مورد نیاز برای فشارافزایی و انعقاد قرارداد با نهادهای غیرمتخصص، امیدی برای به‌سرانجام‌رسیدن قرارداد فشارافزایی پارس جنوبی وجود ندارد. باید پرسید با توجه به افت مداوم فشار در پارس جنوبی، چه سرنوشتی در انتظار تامین گاز موردنیاز مردم است؟