توسعه صنعت لوازم خانگی با تعدد برند‌های بی‌نام و نشان، شوخی است

رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران عنوان کرد: مصرف‌کننده ایرانی نباید بار اشتباهات سیاست‌گذاری و توزیع رانت را به دوش بکشد. همان اشتباهی که در صنعت خودرو مرتکب شدیم و نتیجه‌اش کاهش کیفیت و نارضایتی گسترده مردم بود، امروز در لوازم خانگی هم تکرار می‌شود. باید از این مسیر بازگردیم و به سمت سیاست‌هایی برویم که تولید واقعی، با کیفیت و مبتنی بر رقابت را تقویت کند.

فرشید شکرخدایی در گفت‌وگو با اقتصاد24، با انتقاد از وضعیت فعلی صنعت لوازم خانگی کشور تاکید کرد که توسعه این صنعت باید بر اساس تجمیع سرمایه، تقویت برند‌های توانمند و کاهش تدریجی حمایت‌های رانتی باشد. او با اشاره به وضعیت فعلی تولیدکنندگان لوازم خانگی، گفت: ما امروز با تعداد زیادی تولیدکننده خرد مواجهیم که توان دستیابی به صرفه مقیاسی را ندارند؛ این در حالی است که در صنایعی مانند لوازم خانگی، صرفه مقیاس تولید یکی از عوامل حیاتی برای کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری است. همچنین برای رقابت‌پذیر شدن تولید داخل، باید تیراژ تولید سالانه محصولات خاص مانند یخچال، حداقل به پنج میلیون دستگاه برسد؛ اما تعدد برند‌های بی‌نام و نشان که در شرایط فعلی از رانت ارزی و تعرفه‌ای بهره‌مند هستند، این هدف را دور از دسترس کرده است.

رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران تصریح کرد: آنچه امروز در بسیاری از واحد‌های تولیدی کشور شاهد آن هستیم، در واقع فرآیند مونتاژ با استفاده از قطعات وارداتی است که با برچسب تولید داخلی روانه بازار می‌شود؛ اما باید توجه داشت که این رویه ضمن توزیع گسترده رانت، موجب سرکوب تولیدکنندگان واقعی شده است. واردات قطعات با ارز ارزان و فروش محصول نهایی با قیمت بازار آزاد، شکل دیگری از گران‌فروشی است؛ این مدل نه‌تنها برای مصرف‌کننده زیان‌بار است، بلکه کل بازار را از رقابت خالی می‌کند.

شکرخدایی در ادامه با ارائه راهکاری برای اصلاح ساختار صنعت لوازم خانگی بیان داشت: به جای صدور بی‌رویه مجوز برای شرکت‌های جدید و خرد، باید سرمایه‌ها را به سمت شرکت‌های بزرگ و توانمند هدایت کنیم. برند‌هایی که توانسته‌اند در بازار‌های خارجی حضور داشته باشند، صلاحیت دارند تا با جذب سرمایه، شرکت‌های کوچک‌تر را تملیک کرده و به زیرساخت‌های تولید انبوه و با کیفیت متصل کنند. باید به تولیدکننده‌ای که توان صادرات دارد، اعتماد و حمایت کرد. این تولیدکننده الزاماً کیفیت، شبکه توزیع و قدرت رقابت را دارد. محور توسعه لوازم خانگی کشور باید این بنگاه‌ها باشند، نه مونتاژکارانی که صرفاً از رانت تعرفه‌ای و ارزی تغذیه می‌کنند.

او همچنین با اشاره به سیاست‌های تعرفه‌ای و حمایت‌های رانتی در حوزه لوازم خانگی، خواستار برنامه‌ریزی برای حذف تدریجی این امتیازات شد و افزود: در دنیا، حمایت تعرفه‌ای معمولاً با یک دوره زمانی محدود و برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌شود؛ مثلاً پنج سال اول با تعرفه بالا و سپس هر سال کاهش پلکانی ۲۰ درصدی، تا زمانی که تولیدکننده توان رقابت با بازار خارجی و آزاد را پیدا کند؛ اما در ایران این حمایت‌ها بدون زمان‌بندی ادامه‌دار شده و به یک اعتیاد ساختاری تبدیل شده است.

نماینده انجمن مدیریت کیفیت ایران همچنین ضمن انتقاد از عملکرد بانک مرکزی، اظهار کرد: توزیع ارز ترجیحی از سوی بانک مرکزی، با کارمزدی که دریافت می‌شود، این نهاد را عملاً به یک صرافی تبدیل کرده است؛ این رفتار نه تنها با سیاست‌های کلان اقتصادی مغایرت دارد بلکه اعتماد عمومی را نیز خدشه‌دار می‌کند.

گفتنی است، در حالی که بازار لوازم خانگی ایران از انبوه برند‌های بی‌نام و نشان با کیفیتی پایین اشباع شده، بسیاری از تولیدکنندگان واقعی و صاحب‌نام از نبود سرمایه‌گذاری هدفمند، توزیع رانت و حمایت‌های بی‌ضابطه رنج می‌برند. کارشناسان صنعت معتقدند تداوم این مسیر نه‌تنها تولید ملی را تضعیف می‌کند، بلکه خطر تکرار تجربه تلخ صنعت خودرو را نیز در پی دارد. حالا در سال سرمایه گذاری برای تولید سوال اینجاست که چرا سرمایه‌ها به جای تمرکز در نقاط قوت صنعت لوازم خانگی، پراکنده شده و علاوه بر آن که بازار را با محصولاتی بی کیفیت رو‌به‌رو کرده است، امکان هم افزایی در تامین سرمایه را از شرکت‌های قدرتمند تولید کننده لوازم خانگی سلب کرده است.