آیا چشم بادامی‌ها یک بازار۸۰ میلیونی را ترک می‌کنند؟
احتمال خداحافظی خودروسازان چینی از ایران
محمود نوروزیه
درحالی‌که رفتارهای هیجانی مشتریان در مواجهه با نوسانات بازار خودرو در سال‌های اخیر به اوج گرفتن قیمت‌ها در بازار و بزرگ شدن طیف مافیا و دلالان در این عرصه منجر شده است و کارشناسان این رفتارهای هیجانی سمت تقاضا را واکنشی نسبت به عملکرد عرضه‌کنندگان و سیاست‌های حاکم بر شرکت‌های خودروساز می‌دانند، اما این روزها خبر کوچ خودروسازان چینی از بازار ایران نیز می‌تواند به آشفتگی قیمت‌ها دربازار خودرو شب عید بیفزاید.
بازارخودرو ایران که این روزها به یکی از مهمترین عرصه‌ها برای جذب نقدینگی و جولان دلالان تبدیل شده به واسطه عرضه کم که آن هم معلول افت تیراژ ناشی از تحریم و مشکل نبود قطعات است حالا باید شاهد نزول تولید خودروهای چینی نیز باشد و این امر تا جایی پیش رفته که احتمال خروج آنها طی ماه‌های آینده دور از انتظار نیست.
حضور قدرتمند چینی‌ها در بازار خودروی پسابرجامی
بعد از برجام از فولکس واگن آلمان و فیات ایتالیا گرفته تا رنو فرانسه و حتی بی‌ام‌دبلیو و در مقطعی نیز جنرال موتورز و کرایسلر؛ همه گزینه‌هایی بودند که نام آنها برای حضور در خودروسازی ایران مطرح شد، اما گذر زمان نشان داد آمدن بسیاری از آنها به «جاده مخصوص» تنها در حد حرف بوده است و پژو فرانسه هم مهمان چند روزه بود که با اعمال تحریم‌های نهایی آمریکا از ایران رفت.
خودروسازان چینی اما در غیبت رقبا بازار ایران را به دست گرفتند که ازجمله شاخص‌ترین آنها می‌توان از «چری»، «جک»، «لیفان»،FAW» ،«BYD«جیلی»، «ام جی»، «برلیانس» و «چانگان» نام برد.
اما اینک آخرین آماری که وزارت صنعت، معدن و تجارت از وضعیت تولید خودروهای سواری منتشر کرده است نشان می‌دهد خودروسازان چینی نیز با افت تیراژ خود عزم ترک بازار ایران را جدی کرده‌اند.
تحریم خودروسازی ایران توسط آمریکا، موجب شده است چینی‌ها چشم بر بازار 80 میلیونی ایران ببندند و با نزول و در مواردی توقف تیراژ خودروهای خود بسترهای عقب نشینی از این بازار را فراهم کنند. از جمله عوامل تغییر رویکرد چینی‌ها در بازار خودروی ایران را می‌توان در ضعف داخلی‌سازی و چالش تامین قطعات جست‌وجو کرد. با اعمال تحریم‌های آمریکا علیه خودروسازی کشور قابل‌پیش‌بینی بود که روند تامین قطعات از خارج مختل شود و خودروسازان خارجی، ایران را ترک کنند، اما در مورد شرکت های چینی این باور وجود داشت که مانند دوره قبلی تحریم‌ها در بازار ایران باقی بمانند و سهم بیش از 17 درصدی خود را در این بازار افزایش دهند.
اما آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت صمت که مربوط به دی‌ماه ۹۷ است، نشان می دهد که چری که در ایران تحت‌عنوان «مدیران خودرو» محصولاتش را عرضه می‌کند، طی دی‌ماه امسال حتی یک دستگاه محصول نیز تولید نکرده است. همچنین جیلی که «بم خودرو» میزبان محصولاتش در ایران است، هیچ تولیدی در دی‌ماه نداشته و لیفان نیز همین شرایط را دارد. شرکت‌هایی مانند «BYD» و جک نیز روندی نزولی در تولید داشته‌اند و گویا برلیانس و ام‌جی نیز چندان تمایلی به ماندن در ایران ندارند.
تحریم خودروسازی ایران توسط آمریکا، موجب شده که چینی‌ها چشم بر بازار 80 میلیونی ایران ببندند و با نزول و در مواردی توقف تیراژ خودروهای خود بسترهای عقب‌نشینی از این بازار را فراهم کنند
ضعف چینی‌ها در داخلی‌سازی با سازوکار وزارت صنعت
براساس مصوبه وزارت صنعت، معدن و تجارت تمامی خودروسازان خارجی حاضر در ایران (اروپایی و آسیایی)، باید حداقل ۴۰ درصد ساخت داخل را در دستور کار خود قرار داده و این رقم را به مرور زمان افزایش دهند. البته تاکید وزارت صمت بر داخلی‌سازی در پسابرجام برای شرکت‌های رنو، پژو و فولکس واگن محسوس‌تر بود و این رویه را در مورد چینی‌ها با جدیت دنبال نشد.
اما در ماه‌های اخیر هشدار وزارت صنعت شامل حال خودروسازان چینی هم شد و طی آن مقرر شد «اگر خودروسازان چینی، میزان داخلی‌سازی قطعات را به ۴۰ درصد نرسانند، مشمول پرداخت تعرفه خودروی کامل خواهند شد». در حال حاضر تعرفه واردات خودروهای چینی، در صورت ساخت داخل قطعات با کمتر از ۲۰ درصد، معادل یک خودروی کامل است، اما اگر داخلی‌سازی تا ۳۰ درصد انجام شود، چینی‌ها مشمول تخفیف ۵ درصدی می‌شوند. همچنین اگر در سال ۹۷، میزان داخلی‌سازی خودروسازان چینی همچنان تا مرز ۳۰ درصد باشد، آنها باید معادل یک خودرو کامل، بابت واردات قطعه تعرفه بپردازند.
اما چینی‌ها که در کاهش هزینه‌ها تبحر فراوانی دارند، چندان راغب به داخلی‌سازی نیستند زیرا معتقدند واردات این قطعات با قیمت کمتری نسبت به داخلی‌سازی در ایران برای محصولات آنها تمام می‌شود. ولی از سوی دیگر با مختل شدن روند تامین قطعات از چین به دلیل عدم همکاری «کونلون بانک» با ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا، واردات قطعات به مرحله بحرانی رسیده و سبب شده است که برخلاف برنامه‌ریزی چینی‌ها، تیراژ در مسیر افت قرار بگیرد.
کارنامه چینی‌ها در سبد محصولات بازار خودروی ایران
حدود یک دهه از حضور جدی چینی‌ها در خودروسازی ایران می‌گذرد، اواسط دهه ۸۰ بود که خودروسازان چینی با چند برند محدود به بازار ایران آمدند و توانستند با حضور در بخش خصوصی و بعد از سبد محصولات خودروسازان اصلی کشور جایگاه محکمی را برای خود فراهم کنند.
ازجمله عوامل تغییر رویکرد چینی‌ها در بازار خودروی ایران را می‌توان در ضعف داخلی‌سازی و چالش تامین قطعات جستجو کرد
براساس آمار حدود ۱۱ درصد از تیراژ سالانه صنعت خودرو کشور در اختیار شرکت‌های چینی قرار دارد، اما آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد که خودروسازان چینی چندان به داخلی‌سازی در ایران پایبند و متعهد نبوده و بیشتر قطعات موردنیازشان را از طریق واردات تامین می‌کنند. رشد قابل‌توجه آمار قطعات مرتبط با صنعت خودرو که به کشور وارد شده است نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از آن متعلق به خودروسازان چینی است و با وجود تمام قید وشرط‌های وزارت صمت طی این سال‌ها، تنها ۴۰ درصد داخلی‌سازی قطعات انجام شده است.
کارنامه حوزه بومی‌سازی چینی‌ها در ایران نشان می‌دهد بجز «دانگ فنگ» که 40 درصد داخلی‌سازی می‌شود، سایر خودروها سهم اندک 20درصدی را در مونتاژ داخلی ایران به خود اختصاص داده‌اند.
در این میان چری جزو اولین خودروسازان چینی بود که به قصد توسعه بازار در اواسط دهه ۸۰ راهی ایران شد و توانست خیلی زود محصولاتش را در سبد خرید ایرانی‌ها قرار دهد. قیمت پایین و مصرف سوخت مناسب و شرایط فروش متنوع از جمله دلایلی بود که این شرکت را در بازاریابی محصولات خود در ایران با موفقیت روبرو ساخت. این شرکت در دور قبلی تحریم‌ها با گسترش و تنوع محصولات خود توانست به فروش قابل‌ملاحظه‌ای دست پیدا کند، اما بنابر آمار اعلام شده از سوی وزارت صمت در دی‌ماه امسال حتی یک دستگاه خودرو در ایران مونتاژ نکرده است. همچنین در 10 ماه گذشته نسبت به مدت مشابه سال قبل، 40 درصد افت تولید داشته که نشان می‌دهد تحریم‌ها تاثیر خود را بر عزم این شرکت برای ماندن و یا رفتن از ایران گذاشته است.
خودروسازی «BYD» نیز به‌رغم تبلیغات بسیار برای گرفتن سهمی از بازار ایران، اینک بر سر دوراهی سودای حضور در بازار آمریکا و ماندن در ایران قرار گرفته و با چراغ سبزی که بازار آمریکا برای حضور این خودروساز نشان داده است، فعالیت خود در ایران را که تحت نام «کارمانیا» است طی دی ماه سال جاری فقط به 25 دستگاه محدود کرده است.
خودروسازی «سایک» که امروز دو خط تولید خصوصی را با نشان «ام جی» در ایران به خود اختصاص داده است، جزو ۱۰ خودروساز برتر دنیا به حساب می‌آید، ضمن اینکه تامین قطعه بسیاری از برندهای مختلف اروپایی و آمریکایی را نیز انجام می‌دهد. همچنین سایک به‌نوعی شریک تجاری «جنرال موتورز» آمریکا است و فروش عمده خودروهای آمریکایی در چین به واسطه سایک انجام می‌شود.
«چانگان» هم به‌عنوان یکی دیگر از خودروسازان چینی، به‌عنوان شریک تجاری «فورد» آمریکا شناخته می‌شود و در بحث تحقیق و توسعه، فعالیت گسترده‌ای با این کمپانی دارد. چانگان درخشش امروز خود را مرهون کمپانی فورد می‌داند و مدت‌هاست با تعلیق خود در همکاری با «سایپا» این شائبه را ایجاد کرده است که بازار چند هزار دستگاهی خودرو ایران را ترک و هدف خود برای ورود به بازار رو به رشد آمریکا و اروپا دنبال کند.
با توجه به نشانه‌های بارز احتمال خروج خودروسازان چینی در ماه‌های اخیر، اما شریک‌های ایرانی این کمپانی‌ها، به دفعات این خبرها را تکذیب کردند تا زمانی که آمارهای وزارت صمت از تیراژ این خودروسازان، تمایل چینی‌ها به ترک بازار ایران را برنامه‌ریزی شده نشان داد.
حضور کمرنگ شرکت‌های چینی در نمایشگاه‌های خودرو که در سال جاری برگزار شد نیز با حاشیه‌های فراوان همراه شد تا جایی که برخی شرکت‌های غایب در نمایشگاه علت این رویکرد را به دلیل تغییر سیاست‌های شریک چینی خود عنوان کردند و اینکه خودروسازان داخلی تمایل چندانی ندارند به تنهایی هزینه‌های نمایشگاهی را تقبل کنند.
دیدگاه تان را بنویسید