به دنبال خلف‌وعده خودروسازان اتفاق افتاد؛
مقایسه ایران‌خودرو و سایپا با ترامپ
امین قلعه‌ای
خودروسازها به تعهدات خویش در قبال مشتریانشان عمل نکرده‌‌اند و همین موضوع دردسری تازه برای وزارت صمت و خود آنها ایجاد کرده است. در روزهای اخیر مشتریانی که از دو خودروساز اصلی کشور، خودرو پیش‌خرید کردهاند با برگزاری تجمعاتی، اعتراض خویش را به مشکلات ایجاد شده توسط آنها اعلام کردهاند. همین دیروز تعدادی از مشتریان ضمن برگزاری تجمع روبروی وزارت صمت خواهان پیگیری مشکلاتشان توسط این وزارت‌خانه شدند. خریداران خودرو به عدم تحویل خودروهای قیمت قطعی و عدم رعایت اولویت‌ها در تحویل خودرو اعتراض دارند. خودروسازان تاخیر زیادی در تحویل خودروهای پیش‌فروش عادی و قطعی داشته‌اند و با عطف به‌ماسبق کردن افزایش قیمت‌ها، قیمت خودروهای پیش‌فروش عادی را نیز افزایش داده‌اند. معترضان معتقدند خودروسازان بعضا برای تحویل خودروهای پیش‌فروش عادی دی‌ماه دعوت‌نامه صادر کرده، اما خودروهای قطعی مهر، آبان و آذر را تحویل نداده‌اند تا از این طریق پول بیشتری از مشتریان قراردادهای غیرقطعی دریافت کنند. در تجمع دیروز، مشتریان با در دست داشتن پلاکاردهایی، خودروسازان را به جهت زیرپا گذاشتن قرارداد، به ترامپ تشبیه کردند! در همین حال دو شرکت خودروساز کشور اعلام کردند، درراستای تاکیدات، وزیر صمت مبنی‌بر رسیدگی به شکایات مشتریانی که هنوز خودروی ثبت‌نامی خود را تحویل نگرفته‌اند، نشست‌هایی را با نمایندگان این مشتریان برگزار کردهاند. در این زمینه ایران‌خودرو اعلام کرد در نشستی که به‌منظور رسیدگی به گله‌مندی مشتریان برگزار خواهد شد، مشکلات مشتریان شناسایی، بررسی و در جهت رفع آن اقدامات موثری صورت خواهد گرفت. درهمین زمینه شرکت سایپا نیز به نقل از میرجواد سلیمانی مدیرعامل این شرکت اعلام کرد تغییراتی در بخش فروش و خدمات پس از فروش گروه خودروسازی سایپا ایجاد شده که محوریت آن، تمرکز بر مطالبات بحق مشتریان این گروه بوده است. سلیمانی با اشاره به تاکید و پیگیری‌های وزیر صنعت، معدن و تجارت برای رفع مشکل خریداران محصولات سایپا، گفت: «رسیدگی به مطالبات مشتریانی که به گروه خودروسازی سایپا اطمینان کرده و در طرح‌های فروش محصولات این گروه مشارکت کردهاند، در اولویت برنامه‌های این گروه قرار گرفته و در همین راستا یک ستاد عملیاتی ویژه برای پیگیری آن تشکیل شده است.»
چرا خودروسازان به وعده خویش عمل نکردند؟
«این روزها، وضعیت آشفته خودروسازی‌ها در حال تبدیل شدن به یک بحران است و اگر تدبیری برای آن اندیشیده نشود، نه‌تنها کسانی که از قبل پیش‌خرید کردهاند، بلکه پیش‌خریدهای جدید و حتی سهامداران نیز به معترضان اضافه خواهند شد. تعداد سهامداران خودرو بسیار گسترده‌تر از خریداران خودرو و یا شاغلان و قطعه‌سازان است.» این جملات بخشی از اظهارات بهرام پارسایی، نماینده و سخنگوی کمیسیون اصل 90 مجلس است. در این بین پرسش اصلی این است که چرا خودروسازان موفق به انجام تعهدات خویش در قبال مشتریانشان نشده‌اند؟ برخی تحلیلگران بازار خودرو عدم تحویل خودروهای پیش‌خرید شده توسط مشتریان را به موضوع تعلل در آزادسازی قیمت خودرو ربط می‌دهند. آنها می‌گویند خودروسازان را نمی‌توان تنها مقصر مشکلات موجود قلمداد کرد، چراکه کنار هم قرار گرفتن برخی از عوامل موجب شد تا خودروسازان نتوانند به تعهدات خود به موقع عمل کنند. یکی از عواملی که در این باره دخیل بود را می‌توان اعمال تحریم از سوی آمریکا عنوان کرد که تبادلات بانکی را تحت‌تاثیر قرار داد و روند نقل و انتقال پول را با مشکل مواجه کرد که به واسطه آن تامین قطعات و مواد اولیه با مشکل روبه رو شد و از طرفی به دلیل عدم تامین ارز مورد نیاز برای واردات قطعات بیش از پیش بر مشکلات افزود.
احمد نعمت‌بخش دبیر انجمن خودروسازان ایران در این باره می‌گوید: «با آغاز تحریم‌ها تلاش کردیم ارز موردنیاز برای واردات قطعاتی که امکان ساخت داخل را ندارند از طریق بانک مرکزی تامین کنیم، اما متاسفانه به دلیل عدم همکاری بانک مرکزی این موضوع مهم محقق نشد». در همین حال برخی دیگر از کارشناسان بازار خودرو معتقدند که با توجه به رفتار ترامپ در یک سال منتج به خروج آمریکا از برجام پیش‌بینی کمبودها و مشکلات در خودروسازی برای مسئولین صنعت چندان دشوار نبود. لذا ربط دادن علت تمام مشکلات صنعت خودروسازی به تحریم‌ها اشتباه است.
پارسایی در این باره می‌گوید: «وقتی پس از چهار دهه انحصار، خروجی آن چیزی است که الان داریم، یعنی اصرار بر اشتباه. هم‌اکنون خدمات خودروسازی ما از نظر کیفیت، رقابت‌پذیری، کاهش مصرف سوخت و انجام تعهدات قابل‌دفاع نیست و می‌توان گفت، اصلا نمی‌شود از این صنعت دفاع کرد؛ آنها چرا باید این میزان ضرر به کشور برسانند؟!»
این اظهارات در حالی از سوی این نماینده مجلس شورای اسلامی بیان می‌شود که به گفته نعمت‌بخش عمل به تعهدات خویش به مشتریان را منوط به پرداخت 15 هزار میلیارد تومان تسهیلات به خود کردهاند. او در این باره می‌گوید: «در حال حاضر تعدیل قیمت خودرو و از طرفی تحقق وعده حمایت‌هایی که از سوی متولیان دولتی داده شده از جمله پرداخت ۱۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات می‌تواند گره گشای بخشی از مشکلات صنعت خودرو باشد و روند تولید را به سطح عادی بازگرداند. با افزایش تولید خودروسازان خواهند توانست تعهدات گذشته خود را عملی کنند و بر همین مبنا مقرر شده تا ۸۰ درصد از خودروهای تولیدی به تعهدات گذشته تعلق گیرد و مابقی نیز برای تعادل در بازار عرضه و از افزایش قیمت‌ها جلوگیری شود.»
براساس قانون خودروسازان ملزم هستند به تعهدات خود در قبال مشتریان پاسخ دهند. اگر زمان این تعهدات، سررسید شده باشد باید قیمتی که در پیش فروش عادی ذکر شده برابر با قیمت زمان تحویل مندرج در قرارداد باشد
در این میان پارسایی معتقد است که خودروسازان در هنگام پیش‌فروش خودروها تخلفات عدیده‌ای انجام داده‌اند. او در این باره می‌گوید:«تخلفات بسیاری در پیش‌فروش خودروها از سوی خودروسازی‌ها انجام شده؛ این در حالی است که در ماده پنج آیین‌نامه فروش خودرو ـ که توسط هیأت وزیران صادر شده ـ سقف پیش‌فروش و شرایط در نظر گرفته شده است. این در حالی است که پیش‌فروش‌های صورت گرفته یا کاملا با فرمول ارائه شده در تضاد است و یا صدور مجوز‌های پیش‌فروش نیز وضعیتی مشابه این وضعیت دارند.
هم اکنون خودروسازی‌ها ادعا می‌کنند به دلیل تحریم‌ها نتوانسته‌اند به تعهدات خود عمل کنند. به نظر می‌رسد، از این مورد نیز سوءاستفاده شده است.» پارسایی در توضیح دلایل خویش در این مورد به فرمول تعیین قیمت خودرو در زمان پیش‌فروش آن مطابق با آیین‌نامه مصوب هیات وزیران اشاره می‌کند و می‌گوید: «آیین‌نامه صدور مجوز پیش‌فروش برای خودروهای تولید داخل، منوط به ارائه اسناد معتبر مبتنی بر وجود قطعات منفصله مورد نیاز در انبار شرکت یا گمرک جمهوری اسلامی یا اسناد حمل و یا گشایش اعتبار است؛ بنابراین، اگر آیین‌نامه رعایت شده بود، تحریم نمی‌توانست هیچ لطمه و مشکلی برای خودروهای پیش‌فروش ایجاد کند.»
در تجمع دیروز مشتریان با دردست داشتن پلاکاردهایی، خودروسازان را به جهت زیرپا گذاشتن قرارداد، به ترامپ تشبیه کردهاند!
این نماینده مجلس در ادامه می‌گوید:«در اوضاع کنونی، دو حالت وجود دارد: یا خودروسازها این را رعایت کرده و می‌توانند تعهدات خود را انجام دهند یا آنکه این گونه نیست و در اینجا تخلف از قانون صورت گرفته و باید هم خودروسازها و هم وزارت صمت پاسخگو باشند.»
شکایت مشتریان به کجا خواهد رسید؟
در همین حال از روز جمعه و به دنبال افزایش نگرانی‌ها در مورد تجمعات مشتریان دو خودروساز، آنها اعلام کردند که به منظور رسیدگی به شکایات مشتریانشان ستادهای ویژه‌ای تشکیل داده‌اند. در همین حال معاون بازرسی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان دیروز از شرکت‌های خودروساز خواست تا زمان تحویل خودروهای معوق را به مشتریان اعلام کنند.
شهرام میرآخورلو گفت: «خودروسازان ملزم هستند به تعهدات خود در قبال مشتریان پاسخ دهند. اگر زمان این تعهدات، سررسید شده باشد باید قیمتی که در پیش‌فروش عادی ذکر شده برابر با قیمت زمان تحویل مندرج در قرارداد باشد.» وی در ادامه با اشاره به رویه خودروسازان در عدم اعلام زمان قطعی تحویل خودرو در هنگام پیش‌فروش آن گفت: «براساس ماده ۴ آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرف‌کننده، خودروساز باید در قراردادهای پیش‌فروش جدید به‌گونه‌ای رفتار کند که بتواند در موعد مقرر، خودرو موردنظر را به مشتری تحویل دهد و از این پس زمان تحویل خودروهای پیش‌فروش شده باید کاملا مشخص باشد.». عضو هیات مدیره سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان با اشاره به مشکلاتی که تحریم‌ها برای خودروسازان به وجود آورده است، گفت: «اگر به دلیل اعمال تحریم‌ها، خودروسازان نمی‌توانند خودروی خاصی را به مشتریان تحویل دهند باید نسبت به جایگزینی خودروی پیش‌فروش شده با خودرویی دیگر، هم‌تراز با سلیقه و رضایت مشتری، اقدام کنند و به طور کلی باید رضایت مصرف‌کننده جلب شود. ممکن است خودروساز به دلایل تحریم و یا مشکلات تامین قطعه، امکان تولید یک خودرو خاص را نداشته باشد، ولی نباید برای معرفی خودرو جایگزین، به مشتری تحمیل صورت گیرد.»
دیدگاه تان را بنویسید