وزیر نفت از کشف چهار میدان نفتی و گازی خبر داد؛
پیشتازی در اکتشاف؛ عقب‌ماندگی در سرمایه‌گذاری!
رامتین موثق
حل مشکل ناترازی گاز از طریق توسعه میادین گازی مشترک و به ویژه فاز 11 پارس جنوبی از ادعاهای دولتی است که حتی افتتاح‌های نمادینش ثمر کار دولت‌های پیشین است. باید دقت کرد چه عواملی باعث می‌شود که شرکای ایران در این میادین از ما پیشی می‌گیرند؟
در کنار اخبار مربوط به ناترازی گاز، مسئولین خبرهای تازه‌ای درباره کشف میدان‌های جدید منتشر می‌کنند. وزیر نفت دیروز اظهار داشت: «چهار میدان نفتی و گازی با عملیات اکتشافی که در سراسر کشور انجام شده است، کشف شد.» به گزارش ایرنا جواد اوجی در حاشیه جلسه هیأت دولت افزود: چهار میدان نفتی و گازی شامل میدان گازی چشمه‌شور در شمال شرق کشور در استان خراسان رضوی، میدان نفتی ایلکان یا ایرکان در استان گلستان، میدان نفتی تنگو و گناوه در استان بوشهر هستند. او تاکید کرد: با عملکرد اکتشاف طی ۲ سال فعالیت دولت مردمی چهار میدان نفتی و گازی که حجم نفت و گاز قابل استحصال، ۲.۶ میلیارد بشکه معادل هیدروکربن مایع است انجام یا کشف شد.
وزیر نفت با اشاره به اینکه افزایش بیش از ۳۰۰ درصدی انجام عملیات لرزه‌نگاری سه بعدی نسبت به چهار ساله دولت دوازدهم داشته‌ایم، تصریح کرد: ایران در مقایسه با کشورهای منطقه مثل امارات، قطر، کویت و عربستان؛ جایگاه اول اکتشاف را برعهده داشته است و ضریب کشف موفق ما 100 درصد است. یعنی هر چاهی که به منظور اکتشاف زده شده آن چاه موفق بوده و به هیدروکربن رسیدیم.
با توجه به وضعیت موجود و تحلیل کارشناسان باید نتیجه گرفت مشکلات موجود در حوزه انرژی دو دلیل عمده دارد. وجود تحریم‌ها و بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف
به گفته اوجی این دولت بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه نفت و ۴۵ میلیون متر مکعب گاز افزایش تولید داشته و در دو ساله عمر دولت، نزدیک ۲۰ میلیارد دلار پروژه‌های نیمه تمام در حوزه نفت و گاز تکمیل شده و به بهره‌برداری رسیده است.
اما باید پرسید وقتی ایران در اکتشاف از کشورهای همسایه پیشی می‌گیرد چرا باید در میادین مشترک با همین کشورها عقب بماند؟
توسعه میدان گازی پارس جنوبی از سوی قطر
دیروز خبرها حاکی از آن بود که امیر قطر پروژه توسعه میدان گازی الشمال (پارس جنوبی) را بنا نهاد که موجب افزایش تولید گاز مایع می‌شود. از طرفی دیگر شرکت انرژی قطر اعلام کرد که انتظار می‌رود حجم تولید سالانه گاز مایع پس از این پروژه به ۱۲۶ میلیون تن در سال از سال ۲۰۲۷ برسد.
به گزارش روسیاالیوم، تمیم بن حمد آل‌ثانی گفت: «امروز سنگ بنای پروژه توسعه میدان گازی شمال را در راستای استراتژی مان برای تقویت جایگاه قطر به عنوان یک تولیدکننده گاز طبیعی مایع و تقویت نقش پیشگام آن در پاسخ به نیازهای بازار جهانی به انرژی قرار دادیم. امیدواریم قطر و شرکایش در این پروژه موفق باشند.»
دولت قطر با سرعت بالایی طی سال‌های گذشته اقدام به برداشت گسترده از این میدان کرده، به طوری که به بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی جهان تبدیل شده است. قطر همچنین قراردادهایی به ارزش ۲۸.۷۵ میلیارد دلار با شرکت‌های اینی، اکسون موبیل، کونوکو فیلیپس، شل، توتال و سینوک برای توسعه این میدان گازی منعقد کرده است.
لازم به ذکر است این میدان گازی مشترک در ایران با نام «پارس جنوبی» شناخته می‌شود که بزرگترین میدان گاز طبیعی در جهان و دارای ۵۰.۹۷ تریلیون متر مکعب گاز و تقریباً ۷.۹ میلیارد متر مکعب میعانات گازی طبیعی است. مساحت این میدان گازی تقریباً ۹۷۰۰ کیلومتر مربع است که ۶۰۰۰ کیلومتر مربع آن در آب‌های سرزمینی قطر و مابقی در سمت ایران است.
مشکل ناترازی گاز با وجود افتتاح فاز 11
در همین تابستان سال جاری، مدیر امور هماهنگی گازرسانی شرکت ملی گاز ایران اعلام کرد: هر چند یک پالایشگاه دیگر وارد مدار می‌شود، اما هنوز ناترازی جبران نخواهد شد. مردم با صرفه‌جویی و بهینه‌سازی می‌توانند به ما کمک کنند.
محسن رحمانی 24 مردادماه گفت: در تابستان بیش از ۸۵۰ میلیون مترمکعب در روز به خطوط سراسری گاز تزریق می‌شد، اما با ناترازی در مصرف مواجه بودیم و در زمستان سال گذشته با گستردگی و ماندگاری سرما این معضل دو چندان شد.
در کنار اخبار مربوط به ناترازی گاز، دیروز وزیر نفت از کشف چهار میدان نفتی و گازی با عملیات اکتشافی در سراسر کشور خبر داد. باید پرسید وقتی ایران در اکتشاف از کشورهای همسایه پیشی می‌گیرد، چرا در برداشت از میادین مشترک با همین کشورها عقب می‌ماند؟
تمام این صحبت‌ها در حالی است که وزیر نفت ابراز امیدواری کرده بود با افتتاح فاز 11 پارس جنوبی مشکل ناترازی گاز در زمستان حل شود و این فاز جبران‌کننده ناترازی موجود باشد. جواد اوجی تصریح کرده بود: ناترازی گاز به‌ویژه در زمستان به 230 تا 240 میلیون مترمکعب در روز در سال 1400 رسید، اما با بهره‌برداری از فازهای تازه، توسعه میدان‌های گازی و تکمیل فازهای پارس جنوبی همچنین توسعه میدان‌های کیش و بلال و میدان‌های مستقل نفت مناطق مرکزی این ناترازی را کاهش خواهیم داد.
او در پایان به تلاش‌های دولت سیزدهم برای افتتاح این فاز جدید اشاره کرد و مدعی شده بود تولید گاز از فاز 11 را چهار سال به جلو انداخته‌اند. همچنین اوجی خبر داده بود: هرچقدر دیرتر برداشت گاز از فاز 11 را آغاز می‌کردیم، سیال به سمت همسایه حرکت می‌کرد و مهاجرت گاز اتفاق می‌افتاد و تولید گاز کمتری محقق می‌شد. با جابه‌جایی سکو، برداشت گاز از فاز 11 پارس جنوبی، سه تا چهار سال زودتر انجام شد و اهمیت این موضوع بهره‌برداری از یک میدان مشترک گازی است که در سمت کشور همسایه، کشورهای بزرگ بین‌المللی در حال فعالیت هستند.
اولویت سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی
با توجه به وضعیت موجود و تحلیل کارشناسان باید نتیجه گرفت مشکلات موجود در حوزه انرژی دو دلیل عمده دارد. وجود تحریم‌ها و بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف.
با توجه به وضعیت تحریمی کشور، سرمایه‌گذاری در این حوزه به تعویق افتاد. بعد از خروج ایالات متحده از پیمان برجام و آغاز تحریم‌ها این کمبود سرمایه‌گذاری با خروج شرکت‌های مهم نفتی و گازی بیشتر حس شد. برای مثال 29 مرداد 1397 شرکت نفت و گاز فرانسوی توتال در بیانیه‌ای تأیید کرد که در پی ناتوانی از دریافت معافیت از تحریم‌های ضدایرانی ایالات متحده آمریکا، خروج خود را از پروژه چند میلیارد دلاری طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی اعلام می‌کند از این رو فرایند انتقال مسئولیت توسعه این فاز به CNPC رسید. پس از خروج توتال عملا ۸۱ درصد قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به‌طور رسمی در اختیار شرکت ملی نفت چین قرار گرفت. مدتی بعد از خروج توتال از برنامه توسعه فاز ۱۱ و 14 مهرماه 1398 به‌طور رسمی اعلام شد که شاخه بین‌المللی شرکت ملی نفت چین هم از این پروژه کنار رفت و پتروپارس به تنهایی این پروژه را توسعه می‌دهد.
اما خروج این شرکت‌ها از حوزه انرژی ایران یک طرف ماجرا است. هنگام خروج این کشورها از ایران؛ رقبا و شرکای ایران در منطقه در حال عقد قرارداد با شرکت‌های مهم فرانسوی و چینی بودند که تمام این عوامل باعث شد سهم ایران سال به سال از این میدان گازی مشترک کم شود و در مقابل کشوری مانند قطر از ایران پیشی بگیرد و جایگاه خود را در تولید و صادرات گاز در جهان مستحکم کند.
به نظر می‌رسد راه‌حل منطقی برای مسئولین ایرانی تلاش برای رفع تحریم‌ها باشد اما زمانی که این سیاست با سیاست‌های کلی در تضاد قرار می‌گیرد؛ بهتر است توسعه سرمایه‌گذاری داخلی موردتوجه قرار گیرد، هرچند که به نظر می‌رسد انتظار توسعه صنعتی در ایران، با توجه به رویه موجود رویایی دست‌نیافتنی است.
دیدگاه تان را بنویسید