کاهش قیمت جهانی نفت به‌رغم توافق اوپک
زنگ خطر برای بازارهای نفت به صدا درآمد
قیمت نفت از رکورد بالایی که در اوایل اکتبر به ثبت رساند، به دلیل نگرانی‌ها نسبت به کاهش تقاضا و اشباع عرضه نفت، بیش از 30 درصد سقوط کرد. برخی تحلیلگران، روسیه، عربستان، عراق و امارات را متهم ردیف بروز این وضعیت در بازار نفت ارزیابی می‌کنند. در حالی که تنها دو هفته از تصمیم جدید اوپک پلاس مبنی بر کاهش یک میلیون و دویست هزار بشکه‌ای تولید نفت گذشته، دیروز الکساندر نواک اظهار کرد، معتقد است نشست اضطراری میان اوپک و سایر تولیدکنندگان ضروری است. وزیر انرژی روسیه اظهار کرد تولیدکنندگان نفت که برای کاهش تولید توافق کرده‌اند، به رصد قیمت‌ها ادامه می‌دهند. هم‌زمان با اظهارنظر مقامات انرژی روسیه، محمد بارکیندو - دبیرکل اوپک - در نامه‌ای نوشت: اوپک قصد دارد جزئیات سهمیه کاهش تولید اعضای خود و متحدانش شامل روسیه را با هدف تقویت قیمت‌ها منتشر کند. از سوی دیگر برخی تحلیلگران بازارهای نفت معتقدند که کاهش تولید به منظور افزایش قیمت دیگر مکانیسم مناسبی برای اداره بازار نفت نیست. پس از رکود قیمت نفت در سال 2014 انقلاب شیل و تکنولوژی در آمریکا جهان را شگفت زده نمود.ایالات متحده در حال حاضر بزرگترین تولید کننده نفت جهان است، اگر چه هنوز وارد کننده نفت نیز است. واردات نفت ایالات متحده در حال حاضر تنها 2،4 میلیون بشکه نفت در روز است و ممکن است در سال آینده تنها 300 هزار بشکه در روز باشد. به طور خلاصه، خاورمیانه برای امنیت انرژی در اقتصاد ایالات متحده اهمیت چندانی ندارد و در نتیجه اوپک اهمیت کمتری دارد.باید این واقعیت تلخ را پذیرفت که اوپک با وضعیت کنونی تاثیر گذشته خود را از دست داده است و شاید تنها راه، اتحاد با تولید کنندگان بزرگ نفت جهان باشد.جالب این است که اوپک زمانی که خود رگلاتوری بازار نفت را در دست داشت در نشست وین منتظر تصمیم روسیه برای کاهش تولید ماند و بدون روسیه به نتیجه‌ای که چندان هم دلخواه نبود، نرسید.
اوپک نمی تواند
بسیاری از فعالان بازار نفت با نگاهی به طرح فریز نفتی میان کشورهای عضو و غیر عضو اوپک و شرایط کنونی بازار معتقدند از هم اکنون می‌توان پیش‌بینی کرد طرح کاهش تولید اوپک پلاس به میزان یک میلیون و دویست هزار بشکه با شکست روبرو خواهد شد. در مورد اثربخشی طرح اخیر کاهش تولید اوپک و روسیه در تثبیت بازار نفت، تردیدهایی جدی وجود دارد. با وجود اعلام کاهش ۱.۲ میلیون بشکه‌ای تولید ائتلاف نفتی اوپک پلاس از ابتدای سال ۲۰۱۹ میلادی، قیمت‌ها در بازار پس از یک افزایش موقتی به سرعت به میزان پیش از نشست وین بازگشته است. قیمت نفت برنت حدود ۶۰ دلار بوده و نفت آمریکا به قیمت ۵۱ دلار معامله می‌شود. معامله گران نفتی معتقدند این کاهش تولید نمی‌تواند در سال ۲۰۱۹ میلادی به ایجاد ثبات در بازار منجر شود. همچنین امیدواری اندکی در مورد بهبود سریع و پایدار قیمت‌ها وجود دارد.کارتل اوپک در شرایطی بدون برد قرار گرفته است. بازار از مدت‌ها پیش خود را برای کاهش تولید اوپک و روسیه آماده کرده بود. بدین ترتیب توافق اوپک را باید تنها یک نمایش خبری پرسروصدا دانست.به هر حال، اکثر معامله گران بازار با تحلیل اخبار و سازوکار کاهش تولید اوپک به دنبال فروش محموله‌ها و نه خرید جدید هستند. به نظر می‌رسد اوپک در بهار سال آینده و پیش از ۳۰ ژوئن به عنوان روز پایان توافق کنونی باید تولید خود را باز هم کاهش دهد. هرچند با مخالفت مسکو با کاهش بیشتر تولید و اختلاف نظرهای داخلی در اوپک، پیش‌بینی آینده بسیار دشوار خواهد بود.نگاهی به جزییات توافق اوپک نشان می‌دهد این اقدام به بی‌ثباتی بیشتر در قیمت‌های کنونی منجر می‌شود. اما چگونگی اجرا، مدت‌زمان و نظارت‌های کارتل بر توافق نیز بر اتفاقات آینده تأثیری کلیدی خواهد داشت.دلایل زیادی برای نگرانی وجود دارد. روسیه به عنوان مهمترین عضو غیر اوپک با کاهش ۲۳۰ هزار بشکه‌ای تولید خود موافقت کرده است. اما به دلیل شرایط فصلی میادین غرب سیبری در زمستان، کاهش تولید با دشواری‌هایی روبرو است. دو سال پیش نیز در نخستین طرح فریز نفتی، روس‌ها در کاهش تولید خود بسیار کند عمل کردند.آنها پس از گذشت چند ماه از آغاز سال ۲۰۱۷ میلادی به انطباق ۱۰۰ درصدی با تعهدات خود دست یافتند. توافق جدید از یک دوره محدود شش ماهه برخوردار بوده و نسبت به عملی شدن تعهدات مردان یخی، امیدواری اندکی وجود دارد. همچنین شرکت‌های نفتی روسیه معتقدند اقدامات اوپک مانعی در اجرای طرح‌های توسعه آنها است.این بار نیز بیشترین میزان کاهش تولید اعضای اوپک به عربستان تعلق دارد و فعالان بازار اقدامات این کشور را به دلیل تأثیرگذاری گسترده در بازار به دقت زیر نظر دارند. رهبران ریاض هم اکنون روزانه ۱۰.۷ میلیون بشکه نفت تولید می‌کنند. در ماه نوامبر، تولید روزانه نفت عربستان با دستیابی به رکوردی جدید به ۱۱.۱ میلیون بشکه رسیده بود. اما از ابتدای ژانویه تولید این کشور به ۱۰.۱ میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت تا تعهدات ریاض در چارچوب طرح جدید کاهش تولید محقق شود.
با وجود اعلام کاهش ۱.۲ میلیون بشکه‌ای تولید ائتلاف نفتی اوپک پلاس از ابتدای سال ۲۰۱۹ میلادی، قیمت‌ها در بازار پس از یک افزایش موقتی به سرعت به میزان پیش از نشست وین بازگشته است
تحریم، سلاحی علیه بازار نفت
با عملی شدن تحریم‌های ایران توسط ایالات‌متحده و پایان معافیت‌های اعطاشده در بهار سال آینده، رهبران عربستان در حال آماده شدن برای دستیابی به تولید ۱۲ میلیون بشکه در روز به عنوان ظرفیت کامل برداشت خود هستند. بازار در مورد راهبردهای نفتی عربستان با پیام‌های متضادی روبرو است.فعالان بازار این موضوع را به یاد دارند که ترامپ برای تحقق سیاست‌های نفتی خود، عربستان را در اختیار دارد. حمایت ریاض از تحریم ایران به عنوان رقیب سرسخت آنها در منطقه خاورمیانه همراه با حمایت‌های آشکار ترامپ از شیوخ ریاض پس از قتل جمال خاشقجی نشان می‌دهد که ترامپ بر سیاست‌های نفتی عربستان سلطه گسترده‌ای دارد. رهبر غیررسمی کارتل اوپک خواهان فعالیت در راستای منافع خود است، اما خواسته‌های ترامپ را مورد توجه قرار می‌دهد. دونالد ترامپ بارها اعلام کرده مخالف افزایش قیمت‌ها در بازار نفت است.با آغاز طرح کاهش تولید اوپک، شاهد افت تقاضا در بهار سال آینده و کاسته شدن از میزان تقاضای پالایشگاه‌ها به دلیل آغاز تعمیرات سالانه خواهیم بود. در این شرایط، پیامدهای جنگ تجاری چین و ایالات‌متحده تا حدود زیادی جبران خواهد شد.افزایش تولید پرشتاب نفت ایالات‌متحده تا مدت‌ها ادامه خواهد یافت. تصمیم اوپک برای کاهش تولید را باید کادوی کریسمس به تولیدکنندگان نفت شیل دانست. آنها با بودجه‌ای تهاجمی برای سال ۲۰۱۹ میلادی به دنبال افزایش تولید از سازندهای آمریکای شمالی هستند. تحلیلگران انتظار دارند سال آینده شاهد افزایش اکتشاف و تولید از سازندهای شیل باشند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در دهه ۲۰۲۰ میلادی نیز شاهد تداوم رشد تولید نفت شیل خواهیم بود. گفته می‌شود در تابستان سال آینده تولید نفت ایالات‌متحده از مرز ۱۲ میلیون بشکه در روز فراتر خواهد رفت. صنعت نفت ایالات‌متحده با وجود بهبود چشمگیر فناوری پس از آغاز جنگ قیمت‌ها با اوپک همچنان در برابر سقوط قیمت‌ها آسیب‌پذیر است. فعالان آمریکایی بازار نفت معتقدند قیمت‌ها در سال آینده روندی کاهشی خواهد داشت. شرکت‌های نفتی ایالات‌متحده بودجه سال ۲۰۱۹ میلادی خود را براساس قیمت ۵۰ تا ۶۰ دلار برای هر بشکه نفت تگزاس تنظیم کرده‌اند. با برطرف شدن موانع زیرساختی و خط لوله‌های صادراتی در سال آینده، شاهد بهبود شاخص‌های عملیاتی این شرکت‌ها خواهیم بود. تولیدکنندگان شیل به دقت در حال رصد بازار و کاهش تولید اوپک برای افزایش عرضه خود هستند. گروهی از کارشناسان معتقدند اوپک برای ایجاد توازن در عرضه و تقاضای بازار باید در سال ۲۰۱۹ میلادی ۲ میلیون بشکه در روز از تولید خود بکاهد. با تحقق ۱۰۰ درصدی کاهش تولید اوپک پلاس همچنان شاهد مازاد ۷۰۰ هزار بشکه‌ای عرضه خواهیم بود. آژانس بین‌المللی انرژی در روز جمعه پیش‌بینی قبلی خود در مورد تولید غیر اوپک در سال ۲۰۱۹ میلادی ( به ویژه در میادین دریای شمال، کانادا و لیبی) را ۶۰۰ هزار بشکه کاهش داده و گزارش جدیدی منتشر کرده است. این شرایط می‌تواند اوپک را در ایجاد تعادل در بازار یاری دهد. با وجود فرا رسیدن ماه‌های سرد سال بازار نفت همچنان با رکود روبرو است و توافق اوپک از نگاه فعالان بازار انتخاب بهترین راهکار در میان سناریوهای بدترین شرایط بوده است. در ماه آوریل این کارتل و در آستانه بازنگری در توافق اخیر با شرایط دشواری روبرو خواهد شد. پرسش کلیدی این است که آیا قیمت‌ها تا آن زمان بازهم کاهش خواهد یافت و یا خیر. و آیا اعضای اوپک می‌توانند برای کاهش بیشتر تولید به توافق برسند؟
ایران، به عنوان کشورى نفت خیز در زمان کنونى با چهار چالش اساسى مواجه است:تحریم صنعت نفت ایران از سوى امریکا،کاهش بهاى نفت،از دست دادن بخشى از بازار فروش، احتمال عدم تحقق فروش نفت بر مبنای قیمت لایحه بودجه
تاثیرکاهش قیمت نفت بر اقتصاد
بازارهای جهانی نفت اما در حالی در خود را برای تغییر پاردایم به عصر فراوانی عرضه آماده می کنند که اقتصاد ایران به عنوان یکی از مهم ترین تولیدکنندگان نفت در دهه‌های اخیر هنوز خود را باشرایط جدید وفق نداده است. در همین حال تحریم‌های نفتی ایالات متحده از یک سو و وابستگی نزدیک به پنجاه درصدی اقتصاد به درآمدهای نفتی شرایط بودجه سال 1398 را هاله‌ای از ابهام فرو برده است. از یک سو بسیاری از کارشناسان اقتصادی خواهان واقعی دیدن درآمدهای دولت در سال 98 و کاهش هزینه ها هستند و از سوی دیگر از هم اکنون شاهد افزایش وعده و وعیدهای مسئولین مبنی بر افزایش حقوق و یا ثابت ماندن نرخ حامل‌های انرژی در سال 98 هستیم. این همه اما در حالی است که بر اساس شواهد موجود و بر اساس برآوردهای کارشناسانی میزان صادارت نفت ایران از بهار سال آینده در خوش بینانه ترین حالت از یک میلیون بشکه فراتر نخواهد رفت. ایران، به عنوان کشورى نفت خیز در زمان کنونى با چهار چالش اساسى مواجه است:تحریم صنعت نفت ایران از سوى امریکا،کاهش بهاى نفت،از دست دادن بخشى از بازار فروش، احتمال عدم تحقق فروش نفت بر مبنای قیمت لایحه بودجه . با توجه به اعطاى معافیت به ٨ کشور براى خرید نفت از ایران (تا بهار آینده) این تحریم در کوتاه‌مدت نمی‌تواند اثر نامطلوبى براى ایران داشته باشد.از سوی دیگر کاهش بهاى نفت اگر براى میان‌مدت و بلندمدت ادامه داشته باشد، قطعاً هم ایران و هم دیگر کشورهاى صادرکننده نفت را دچار بحران به دلیل کاهش میزان درآمد از محل فروش نفت خواهد کرد. در همین حال قطعاً ایران بخشى از بازار فروش نفت را با توجه به سیستم تحریم‌ها در میان‌مدت از دست خواهد داد و در بهترین حالت ممکن پس از رفع احتمالى تحریم‌ها، حداقل ١٨ تا ٢٤ ماه زمان لازم است تا بتواند با مشتریان از دست رفته مجدداً مذاکره و قرارداد منعقد کند. در مورد تأمین منابع مالى کشور و محاسبه تخمینى آن در بودجه سال آینده کل کشور (هر بشکه 55 دلار) هرگونه محاسبه یا پیش فرض قیمت که در بودجه توسط دولت در نظر گرفته شده باشد با توجه به موارد فوق می‌تواند دستخوش تغییرات و نوسانات بسیار زیادى شود. چرا که پس از بهار مشخص نخواهد بود به چه میزان ایران بتواند صادرات بدون عامل تحریم داشته باشد، علاوه بر اینکه تا آن زمان قیمت جهانى نفت می‌تواند مجدداً دچار نوسان شود.
دیدگاه تان را بنویسید