کسری بودجه داریم، زیاد هم داریم

ایمان ربیعی

 ماه عسل دولت سیزدهم با بودجه به پایان رسیده است. حالا اعترافات تلخ و تکان‌دهنده مسعود میرکاظمی درباره کسری بودجه گواه این مدعاست که بودجه تدوینی دولت سیزدهم با ناترازی شگفت‌آور روبرو بوده است.

مسعود میرکاظمی گفته است: تحقق منابع بودجه روی ۶۶ درصد است، ۷ ماه از سال گذشته و تا پایان سال هم همین حدود تحقق منابع خواهیم داشت بنابراین تا پایان سال ۲۰۰ همت عدم تحقق داریم البته دولت فکری کرده و با توجه به اینکه ۴۰ درصد به حساب صندوق توسعه ملی واریز می‌شود از مقام معظم رهبری اجازه گرفته شده تا ۲۰ درصد مانند سال‌های قبل در جاری هزینه شود که ما گفتیم این مبلغ به بخش تملک و اشتغال اختصاص یابد.

میرکاظمی نمایندگان مجلس را نیز خطاب قرار داده و گفته است: گفتیم تغییرات با خطای پنج تا 10 درصدی باشد اما حالا با تغییرات اعمال شده در یودجه پیشنهادی دولت ۲۰۰ هزار میلیارد تومان عدم تحقق بودجه تبصره ۱۴(هدفمندی یارانه‌ها) داریم، نمی‌توانیم از آسمان بیاوریم.

هر چند برخی سخنان میرکاظمی را به افزایش نرخ بنزین و حامل‌های انرژی تعبیر کردند اما وی روز گذشته این موضع را تکذیب و تاکید کرد که برای سال جاری و سال آینده دولت قصدی برای افزایش نرخ بنزین ندارد.

 اعلام میزان کسری بودجه و مضیقه شدید دلت در این میان با استفاده از عباراتی چون نمی‌توانیم از آسمان بیاوریم و ... نشان از آن دارد که دولت قصد دارد در سال آینده مجلس را از دستکاری ارقام لایحه بودجه برحذر دارد .

 سال گذشته مقامات دولتی بر این موضوع مانور می‌دادند که موفق شده‌اند به روشی جز استقراض کسری بودجه خود را تامین کنند. البته بسیاری از کارشناسان روش دولت را استقراض غیرمستقیم خوانده و تاکید کردند که استقراض از بانک‌ها به جای بانک مرکزی همان اثرا استقراض از بانک مرکزی را دارد و در مدت زمان طولانی‌تری تبعات این اتفاق روشن خواهد شد .

 وقتی خاندوزی راضی بود 

 خاندوزی سال گذشته در صفحه شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی اذعان کرده بود که تأمین بودجه شهریور و مهرماه کل کشور بدون استقراض از بانک مرکزی و در مهرماه حتی بدون فروش اوراق بدهی به نحو مقتضی صورت گرفته است. او این جواب کلی را در پاسخ به این سئوال داده بود: «در شرایطی که خزانه خالی بوده، چگونه دولت سیزدهم توانسته بودجه اولین ماه (شهریور) در دوره مدیریت خود در کشور را بدون استقراض، بدون خلق پایه پولی و بدون ایجاد بدهی تأمین کند؟!»

وی هشت مهر سال گذشته نیز اشاره کرد: دولت سیزدهم در شهریور بدون یک ریال استقراض جدید از بانک مرکزی توانست بودجه خود را تامین کند و زودتر از پایان شهریور حقوق کارکنان دولت واریز شد.

آذرماه سال گذشته بود که مسعود میرکاظمی نیز تاکید کرد: بودجه ۱۴۰۱ بدون کسری بسته می شود و تلاش خواهیم کرد که با همکاری مجلس بودجه سال ۱۴۰۱بدون کسری تدوین شود و نیازی به استقراض و خلق پول نباشد.

شمارش معکوس برای بودجه سال آینده

 حالا همزمان با فرارسیدن فصل ارائه بودجه سال اینده به مجلس، گلایه‎ها از دستکاری در بودجه سال گذشته آغاز شده  در کل مقامات دولت عقب‌نشینی کرده‌اند. سخنان اخیر میرکاظمی و گلایه‌های قابل توجه مجلس، به خصوص رئیس آن، محمدباقر قالیباف از وزیر اقتصاد نشان می‌دهد اقتصاد دیگر عرصه افتخار نیست و بحران‌های شدید اقتصادی از سوی مقامات نیز در حال پذیرفته شدن است. این امر نشان از آن دارد دوره گفتاردرمانی در حوزه اقتصاد در حال سپری شدن است.

رئیسی چه می‌گوید؟

حالا حتی گزارش مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه به دولت نیز با انتقاد تلویحی رئیسی همراه می‌شود. سید مسعود میرکاظمی رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در جلسه دولت گزارشی درباره موضوع منابع بودجه اشتغال با اشاره به اختلاف‌نظر دولت و مجلس درباره اجرای تبصره ۱۸ قانون بودجه اظهار داشت: عملکرد سال گذشته تبصره ۱۴ قانون بودجه در زمینه هدفمندی یارانه‌ها حدود ۳۴۰ هزار میلیارد تومان بود که دولت در لایحه بودجه امسال پیشنهاد کرد این رقم به ۴۷۰  هزار میلیارد تومان برسد اما مجلس در نهایت آن را به ۶۶۰ هزار میلیارد تومان رساند که مورد اعتراض سازمان برنامه و بودجه قرار گرفت و همان زمان هم اعلام شد که این منابع قابل وصول نیست زیرا دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی و آب، برق و گاز ندارد.

میرکاظمی با بیان اینکه سازمان برنامه و بودجه مخالف ناترازی ایجاد شده بود، تکلیف ۶۶۰ هزار میلیارد تومانی مجلس برای هدفمندی یارانه ها را علت ناترازی دانست و افزود: در جلسات مشترک دولت و مجلس برای هدفمندی یارانه‌ها هم رئیس مجلس بر این نکته تاکید داشت که دولت ابتدا معیشت را در نظر بگیرد و اشتغال در اولویت‌های بعدی است.

رئیس‌جمهور پس از استماع گزارش رئیس سازمان برنامه و بودجه تاکید کرد: سازمان برنامه و بودجه باید پیش‌تر درباره تغییرات ایجاد شده در بودجه توسط مجلس و عواقب آن یعنی عدم تحقق برنامه‌های دولت در زمینه اشتغال و همچنین مخالفت خود با ناترازی ایجاد شده را به مجلس، نخبگان و مردم اطلاع‌رسانی می‌کرد.

موتور تولید تورم روشن است

 کارشناسان معتقدند کسری بودجه در حقیقت موتور تولید تورم در ایران است. دولت ایران سال‌هاست از کسری بودجه رنج می‌برد و همین امر سبب شده است موتور تولید تورم همواره روشن بماند. در سال 1399، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی دلیل عمده کسری بودجه را افزایش حقوق و دستمزد دانسته بود. این اتفاق در سال گذشته سال جاری نیز رخ داده و همین امر سبب می‌شود کسری بودجه در ایران عمیق‌تر شود. روش‌های کسری تامین کسری بودجه همواره در ایران تورم‌زاست استقراض از بانک مرکزی و خلق نقدینگی عواملی هستند که بحران‌هایی را در این زمینه رقم می‌زنند.

 به نظر می‌رسد بودجه سال آینده نیز مثل تمامی بودجه‌های سال‌های اخیر با ناترازی بسته می‌شود و این اتفاق سبب می‌شود که باز هم موتور تولید تورم در ایران روشن بماند .

 شعارهای دولت سیزدهم حالا به آرزوهایی دوردست و دست‌نیافتنی بدل شده‌اند. آرزوهایی که امکان عملی شدنشان چندان فراهم نیست.

سوتیتر

هر چند برخی سخنان روز سه‌شنبه میرکاظمی در مجلس درخصوص کسری بودجه را به افزایش نرخ بنزین و حامل‌های انرژی تعبیر کردند، اما وی روز گذشته این موضع را تکذیب و تاکید کرد که برای سال جاری و سال آینده دولت قصدی برای افزایش نرخ بنزین ندارد