وام آسان اربعین، راهی جدید پیش روی نظام سختگیر بانکی
شیوه پرداخت تسهیلات تغییر کرد!
باران زرین قلم
«وام را از کسی بگیرید که قول پرداخت آسان آن را به شما داده است». این سخن کارمند بانکی است که با اصرار مشتری برای دریافت تسهیلاتی با یک ضامن روبرو شده است.
قصه پرداخت تسهیلات بانکی در ایران قصه پر غصه است. نه فقط امروز بلکه سال‌های طولانی است که تامین هزینههای خرد مردم از سوی شبکه بانکی با مشکلات متعددی روبرو است.
شاید از این روست که اغلب خانواده‌ها در سال‌های گذشته نسبت به تشکیل صندوق‌های قرض‌الحسنه خانگی اقدام کرده و از طریق قرعه‌کشی، تسهیلات به یکدیگر پرداخت می‌کنند.
اما رشد تورم این صندوق‌های خانگی را نیز زمین‌گیر کرده است چرا که دوره طولانی قرعه‌کشی‌ها اغلب سبب می‌شود نفعی برای شرکت‌کنندگان در صندوق وجود نداشته باشد و تورم قدرت خرید پول‌ها را نشانه بگیرد.
وام اربعین، آسان و بی‌ضامن
حالا برای اولین بار دولت سیزدهم راه جدیدی را برای پرداخت تسهیلات آزموده است.
قرار است به متقاضیان تسهیلات، که راهی پیادهروی اربعین هستند وامی بین ۳ تا ۵ میلیون تومان تخصیص یابد. با توجه به احتمال حضور چند میلیونی ایرانیان در این پیادهروی، رقم تسهیلات رقمی قابل‌توجه محسوب می‌شود.
وزیر امور اقتصادی و دارایی در خصوص شرایط این تسهیلات گفته است: سقف ۵ میلیون تومان تسهیلات برای حضور زمینی زائران اربعین حسینی (ع) در بزرگترین اجتماع بشری جهان از سوی بانک‌های زیرمجموعه این وزارتخانه پیش‌بینی شده است.
سید احسان خاندوزی افزود: به منظور پرداخت این وام، پس از هماهنگی‌هایی که با سازمان برنامه و بودجه، سازمان حج و زیارت، ستاد مرکزی اربعین ، پلیس گذرنامه و بانکها صورت گرفت؛ زائران سرپرست خانواری که یارانه دریافت می‌کنند، پس از درخواست این تسهیلات در سامانه حج و زیارت (سماح) در صورتی که از مرزهای زمینی خارج شوند، مبلغ این تسهیلات به صورت خودکار و بدون نیاز به مراجعه به بانکها به حساب یارانه آنها واریز شده و با اقساط یکساله از یارانه آنها کسر خواهد شد. وی خاطرنشان کرد: درخصوص زائرانی که سرپرست خانوار نیستند امکان بهره‌مندی از این تسهیلات با رضایت سرپرست خانوار فراهم خواهد شد. به گفته خاندوزی این تسهیلات به طور ویژه برای آن دسته از هموطنانی پیش‌بینی شده که به دلیل مشکلات مالی توان حضور در راهپیمایی اربعین حسینی را نداشتند. وزیر اقتصاد میزان این تسهیلات را برای سرپرست خانوار ۳ میلیون تومان، سرپرست خانوار همراه با یک نفر از اعضای خانوار تحت پوشش او ۴ میلیون تومان و سرپرست خانوار و ۲ نفر یا بیشتر از اعضای خانوار تحت پوشش او ۵ میلیون تومان اعلام کرد. وزیر امور اقتصادی و دارایی تاکید کرد: برای دریافت این تسهیلات مطلقا نیاز به حضور در بانکها نیست و این تسهیلات در صورت ثبت درخواست در سامانه سماح به صورت خودکار به زائران تعلق گرفته و در حساب یارانه آنها واریز می‌شود.
چرا بانکها دستورات دولت برای پرداخت وام را اجرا نمی‌کنند؟
اواخر سال گذشته بود که رئیس‌جمهور در جمع مدیران بانکها دستور داد در اعطای تسهیلات، «اعتبارسنجی» جایگزین «وثیقه» شود. پیش از این هم سیداحسان خاندوزی، وزیر اقتصاد با اشاره به سخت‌گیری بانکها در سالیان گذشته در پرداخت وام به مردم وعده پرداخت تسهیلات خرد بدون ضامن را داده بود، به‌طوری‌که بانک‌های دولتی مکلف باشند در خصوص سطوح تسهیلات پایین حتماً با اتکا به اعتبار فرد و اینکه توان بازپرداخت دارد بدون وثیقه و بدون ضامن به او تسهیلات پرداخت کنند تا آن که سرانجام دوم بهمن‌ماه وزیر اقتصاد با انتشار پیامی در صفحه خود در توئیتر نوشت: «الوعده‌وفا، با بخشنامه وزارت اقتصاد و پیرو جلسه هفته قبل رئیس‌جمهور، بانک‌های زیرمجموعه این وزارتخانه مکلف شدند تسهیلات زیر ۱۰۰ میلیون تومان افراد حقوق‌بگیر و مستمری‌بگیر دارای رتبه اعتباری مناسب (از بانک محل دریافت حقوق خود) را «بدون ضامن» انجام دهند.»
با این حال گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که بسیاری از بانکها نسبت به اجرای این مصوبه اقدام نکرده و طلب ضامن می‌کنند و یا اعلام می‌کنند که منابع کافی برای پرداخت تسهیلات را ندارند.
حتی تهدید وزیر اقتصاد مبنی بر برکناری مدیران شعب بانک‌هایی که مصوبه را اجرا نکنند نیز نتوانست شرایطی فراگیر برای پرداخت تسهیلات بدون ضامن مهیا کند.
تا پایان خرداد ماه سال جاری، طبق آمار تنها ۲۵۵ هزار نفر این تسهیلات بدون ضامن را دریافت کرده‌اند؛ اما آنچه در حال حاضر قابل‌توجه است و البته از همان روزهای ابتدایی این طرح، مورد بحث قرار داشت، آن بود که از چه زمانی همه افراد جامعه می‌توانند از طریق اعتبارسنجی، وام بدون ضامن دریافت کنند.
میزان تقاضا برای دریافت تسهیلاتی چون ودیعه مسکن نیز با حجم عرضه تفاوتی چشمگیر دارد.
مصطفی قمری وفا، رئیس روابط عمومی بانک مرکزی در اوایل مرداد ماه خبر داد: بر اساس آمار وام ودیعه مسکن به ۱۰ هزار متقاضی پرداخت شده است.
به نظر می‌رسد مانور اربعین راهی برای اصلاح ساختار بانکی باشد.ابلاغ بخشنامه و تصویب پرداخت تسهیلات بدون مراجعه به بانک، تنها از طریق ثبت‌نام در یک سایت می‌تواند راهکاری باشد پیش روی مسئولان برای پرداخت تسهیلات مشابه
همان زمان خبرگزاری فارس گزارش داد بر اساس آمار رسیده، وام ودیعه مسکن تنها به ۴ درصد متقاضیان واجد شرایط پرداخت شده است. به این ترتیب تا ابتدای مردادماه سال ۱۴۰۱ تاکنون ۴۱۱ هزار ۹۳۷ متقاضی دریافت تسهیلات ودیعه مسکن در سامانه ثبت‌نام دریافت تسهیلات مرتبط با مستاجران ثبت‌نام کرده‌اند.
چرا بانکها وام نمی‌دهند؟
بانکها روی خوشی به اعطای تسهیلات، خصوصا تسهیلات خرد، نشان نمی‌دهند.
دبیر کانون بانکها و موسسات اعتباری خصوصی، پیش‌تر درباره دلایل عدم تمایل بانکها برای پرداخت تسهیلات خرد با کُند شدن روند پرداخت تسهیلات بانکی اظهار داشت: شکاف بین نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات با نرخ تورم به وجود آمده باعث شده که بسیاری از تسهیلات پرداخت شده، به بانکها برنگردد و وصول نشود چراکه دریافت تسهیلات و استفاده از آن و در ادامه عدم بازپرداخت آن با صرفه است. در بدبینانه‌ترین حالت افراد حاضر هستند جریمه تاخیر و دیرکرد در پرداخت تسهیلات را بپردازند. حتی در این صورت هم دریافت تسهیلات و پرداخت آن با تاخیر می‌صرفد.
محمدرضا جمشیدی با بیان اینکه با توجه به نرخ امروز تورم، برای مردم صرفه اقتصادی دارد که از تسهیلات بانکی استفاده کنند، ادامه داد: از سوی دیگر عده‌ای با تسهیلات بانکی اقدام به سرمایه‌گذاری در سایر بازارها از جمله خودرو، سکه، مسکن یا حتی احتکار کالا می‌کنند که این اقدامات و استفاده از منابع بانکی در شرایط فاصله بسیار زیاد نرخ سود تسهیلات و نرخ تورم، توجیه دارد.
دبیر کانون بانک‌های بخش خصوصی افزود: تفاوت نرخ سود بانکی و نرخ تورم چنین تبعات منفی در اقتصاد داشته و با توجه به کاهش منابع بانکی، نظام بانکی هم امکان ارائه تسهیلات را ندارد.
مانور اربعین راهی برای اصلاح
حالا به نظر می‌رسد مانور اربعین راهی برای اصلاح ساختار بانکی باشد .ابلاغ بخشنامه و تصویب پرداخت تسهیلات بدون مراجعه به بانک، تنها از طریق ثبت‌نام در یک سایت می‌تواند راهکاری باشد پیش روی مسئولان برای پرداخت تسهیلات مشابه. در این حالت سلیقه شخصی مدیران بانکها و روسای شعب دیگر چندان اثرگذار نخواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید