افقه با اشاره به اصرار دولت بر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی:
چرا به جای رانتخواران، ۸۰میلیون ایرانی را جریمه می‌کنید؟
مهرنوش حیدری
ماه‌هاست که برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و همچنین بعضی دولتمردان بر حذف ارز ترجیحی و یا ارز 4200 تومانی اصرار می‌ورزند.
به گزارش « توسعه ایرانی» این اصرار‌ها در حالی طرح می‌شود که برخی کارشناسان، اقتصاددانان و حتی بعضی نمایندگان مجلس نسبت به تبعات آن در زندگی روزمره مردم و جهش چند برابری نرخ کالاهای اساسی هشدار داده‌اند. هرچند به نظر می‌رسد هشدارها کافی نبوده و هنوز عده‌ای به دنبال حذف ارز 4200 تومانی هستند و بدین‌گونه زمینه‌های ناامنی روانی را برای دهک‌های پایین درآمدی بیش از پیش فراهم ساخته‌اند. البته نباید فراموش کرد که عده‌ای در سال‌های گذشته ارز 4200 را برای واردات کالاهای اساسی دریافت کرده‌اند و نه از سرنوشت بخشی از این ارزها خبری هست و نه مشخص است چگونه کالاهای دیگر جایگزین مایحتاج مردم شده است.
نبود سازوکار مناسب برای حذف ارز 4200 تومانی
ماجرا آنچنان پیچیده شده که در روزهای گذشته جبار کوچکی‌نژاد، رئیس هیات تحقیق و تفحص از نحوه هزینه‌کرد ارز ترجیحی گفته است: هیات تحقیق و تفحص به دنبال آن است تا به این پاسخ برسد که چه میزان از 60 میلیارد دلار منابع ارزی خارج شده از کشور در زمان دولت قبل، به جیب مردم بازگشته و چقدر از آن به جیب دلال‌ها رفته است.به گفته وی؛ با مصوبه کمیسیون تلفیق که 9 میلیارد دلار ارز ترجیحی برای سال آینده اختصاص داده، تکلیف کار معلوم نیست و دولت هم نمی‌تواند با این میزان ارز به خوبی برنامه‌ریزی کند.
وی افزوده است: دولت 18 میلیارد دلار ارز ترجیحی نیاز دارد که 13.5 میلیارد دلار از آن برای نهاده‌های دامی و کشاورزی و بقیه آن برای دارو و تجهیزات پزشکی صرف می‌شود، لذا با این رقم 9 میلیارد دلار عملا تکلیف مدیریت این بخش معلوم نیست، لذا مجلس باید تصمیم روشن و دقیقی بگیرد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تصریح کرده است: می‌توان در مورد ارز ترجیحی به لایحه دولت بازگشت، اما دولت هم در این زمینه حرف هماهنگ و یکسانی نمی‌زند که مثلا راه‌های جبران حذف ارز ترجیحی چیست و با چه سازوکاری می‌خواهند از دهک‌های مختلف حمایت کنند، به همین خاطر مجلس با نگرانی کار را دنبال می‌کند.همچنین در روزهای اخیر و در جلسه مجلس درباره ارز 4200 تومانی و حذف آن جدالی بین قالیباف به عنوان رئیس خانه ملت و حاجی‌بابایی، رئیس کمیسیون تلفیق صورت گرفت زیرا این نماینده معتقد است؛ حذف این رانت یعنی 6 برابر کردن قیمت‌ها و مجلس دارد روی خطی می‌رود که مقابل مردم بایستد.این در حالی است که قالیباف، رئیس مجلس خطاب به همکار خود گفته است؛ حرف سیاسی نزنید.
البته اینکه قیمت‌ها با حذف این ارز افزایش و جهش خواهد یافت بیشتر هشداری اقتصادی است و صرفا حرف سیاسی محسوب نمی‌شود و همان طور که از گفته‌های رئیس هیات تحقیق و تفحص مشخص است دولت عملا هیچ راهکاری برای جبران حذف ارز 4200 تومانی و حمایت از دهک‌های کم‌درآمد در چنته ندارد و به نظر می‌رسد با وجود مشکلات فراوان اقتصادی که توان مالی اقشار مختلف جامعه را به تحلیل برده است ، حذف این ارز در سال 1401 می‌توان تبعات جبران‌ناپذیری بر سبد معیشت خانوار و به خطر افتادن سلامت افراد جامعه برجا بگذارد.
دلیل اصرار مجلس و دولت برای حذف ارز ترجیحی
سید مرتضی افقه، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره تبعات حذف ارز 4200 تومانی و اصرار بیش از حد نسبت به انجام این کار اظهار کرد: ریشه این اصرار به اقتصاد‌خوانده‌های طرفدار اقتصاد آزاد و لیبرال برمی‌گردد که سال‌هاست مخالف این نوع رانت‌ها هستند؛ البته از نظر بنده رانت همیشه منفی نیست بلکه در کشورهای درحال توسعه رانت سیاستی برای کاهش نابرابری‌ها محسوب می‌شود که شامل نابرابری بین خانوارها و هم نابرابری بین مناطق مختلف بوده و کاملا هم رایج است.
وی افزود: اما نرخ این ارز با توجه به سهم بسیار بالایی که در زندگی و معیشت مردم بسیار مهم است؛ پس از خروج آمریکا از برجام در سال 1397 و افزایش چندین برابر نرخ‌ها ناچار شدیم ارز یارانه‌ای را به کالاهای اساسی اختصاص دهیم و اکنون محدود به 6-7 قلم کالاست و اگر این ارز را حذف کنند برخلاف تصور و جوسازی اقتصاد‌خوانده‌های طرفدار بازار آزاد و مقلدین آنها در مجلس و دولت؛ بسیار بیشتر از آنچه فکر می‌کنند معیشت مردم تحت تاثیر منفی این مساله قرار خواهد گرفت. این عده اصرار دارند که ارز در بازار تاثیر نداشته و قیمت کالاها بالا رفته است در حالی‌که افزایش نرخ کالاها در اثر تورم و همچنین افزایش قیمت کالاهای وارداتی که صرف تولید این محصولات می‌شود، بوده است .
مرتضی افقه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: جدای از اینکه برجام اجرایی شود یا نشود، نیاز داریم که دولت از مردم حمایت کند زیرا با بی‌تدبیری‌ها آنچنان مردم به زیر خط فقر رفته‌اند که حمایت‌های دولتی باید ادامه یابد
با سوء‌استفاده‌‌کنندگان برخورد شود
وی تاکید کرد: البته در این مسیر ممکن است سوء‌استفاده‌هایی صورت گرفته که باید با این موارد برخورد شود نه اینکه 80 میلیون نفر که از مزایای این ارز استفاده می‌کنند را جریمه کنند به خاطر اینکه عده کمی از این ارز سوء استفاده کرده‌اند. افقه بیان کرد: در شرایط فعلی که صبر مردم به دلیل مشکلات فراوان اقتصادی و معیشتی در آستانة لبریز شدن است، حذف ارز 4200 تومانی تبعات منفی بسیار فراوانی دارد و اقدامی خطرناک است و به اعتقاد بنده دارای تبعات اجتماعی و سیاسی نیز خواهد بود. این اقتصاددان در پاسخ به این سوال که آیا اکنون زمان مناسب برای حذف این ارز است، تأکید کرد: به هیچ‌عنوان زمان مناسبی برای حذف ارز 4200 تومانی نیست و این اقدام به دلیل شرایط حساس سیاسی و اجتماعی کشور دارای ریسک بسیار بالایی است.
پس از توافق هم صلاح نیست ارز 4200 تومانی حذف شود
وی با اشاره به اینکه درصورت حصول توافق در مذاکرات برجام و افزایش دسترسی به درآمدهای ارزی نیز حذف این ارز کار صحیحی نیست، عنوان کرد: ما تا مدت‌ها جدای از اینکه برجام اجرایی شود یا نشود، نیاز داریم که دولت از مردم حمایت کند زیرا با بی‌تدبیری‌ها آنچنان مردم به زیر خط فقر رفته‌اند که حمایت‌های دولتی باید ادامه یابد و این حمایت‌ها باید از 3-4 دهک پایین درآمدی به طور ویژه انجام شود زیرا تحت شدید‌ترین فشارها قرار دارند بنابراین اکنون اکیدا زمان مناسبی برای حذف ارز 4200 تومانی نیست و اگر برجام هم به توافق برسد آنچنان دولت با مشکلات فراوان مواجه است که باید مدتی سپری شود زیرا باید توجه داشت که درآمدهای ارزی به سرعت وارد کشور نخواهد شد و تا ما بازارهای ارز از دست رفته نفتی را دوباره احیا کرده و از رقبا بازپس بگیریم، مدتی باید بگذرد زیرا تجربه قبلی نشان داده که اکنون بازارهای نفتی ما در اختیار سایر کشورها قرار گرفته است و برای بازپس‌گیری این بازارها دولت ناچار خواهد بود نفت را زیر قیمت بفروشد ، مدتی طول خواهد کشید.
وی تصریح کرد: باید توجه داشت که برای انتقال درآمدهای ارزی FATF نیز باید تصویب شود بنابراین این‌گونه نیست که از فردای توافق برجام وضعیت بسیار بهبود یابد؛ نهایت این است که به صورت فوری 7-8 میلیارد دلاری که در کره و یا سایر کشورها بلوکه شده؛ آزاد شود اما آنچنان در هزینه‌های دولت حفره و خلا وجود دارد که این میزان ارز باید صرف پرکردن آنها شود.
افقه گفت: به بهانه حصول توافق برجام هم صلاح نیست ارز 4200 تومانی را حذف کنند.
دیدگاه تان را بنویسید