کسری ۵٠ میلیارد دلاری ایران برای رسیدن به قطر

مریم شکرانی

تولید گاز در ایران به دست‌انداز خورده است و حالا جواد اوجی، وزیر نفت خبر داده که امسال زمستان ۲۰۰ میلیون مترمکعب کسری گاز خواهیم داشت. برای درک بزرگی این رقم کافی است که بدانید این میزان کسری معادل حدود یک پنجم تولید گاز کشور است و به احتمال زیاد زمستان امسال با قطع گاز و حتی برق مواجه می‌شویم چرا که سوخت نیروگاه‌های برق از گاز طبیعی تامین می‌شود.

احتمال قطع گاز در زمستان

جواد اوجی، وزیر نفت که در دولت محمود احمدی‌نژاد رییس شرکت ملی گاز بوده است، در اولین روزهای کاری خود در وزارت نفت نسبت به وضعیت تولید گاز در ایران هشدار داده است.

وزیر نفت گفته است: سال گذشته نزدیک به ۱۵۰ تا ۱۶۰ میلیون متر مکعب کسری گاز در فصل سرد داشتیم و امسال هم با توجه به رشد مصرف ۱۰ درصد به ویژه در بخش خانگی و صنایع پیش‌بینی می‌شود در برخی روزها این کسری و ناترازی تا ۲۰۰ میلیون مترمکعب برسد.

او همچنین توضیح داده است: سال گذشته در زمینه تأمین گاز مصرفی کمبود داشتیم که با توجه به ادامه رشد مصرف گاز در سال جاری، جلسه‌های تأمین سوخت زمستانی به‌صورت جدی برای تأمین کسری پیگیری شود.

او صریحا اعلام کرده است وضعیت ذخایر سوخت نیروگاه‌های برق هم در شرایط نامناسبی قرار دارد و امسال سطح ذخایر نیروگاهی نسبت به سال گذشته ۲۵ تا ۳۰ درصد کمتر است.

این موضوع در حالی رخ می‌دهد که زمستان گذشته هم قطع گاز صنایع موجب شد که کارخانجات به صورت گسترده مصرف سوخت آلاینده مازوت را در دستور کار خود قرار دهند و هوای تهران بالاترین میزان آلایندگی را در آن روزها به ثبت رساند؛ تا آنجا که تصاویر کدر و مبهم شهر در لایه ضخیم آلایندگی بارها سوژه عکس رسانه‌ها شد.

بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت روحانی زمستان سال گذشته گفته بود که برای حفظ ظرفیت فعلی تولید گاز به ۵۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز است. سرمایه سنگینی که حالا در غیاب ایران در بازار جهانی و تحریم، تامین آن به سادگی ممکن نیست

گذشته از این، قطع گاز نیروگاه‌ها موجب کمبود برق نیز شده و پلیس پایتخت گزارش داد که قطع برق معابر و اتوبان‌های تهران باعث افزایش تصادفات رانندگی و زورگیری‌ها و جرایم خشن در سطح شهر شده است.

اتفاقی که گویا قرار است زمستان امسال هم تکرار شود.

واردات گاز گرفتار تحریم

 تولید روزانه گاز در ایران حالا حدود ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیون مترمکعب در روز است. ظرفیتی که این روزها به گفته وزیر نفت حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب آن رو به کاهش است و به احتمال زیاد زمستان امسال را با قطع گاز در مناطقی از کشور مواجه می‌کند و ایران را نیازمند واردات گاز می‌کند.

پیش از این ترکمنستان شریک تجاری ایران در بحث صادرات گاز به شمار می‌آمد. شریکی که البته سابقه بداخلاقی‌های فراوانی با ایران دارد و در زمستان سال ۸۶ و در اوج مصرف گاز، ناگهان صادرات خود را به ایران قطع کرد . هنوز در یادها مانده است که این قطع گاز همزمان با بارش سنگین برف در شمال ایران رخ داد و مشکلات فراوانی

ایجاد کرد.

در دی ماه سال ۹۵ هم ناگهان شبانگاه رسانه‌های ایران اعلام کردند که صادرات گاز ترکمنستان به ایران قطع شده است و مردم برای جلوگیری از قطع گاز در مصرف گاز صرفه جویی کنند

. در شرایط فعلی که ایران شدیدترین تحریم‌های اقتصادی را تجربه می‌کند، به نظر می‌رسد واردات گاز از ترکمنستان یا سایر کشورها با مشکلات بیشتری مواجه است.

حدود ۷۰ درصد گاز مصرفی مردم ایران از میدان گازی پارس جنوبی یا عسلویه تامین می‌شود و حالا این میدان گازی وارد نیمه دوم عمر خود شده است. این به آن معناست که ایران باید برای حفظ ظرفیت تولید خود در این میدان گازی بیشتر هزینه کند

چرا تولید گاز  به مشکل خورد؟

حدود ۷۰ درصد گاز مصرفی مردم ایران از میدان گازی پارس جنوبی یا عسلویه تامین می‌شود و حالا این میدان گازی وارد نیمه دوم عمر خود شده است. این به آن معناست که ایران باید برای حفظ ظرفیت تولید خود در این میدان گازی هزینه بیشتری انجام دهد.

نکته مهم اینجاست که به زودی بخش ایرانی میدان پارس‌جنوبی، با افت فشار مواجه می‌شود و هر سال از تولید آن کاسته خواهد شد. در واقع از سال ۲۰۲۳ به آن سو افت چشمگیر فشار بخش ایرانی پارس جنوبی آغاز شود و به تبع آن هر سال ۱۰ میلیارد متر مکعب از تولید میدان کاسته خواهد شد.

معمولا هر میدان نفتی یا گازی وقتی بخشی از ذخایر آن استخراج شد، وارد نیمه دوم عمر خود می‌شود و فشار طبیعی مخزن کاهش خواهد داشت. در نتیجه باید راهی برای حفظ سطح تولید جستجو کرد. فشار بخش قطری میدان سال‌ها پیش کاهش یافته بود، چون قطر تاکنون ۲.۵ برابر ایران از پارس جنوبی گاز تولید کرده است.

راه‌حل پارس جنوبی، مانند آنچه قطر انجام داده، نصب سکوهای ۲۰ هزار تنی (۱۰ برابر سکوهای کنونی در بخش ایرانی) به همراه کمپرسورهای عظیم است تا سطح تولید را حفظ کند.

در ایران قرار بود اولین سکوی عظیم توسط شرکت فرانسوی توتال برای فاز ۱۱ ساخته شود و سکوهای عظیم بعدی نیز در سال‌های آینده نصب شوند، اما توتال بعد از خروج آمریکا از برجام از قرارداد فاز ۱۱ کنار کشید و مساله اینجاست که گفته می‌شود نه تنها ایران که هیچ شرکت شرقی اعم از چینی و روسی توان ساخت چنین سکوهای عظیم و کمپرسورهای قوی و پیشرفته را ندارند.

در این میان بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت روحانی زمستان سال گذشته گفته بود که برای حفظ ظرفیت فعلی تولید گاز به ۵۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز است. سرمایه سنگینی که حالا در غیاب ایران در بازار جهانی و تحریم، تامین آن به سادگی ممکن نیست.

برای درک بزرگی رقم این سرمایه کافی است که بدانید به گفته جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم در ۲۰ سال گذشته نزدیک به ۸۰ میلیارد دلار در منطقه عسلویه به وسیله دولت و بخش خصوصی سرمایه‌گذاری شده است و حالا مشخص نیست که دولت رئیسی در چنین وضعیتی چگونه می‌خواهد گره بزرگ تولید گاز در ایران را بگشاید؟