خطر ریزش ناگهانی در کمین بورس است

مهرنوش حیدری

 بازار سرمایه حالا شاهد نوسان‎های جدی است، رشدهای رکودشکن در کنار عقب‎نشینی‌های رکوردشکن؛ مهمترین ویژگی این روزهای بازار سرمایه ایران است.

بازار سرمایه در سال 99 از پایه 508 هزار واحد به بیش از 2 میلیون و 100 هزار واحد رسید و پس از قرارگیری در سراشیبی، بزرگترین ریزش تاریخ حیات بورس را تجربه کرد و در نهایت 1200 واحد عقب نشست به طوری که ماجرای بازار سرمایه ایران به محلی برای تبلیغات انتخابات ریاست‎جمهوری نیز تبدیل شد. رکوردهای پی در پی رشد شاخص در هفته‌های اخیر در حالی می‌شکند که در عرصه اقتصاد هنوز اتفاق تازه‌ای رخ داده است. این امر سبب شده است برخی بپرسند آیا بازار سرمایه در حال تطبیق خود با بازار ارز است یا بازگشت انتظارات تورمی عامل رشد شاخص و عقب‌نشینی‌های اصلاحی است؟ این‌ها سئوالات متعددی است که این روزها درباره چرایی نوسان بورس مطرح شده است.

چرایی ریزش مجدد بازار سرمایه

عباسعلی حقانی‌نسب، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با «توسعه ایرانی» درباره چرایی قرارگیری این بازار در مسیری پرنوسان گفت: در روزهای گذشته عقب‎نشینی‌های بزرگی رخ داد هر چند در آخرین روز هفته شاهد بازگشت بازار سرمایه به مدار مثبت بودیم اما آنچه مسلم است اینکه باید چرایی این ریزش‌ها که در نوع خود رکوردشکن بودند را بررسی کنیم.

وی در توضیح این مطلب افزود: دو موضوع اصلی را می‌توان از جمله دلایل مهم قرارگیری بورس در مسیر ریزشی ذکر کرد؛ دلیل نخست این‌که متاسفانه بازار ما غیرحرفه‌ای و کوتاه‌مدت است؛ این بدان معنی است که سهم سرمایه‌گذاری مستقیم مردمی که با بازار آشنا نیستند بالاست و از سوی دیگر شاهدیم تعدادی از لیدرهای بورس، این بازار را دلاریزه کرده‌اند و به اصطلاح بند ناف بازار بورس را به صورت گله‌وار به نرخ دلار پیوند زده‌اند.  وی نتیجه‌گیری کرد: به این ترتیب با نوسانات نرخ دلار شاهد نوسان در این بازار هستیم.  

حقانی‌نسب هشدار داد: این روند، خطرناک است چرا که با هر نوسانی در بازار ارز، بازار سرمایه تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت. وی ادامه داد: سازمان بورس و متولیان جدید اقتصاد کشور باید تلاش کنند که سطح تحلیل را در بازار سرمایه افزایش داده و سهم ورود مستقیم مردم به این بازار را کاهش دهند تا بازار سرمایه تبدیل به بازار حرفه‌ای و مدت‌دار شود.

وی اضافه کرد: این وضعیت هیجانی برای اقتصاد کشور بسیار خطرناک است. در سال گذشته و ابتدای سال جاری نیز این خطر به وضوح برای اقتصاد کشور عیان شد و ادامه ان می‌تواند حتی تبعات اجتماعی برای کشور دربرداشته باشد.

این کارشناس ادامه داد: در حقیقت این نوسانات ثابت می‌کند هیچ تغییری در ذات این بازار ایجاد نشده و در این مدت شش ماهی که از سال گذشته نیز حتی یک قدم برای اصلاح ساختار بازار سرمایه برداشته نشده است.

یک کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: دوران گفتاردرمانی و عملکردهای پوپولیستی گذشته و باید اقدامات اساسی و عقلانی در بازار سرمایه صورت گیرد

استمرار رویه غلط دولت قبل در بازار بورس

وی در بخش دیگی از سخنانش تاکید کرد: نکته دیگری که سبب بروز مشکل در بازار سرمایه شده، تداوم رویه‌های غلط دولت‌های قبل در زمینه کنترل تورم و نقدینگی است.

وی در توضیح این مطلب ادامه داد: این رویه‎های اشتباه همچنان در دولت جدید نیز تداوم دارد و به نظر نمی‌رسد تغییر ساختاری در این حوزه در راه باشد.

کارشناس ارشد بازار سرمایه و اقتصاد در حوزه بورس و اوراق بهادار گفت: آنچه در دولت قبل ، برای کنترل تورم اجرایی شد و شائبه افزایش نرخ بهره بانکی و ... را ایجاد کرد، بار دیگر در حال تکرار است؛ به‌طوری که در همایش اخیر بانک مرکزی، رئیس‌کل این بانک از تداوم همان رویه‌های غلط مانند انتشار اوراق ودیعه متناسب با تورم خبر داد که نشان می‌دهد هنوز تغییر ساختاری در برنامه‌های اقتصادی دولت جدید مشاهده نشده است و این مسأله جای نگرانی دارد.

این کارشناس اضافه کرد: حقوقی‌ها و حقیقی‌های بازار در بخش حرفه‌ای با پیگیری این روند حس می‌کنند همچنان بازار سرمایه باید ذیل ناکارآمدی سیستم بانکی و ذیل دستوری بودن نرخ بهره بالا؛ ضعیف نگه‌داشته شود.

وی تاکید کرد: تحلیل‌گران بازار این روند را پیگیری می‌کنند که دولت در زمینه نرخ بهره و راهکارهای کنترل نقدینگی و تورم چه برنامه‌ای را دنبال می‌کند.  وی درباره تأثیر عدم تغییر روش از سوی دولت و احتمال تکرار شرایط بازار سرمایه همانند سال 99 و ضرر و زیان سرمایه‌گذاران این بخش توضیح داد: همین نوسانات نشان می‌دهد احتمال ریزش دوباره بازار وجود دارد . من پیشنهاد جدی می‌دهم رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی وی راجع به این قضیه شفاف‌سازی کنند.

وی خاطرنشان کرد: دوران گفتاردرمانی و عملکردهای پوپولیستی گذشته و باید اقدامات اساسی و عقلانی در این بازار انجام شود.

توصیه‌هایی به سرمایه‌گذاران خرد

حقانی نسب خطاب به سرمایه‌گذاران خرد بازار سرمایه برای متحمل شدن کمترین ضرر و زیان توصیه کرد: به این سرمایه‌گذاران توصیه می‌کنم از تجربه چندین ساله دنیا در حوزه بورس استفاده کنند؛ حوزه بازار سرمایه در اصل بازاری تخصصی و حرفه‌ای است و باید دارایی‌ها، تحت مدیریت حرفه‌ای افزایش یابد.

وی ادامه داد: یعنی مردم از طریق بانک‌های سرمایه‌گذاری که همان سبدگردان‌ها هستند، اقدام کنند. نکته عجیب و تاسف‌بار این است که متاسفانه در ایران اجازه ندادند اسم این نهادها، بانک سرمایه‌گذاری باشد.

وی گفت: با افتتاح حساب در این سبدها عملا زمینه برای مدیریت حرفه‌ای فراهم خواهد شد زیرا ممکن است این افراد در شرایط مختلف بازار با چالش‌هایی مواجه شوند اما در این فضای حرفه‌ای کمترین زیان را خواهند دید.

خطری به نام لابی صنعت کارگزاری

وی گفت: متاسفانه لابی سنگین صنعت کارگزاری افراد را تشویق می‌کند تا مستقیم وارد بازار سرمایه شوند اما بازار سرمایه دارای مقررات کوتاه‌مدت است و مقررات سیگنال‌دهنده مانند صف فروش و صف خرید، هیجانات بازار را تشدید می‌کند.

حقانی نسب در پایان درباره مصوبه اخیر شورای عالی بورس مبنی بر اینکه از این پس سهامی که در مکانیسم عرضه اولیه توسط دولت در بورس عرضه می‌شود، توسط صندوق توسعه بازار بازارگردانی شود، نیز گفت: این‌که سهامی که دولت عرضه اولیه می‌کند بازارگردانی شود، نکته بسیار خوبی محسوب می‌شود اما وقتی دولت دیگر سهمی در اختیار ندارد چطور می‌خواهد مدیریت را سامان دهد؟

وی گفت: شاید این زمینه را فراهم می‌کنند که شرکت‌های دولتی بیشتری را وارد بازار سرمایه کنند؛ اگر منظور این باشد اتفاق مثبتی در راه است.