پیش‌بینی زمستانی سخت از پسِ تابستانی دشوار و پرخسارت
شیفت بحران صنایع از برق به گاز
مریم شکرانی
درست در شرایطی که تحریم سنگین و تورم بالا بسیاری از کارخانه‌ها و صنایع ایران را به حالت تعطیل و نیمه تعطیل درآورده است، قطع برق در تابستان و کمبود گاز در زمستان به منزله تیر خلاص به پیکره واحدهای تولیدی ایران به شمار می‌آیند .درست در شرایطی که افکار عمومی و متخصصان سرگرم ارزیابی برنامه‌های ارائه شده از سوی کاندیداهای احراز پست وزارت هستند، خبر رسیده که کمبود گاز در زمستان از آنچه تصور می‌شد جدی‌تر است. صنایعی که از میانه تیر به واسطه کمبود برق با کاهش حجم تولید روبرو شده‌اند باید آماده فعالیت نیم‌بند در زمستان باشند.
خسارت گسترده قطع برق به صنایع
سال ۱۴۰۰ قطع گسترده برق در ایران اعتراض بسیاری از مشترکان خانگی را به دنبال داشت. اعتراض‌ها آنجا بالا گرفت که با گرمای هوا و شیوع موج چهارم و پنجم کرونا برق خانگی شهروندان ایرانی به مدت چند ساعت در روز قطع شد. وزارت نیرو اعلام کرد که به دلیل بحران آب و خشکسالی، ۱۵ درصد نیروگاه‌ها که به صورت برقابی کار می‌کنند از کار افتاده‌اند و ظرفیت تولید برق کاهش یافته است. در کنار آن مسائلی چون فعالیت مزارع رمزارز برای دور زدن تحریم‌ها نیز به عنوان یکی از عوامل افت جریان برق و ناپایداری شبکه مطرح شد. برق یارانه‌ای و قیمت نازل آن به عنوان یکی دیگر از عواملی گفته شد که باعث کاهش انگیزه سرمایهگذاری در این حوزه شده است.
صنایعی که تابستان دشوار و پرخسارتی را پشت سر گذاشته اند در حالی به سوی نیمه دوم سال پیش می‌روند که بسیاری از فعالان صنعت برق و گاز می‌گویند که حتی واردات گاز و برق به دلیل نبود زیرساخت‌های کافی و تحریم دشوار است و نمی‌تواند به حد تامین نیاز انجام شود
ماجرا هرچه است حالا توانیر اعلام کرده که در حال حاضر کسری ۱۰ هزار مگاواتی برق وجود دارد و برای جبران این میزان کسری برق ناچار شده‌اند صادرات برق به عراق و افغانستان را قطع کنند یا کاهش دهند اما گویا این تمهید فوری هم جواب نداده و کار به قطع برق صنایع رسید. قطع برق صنایع برای تامین برق مشترکان خانگی اما بازارها را به هم ریخت. صعود قیمت فولاد و بهای هر پاکت سیمان به ۱۰۰ هزار تومان از جمله تبعات خبرساز قطع برق صنایع بزرگ بود. از این گذشته رضا شهرستانی، عضو انجمن فولاد ایران با مهر مصاحبه‌ای انجام داده و گفت که قطع برق باعث کاهش شدید تولید فولاد و از دست رفتن بازار عراق شده است. او گفت که ترکیه به سرعت جایگزین بازار فولاد ایران در عراق شده و این خسارت بسیار بزرگی برای صادرات فولاد ایران به شمار می آید. در عین حال عباس حسینی نیز تاکید دارد که قطع برق بحرانی جدی را در حوزه تولید سیمان رقم زده که نمود آن در بازار سیمان قابل رصد است. از این گذشته برخی صنایع هم برآورد دقیق‌تری از میزان خسارت قطع برق به فعالیت تولیدی‌شان ارزیابی کردند. به عنوان مثال میزان خسارت ناشی از قطع برق که برای صنعت مرغداری و دامپروری برآورد شد حاکی از اتلاف ۱۵ تا ۲۰ درصد جمعیت دام و طیور کشور است که در نوع خود عدد بسیار بزرگی به شمار می‌آید.
رکورد تورم تولید شکسته شد
این خسارات به تولید در شرایطی اتفاق می‌افتد که رکورد تورم تولید شکسته شده است. بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار، تورم تولیدکننده بخش صنعت در چهار فصل منتهی به بهار ١٤٠٠ نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۷۸.۵ درصد رسید که نسبت به فصل گذشته، ۲۱.۷ درصد افزایش نشان می‌دهد. این عدد بالاترین تورم از سال ۸۰ به حساب می‌آید که آمارهای رسمی منتشر می‌شود.
این شاخص معیاری از تغییرات هزینه تولید و به عنوان پیش نگر تورم مصرف‌کننده است و افزایش آن هشداری برای تشدید تورم در ماه‌های آتی است.همچنین تغییرات شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه‌به‌نقطه) به ٩٤,٧ درصد رسید که این میزان نیز بالاترین رقم از ۸۱ محسوب می‌شود.
کمبود گاز در راه است
ماجرا اما به عبور از تابستان و پیک مصرف برق خلاصه نمی‌شود و حالا اخبار حاکی از کمبود گاز در زمستان است. اتفاقی که در زمستان سال گذشته هم رخ داد و قطع گاز صنایع باعث شد بسیاری از ظرفیتهای تولید تعطیل شود یا به ناچار سوخت آلاینده مازوت جایگزین آن شده و آلودگی شدید هوا را ایجاد کند.
مرتضی بهروزی فر، تحلیلگر ارشد حوزه انرژی در این زمینه به ایلنا گفته است که اگر همین روند مصرف گاز ادامه پیدا کند باتوجه به افت تولید پارس‌جنوبی و کاهش تولید گاز همراه نفت، تداوم تحریم و عدم امکان جذب سرمایه و تکنولوژی جدید، طی 5 سال آینده تراز گاز منفی می‌شود، دچار مشکل خواهیم شد و حتی مجبور به واردات هم می‌شویم.
او همچنین گفته است که علاوه بر کاهش تولید گاز همراه نفت، مساله عقب ماندگی تکنولوژی در صنعت گاز ایران یک مساله اساسی است و این موضوع بیشتر در بخش گاز مایع که بازار صادراتی وسیع‌تری دارد، احساس می‌شود. این کارشناس توضیح داده است: تکنولوژی مایع‌سازی و تولید ال‌ان‌جی عملا دست شرکت‌های امریکایی است و بعضا چند شرکت اروپایی حرف‌هایی برای گفتن در این زمینه دارند، حتی تکنولوژی تاسیسات ال‌ان‌جی ساخارین روسیه که برنامه دارد خود را به عنوان سومین تولیدکننده ال‌ان‌جی دنیا بعد از قطر و استرالیا مطرح کند، صرفا امریکایی است، یعنی حتی روسیه از تکنولوژی امریکایی استفاده می‌کند و دنبال جذب بیشتر این کشور برای توسعه است.
بهروزی فر همچنین به یک نکته بسیار مهم دیگر اشاره کرده که پیش از این بیژن زنگنه، وزیر نفت هم به آن تاکید کرده بود. او گفته است که برای حفظ ظرفیت فعلی تولید آب نیاز به ۵۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری است که جذب این سرمایه کلان بدون ارتباط با جهان امکان پذیر نیست.
مجموع این موضوعات باعث شده است که نگرانی برای کمبود گاز صنایع در زمستان پیش‌رو بالا بگیرد. حالا صنایعی که تابستان دشوار و پرخسارتی را پشت سر گذاشته‌اند در حالی به سوی نیمه دوم سال پیش می‌روند که بسیاری از فعالان صنعت برق و گاز می‌گویند که حتی واردات گاز و برق به دلیل نبود زیرساخت‌های کافی و تحریم دشوار است و نمی‌تواند به حد تامین نیاز انجام شود. باید در نظر داشت کاهش حجم تولید می‌تواند زمینه را برای افزایش تورم به واسطه توقف چرخ‌های اقتصاد مهیا کند.
دیدگاه تان را بنویسید