اتاق بازرگانی پای خود را از واردات واکسن بیرون می‌کشد

مریم شکرانی

 واکسیناسیون عمومی کرونا هنوز برای ایرانی‌ها آرزو و رویاست. از اواخر پاییز سال گذشته بسیاری از کشورهای جهان واکسیناسیون را شروع کرده‌اند و حالا برخی کشورها از عادی شدن زندگی شهروندان‌شان خبر می‌دهند. در ایران اما موج چهارم کرونا شروع شده و ابتلا و مرگ و میر از وضعیت قرمز به وضعیت سیاه رسیده است.

در حالی خبرها حکایت از شکل‌گیری بازار سیاه واکسن در ایران دارد که روند واکسیناسیون بسیار کند است و اخبار متعددی درباره دامنه بحران به گوش می‎رسد.  

این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که هنوز نه‌تنها واکسن تولید داخل به بازار نرسیده است که برای خرید و واردات واکسن گرفتاری‌ها و نابسامانی‌ها ادامه دارد.

بنا به اعلام وزارت بهداشت تا امروز فقط 2 میلیون دوز واکسن به ایران وارد شده و 500 هزار نفر واکسینه شده‌اند. مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران در نشست کلاب‌هاوس اتاق بازرگانی گفت بعد از چند ماه فقط دو میلیون واکسن وارد شده است و در حالت خوشبینانه اگر ماهانه دو میلیون واکسن وارد شود، در یک سال 24 میلیون واکسن وارد شده است. این در حالی است که با احتساب دو دوز برای هر نفر، در ایران به 120 میلیون واکسن نیاز است که با این روند واردات واکسن مورد نیاز چند سال طول می‌کشد.

نمکی: بهار 1400 قطب واکسن جهان می‌شویم!

تعلل وزارت بهداشت در واردات واکسن مورد نیاز بارها خبرساز شد و کار را به آنجا رساند که کاربران ایرانی با هشتگ‎هایی نظیر «واکسن بخریم» یا «واکسن مطالبه ملی» از دولت درخواست کردند که هرچه سریع‎تر واردات واکسن را به سرانجام برساند.

در مقابل پاسخ متولیان به چند جمله خلاصه شد. اینکه ایران به دنبال تولید داخلی واکسن کرونا است و گه‌گداری به تحریم و مشکلات خرید واکسن خارجی اشاره شد.

در این میان وعده‌های عجیب و غریبی درباره تولید واکسن داخلی منتشر شد. سعید نمکی، وزیر بهداشت گفته بود در بهار 1400 ایران یکی از قطب‌های واکسن کرونا در جهان می‌شود!

بجز او سایر متولیان وزارت بهداشت و شرکت‌های تولیدکننده واکسن از ظرفیت تولید ماهانه 10 میلیون واکسن کرونای داخلی خبر داده بودند.

حالا اما نه از واکسن داخلی خبری است و نه واردات واکسن خارجی روی غلتک افتاده است. از آن سو حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در یکی از نشست‌های اخیرش مدعی شد که واردات واکسن کرونا به دلیل انتقاد افراد از واکسن روسی و چینی به تاخیر افتاد.

گذشته از این در نوروز 1400 خبری منتشر شد که در آن دولت از بخش خصوصی خواسته بود تا در واردات واکسن کرونا سهیم شوند. خبری که البته حواشی زیادی را یدک کشید.

واکسن‌های بخش خصوصی از کدام شرکت‌ها خریداری شدند؟

حالا چند روزی است که مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران خبر داده که سه شرکت بخش خصوصی مجوز واردات 6 میلیون دوز واکسن را گرفته است.

ناصر ریاحی، رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی تهران هم با تایید این خبر گفته بود که این سه شرکت قرار است واکسن‌های اسپوتنیک روسیه و آسترازنکا سوئد را وارد کنند و البته این واکسن‌ها به کارگران تزریق می‌شود.

او گفته بود که قیمت واکسن‌ها بین 200 تا 250 هزار تومان است و همین مسائل دستاویز موج انتقادات در فضای مجازی شد. عده‌ای واکسیناسیون رایگان در کشورهای جهان و حتی همسایگان ایران را مطرح کردند و بخشی دیگر به طبقاتی شدن تزریق واکسن انتقاد داشتند. عده‌ای هم برای ورود بخش خصوصی به واردات واکسن ابراز نگرانی کردند و از دغدغه‌شان برای تشکیل بازار سیاه واکسن کرونا گفتند.از یک سو اعلام قیمت واکسن و از سوی دیگر تعلل در واردات انبوه زمینه را برای انتقاد افکار عمومی فراهم ساخته است.  

بنا به اعلام وزارت بهداشت تا امروز فقط 2 میلیون دوز واکسن به ایران وارد شده و تنها 500 هزار نفر واکسینه شده‌اند

علت تعلل در خرید واکسن چه بود؟

اتاق بازرگانی برای پاسخ به این حواشی نشستی در کلاب هاوس برگزار کرد تا ماجرای واردات و تولید واکسن را شفاف‌سازی کند. در این نشست حسین سلاح‌ورزی، رییس اتاق بازرگانی ایران گفت که دولت به دلیل تحریم و مشکلات نقل و انتقال پول نتوانسته است به موقع و به حد کافی واکسن وارد کند و کار به واردات محموله‌هایی 100 هزارتایی واکسن کرونا رسیده است.

البته پیش از اینکه روحانی مدعی شود که منتقدان واکسن روسی و چینی علت تعلل در خرید واکسن خارجی بوده‌اند، عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی گفته بود که تحریم مانع از خرید واکسن کرونا شده است و حتی برای خرید واکسن‌های روسی، چینی و هندی مشکل وجود دارد.

علاوه بر او سیماسادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت هم از مشکلات نقل و انتقال پول و تحریم برای خرید سهمیه کواکس خبر داده و گفته بود فعلا باید روی واکسن داخلی متمرکز باشیم و در مقاطعی حتی از پس دادن سهمیه واکسن کواکس صحبت شد.

حالا اما رئیس‌جمهور توپ را به زمین منتقدان واکسن روسی و چینی انداخته است. موضوعی که اعضای اتاق بازرگانی هم قبول ندارند و در این نشست به صراحت می‌گویند که بخش خصوصی ایران در صحنه تجارت جهانی مقبولیت بیشتری نسبت به دولت دارد.

نگرانی برای بازار سیاه واکسن

اعضای اتاق بازرگانی توضیح می‌‌دهند که این ماجرا باعث شده است که دولت از بخش خصوصی بخواهد که به واردات واکسن ورود کند و البته واکسن در گمرک تحویل وزارت بهداشت یا نماینده قانونی آن می‌شود تا برای توزیع و واکسیناسیون آن هماهنگی کند.

رئیس اتاق ایران همچنین به تجارت نیوز گفته است که در نیمه اول فروردین امسال، یکی از اعضای اتاق یعنی آقای لاهوتی، موفق به شناسایی شرکتی خارجی شد که برای فروش واکسن کرونا به بخش خصوصی ایران اعلام آمادگی کرد و اتاق به سرعت ترتیب واردات واکسن را فراهم کرد.

او همچنین با تاکید بر اینکه اتاق بازرگانی از واردات واکسن هیچ منفعتی ندارد و صرفا در راستای اهمیت به مسئولیت‌های اجتماعی خود وارد این جریان شده است، گفت هزینه واکسیناسیون کارگران را کارفرمایان می‌پردازند و هزینه واکسن برای کارفرمایان بدون سود و تنها به قیمت تمام شده است.

سلاح‌ورزی تاکید کرد که واردات 6 میلیون واکسن برای کارگرانی بوده است که در محدودیت‌های کرونایی بدون تعطیلی و دورکاری کار کرده‌اند و البته جزء قشر ضعیف و آسیب‌پذیر هستند.

او ادامه داد: چه اشکالی دارد که بخشی با هزینه خودش برای صنف خود واکسن وارد کند و البته این واردات و واکسیناسیون را زیر نظر وزارت بهداشت انجام دهد؟

سلاح‌ورزی اما تاکید کرد که واردات واکسن توسط بخش خصوصی به سه شرکتی که اتاق بازرگانی معرفی کرده است، محدود نیست و در حال حاضر 30 تا 40 شرکت خصوصی برای واردات واکسن کرونا مراحل گرفتن مجوز را می‌گذرانند که اتاق بازرگانی شناختی از ماهیت آنها ندارد و نگرانی برای تشکیل بازار سیاه توسط این شرکت‌ها بالا گرفته است و اگر این شرکت‌ها به بازار واکسن ورود پیدا کنند، اتاق بازرگانی برای حفظ وجهه و اعتبار خود، پایش را از واردات واکسن بیرون می‌کشد.

واکسن برای عموم رایگان است؟

نگرانی برای تشکیل بازار سیاه واکسن در حالی شکل گرفته است که کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو چندی پیش مدعی شده بود که دولت واکسن بخش خصوصی را می‌خرد و رایگان در اختیار مردم می‌گذارد؛ اما مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به این مساله توضیح داد که دولت چنین قراری با بخش خصوصی نگذاشته است و رئیس‌جمهوری نیز صریحا اعلام کرده که بخش خصوصی با ارز نیمایی واکسن وارد و توزیع کند.

این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که بانک مرکزی دی ماه سال گذشته اعلام کرده بود که 200 میلیون یورو ارز از صندوق توسعه ملی برای واردات واکسن کرونا اختصاص پیدا کرده است اما حالا خوانساری می‌گوید که 200 میلیون یورو را خود دولت خرج می‌کند و قرار نیست پولی از آن را به بخش خصوصی بدهند تا واکسن رایگان برای عموم وارد کند.

از واکسن داخلی چه خبر؟

 درباره تولید واکسن داخلی هم وعده‌های فراوانی داده شده که هنوز هیچ کدام به سرانجام مشخص نرسیده است سلاح‌ورزی، مجموع ظرفیت برای تولید واکسن داخلی را حدود 35 میلیون دوز واکسن می‌داند و حامد حسینی، رئیس پروژه کارآزمایی بالینی واکسن کوو برکت و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید که واکسن کوو برکت هنوز به مرحله فاز سوم آزمایش بالینی نرسیده است و اگر در این فاز موفق نشود ممکن است تولید آن لغو شود.

او البته ابراز امیدواری می‌کند که واکسن‌های داخلی بتوانند این مرحله از تست را با موفقیت پشت سر بگذارند و اگر این پروسه اتفاق بیافتد حداقل تا پایان خرداد ماه تولید واکسن داخلی در حجم انبوه شروع می‌شود. هر چه هست ایران هنوز اندر خم اولین کوچه واردات انبوه واکسن است و حالا باید دید بخش خصوصی این بار می‎تواند در قامت نجات‌بخش جان ایرانیان عمل کند.