مردم در تلاطم «بحران‌امید»

سعیده علیپور

کرونا همچنان در شهرها و روستاها به ترکتازی ادامه می‌دهد، به طوری که براساس آخرین آمار اعلام شده، طی 24 ساعت ۳۱۹ نفر دیگر براثر کرونا جان باختند و ۲۱هزار و ۳۱۲ بیمار مبتلا به کرونا شناسایی شدند. آماری که برخی معتقدند اگر با شدت گرفتن محدودیت‌ها و سرعت گرفتن واکسیناسیون کنترل نشود، فاجعه‌ای ملی را رقم خواهد زد.

با این حال علیرضا رئیسی، پس از جلسه دیروز ستاد ملی مقابله با کرونا به عنوان سخنگوی این ستاد، تنها از تمدید محدودیت‌هایِ محدود کرونایی تا پایان هفته جاری خبر داد و وعده داد؛ واکسیناسیون گروه اول تا ۱۰ روز آتی تمام می‌شود. گروهی که باید تا پیش از سال جدید واکسن آنها تزریق می‌شد.

اما آنچه شاید در میان صحبت‌های سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، بخشی از ابهامات روند واکسیناسیون در کشور را برای مردم روشن کند، اقدامات انجام شده جهت تامین و تولید واکسن کرونا بود. موضوعی که به دلیل ضد و نقیض‌گویی‌های پی‌درپی مقامات و بعضا وعده‌های بی‌عمل و تدابیر بی‌ثمر، تاکنون دستاوردی جز افزایش بی‌اعتمادی عمومی و سردرگمی هر چه بیشتر مردم نداشته است.

انتظار برای واکسن داخلی

هرچند در روزهای اخیر حسن روحانی، رئیس جمهور بر ضرورت واردات واکسن تاکید کرد و گفت: «نمی‌توان منتظر واکسن داخلی در تابستان باشیم و باید در اردیبهشت و خرداد که بسیار حیاتی است از واکسن وارداتی استفاده کنیم». اما به نظر می‌رسد مقامات وزارت بهداشت چندان میلی به پیشبرد گفته‌های مدیر خود ندارند و ترجیح می‌دهند تا زمان ساخت واکسن داخلی کمی دست دست کنند و زمان بخرند. هرچند این انتظار و میل به تولید داخلی هزینه‌های گزافی دارد که مردم ایران آن را با جان خود پرداخت می‌کنند.

دیروز علیرضا رئیسی معاون وزیر بهداشت در روزهایی که حجم انتقادات در خصوص ناتوانی در واردات واکسن متوجه این وزارتخانه و نهادهای ذی‌ربطش می‌شود، ابراز امیدواری کرد که تولید داخلی به مراحل خوبی رسیده است. به گفته او «واکسن شفافارمد یا همان واکسن کووایران برکت در آستانه ورود به فاز سوم است و انشاءالله اگر با موفقیت به اتمام برسد ما می‌توانیم دیگر از این شرکت‌ها واکسیناسیون را به طور کامل دریافت کنیم و واکسیناسیون سریع انجام شود». رییسی ادامه داد: «واکسن موسسه رازی در آستانه ورود به فاز دو و واکسن وزارت دفاع هم که به اسم میلاد دارو نور تولید می‌کند در آستانه ورود به فاز دوم است. از طرفی واکسن تولید مشترک انستیتو پاستور در آستانه ورود به فاز سه است. واکسن سیناژر هم در مرحله اخذ تاییدیه کمیته بالینی است‌. امیدواریم یک یا دو واکسن‌ساز از تیرماه به شکل انبوه واکسن در اختیار ما بگذارند».

هر چند برخی بی‌عدالتی در روند توزیع واکسن در جهان و تحریم‌های ظالمانه را دلیل عدم دسترسی به موقع ایران به واکسن کرونا می‌دانند، اما گروهی نیز معتقدند. ساختار مدیریتی، سیاست‌های متناقض دلیل اصلی ناکامی در واردات واکسن است

واکسن‌های داخلی و سخنانی که نقض می‌شود

در حالی سخنگوی ستاد مقابله با کرونا از فعالیت تیم‌های داخلی برای تولید واکسن کرونا نام می‌برد که بسیاری معتقدند در حال حاضر نتیجه قابل تاملی در تولید و تست بالینی این واکسن‌ها منتشر نشده و زمان احتمالی تولید و تزریق این واکسن‌ها در صحبت‌های مسئولان وزارت بهداشت متفاوت اعلام شده است. با این وجود برخی از مقامات وزارت بهداشت از متقاضیان فراوان این واکسن‌های تولید نشده سخن گفتند. کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو 25 فروردین در توئیتی نوشت: «تاکنون پنج کشور از جمله دو کشور اروپایی متقاضی واکسن ایرانی کرونا هستند. با افزایش راندمان تولید، دستیابی به رکورد تولید ماهانه ۲۰ میلیون دوز واکسن کرونا نزدیک است».

ارز گرفتند و واکسن نیاوردند

برخی اما می‌گویند این طور نیست که مسئولان وزارت بهداشت به صورت عمدی واکسن وارد نکنند و منتظر تولید داخلی بمانند. به اعتقاد این گروه تلاش‌های ناکام برای واردات گسترده واکسن امیدها را به سمت تولید داخلی معطوف کرده است. در همین باره دیروز حیدر محمدی، مدیر حوزه دارویی وزارت بهداشت گفت: «سازمان هلال احمر ۱۳ میلیون یورو برای واردات واکسن آنفولانزا دریافت کرد؛ ولی واکسنی وارد نکرد».

به گفته او مجوز واردات واکسن کرونا هم ۱۴ فروردین به هلال احمر داده شده و قرار بوده «ظرف مدت دو هفته واردات واکسن را انجام دهد که هنوز این اتفاق نیفتاده است».

به گزارش خبرگزاری فارس،‌ شرکت «سها کیش» به نمایندگی از سازمان هلال احمر مسئول این کار بوده ولی «یک عدد واکسن هم وارد نکرده است».

وزارت بهداشت همچنین تصویر مجوز هلال احمر برای واردات واکسن سینوفارم از چین را منتشر کرده است.

محمدحسن قوسیان‌مقدم، سخنگوی جمعیت هلال احمر هم البته این طور پاسخ داد که هلال احمر نتوانسته واکسن وارد کند و با هماهنگی مقام‌های وزارت بهداشت این مبلغ را صرف تهیه داروهای بیماران سرطانی و داروهای تک نسخه‌ای کرده است.

برخی معتقدند مقامات وزارت بهداشت چندان میلی به واردات واکسن ندارند و ترجیح می‌دهند تا زمان ساخت واکسن داخلی کمی دست دست کنند و زمان بخرند. هرچند این انتظار و میل به تولید داخلی هزینه‌های گزافی دارد

میزان واردات واکسن تاکنون

اما جدا از این مانورهای مدیریتی؛ انداختن توپ به زمین سازمان‌ها و نهاد‌های دیگر و حتی بخش‌خصوصی آمارها نشان می‌دهد که دستاورد این وزارتخانه در واردات واکسن موفق نبوده است. به طوری که از زمان شروع واکسیناسیون سراسری در ایران یعنی در ۲۱ بهمن ماه ۹۹ تا ۲۵ فروردین ماه و از مجموع ۸۹۵هزار دوز واکسن توزیع شده، میزان واکسن‌های تزریق شده ۴۶۲هزار و ۶۴۲ دوز بوده است. رقمی که قرار است به گفته علیرضا رییسی، معاون وزیر بهداشت تا 10 روز دیگر مرز یک میلیون 300 هزار دوز را رد کند.

هر چند برخی بی‌عدالتی در روند توزیع واکسن در جهان و تحریم‌های ظالمانه را دلیل عدم دسترسی به موقع ایران به واکسن کرونا می‌دانند، اما گروهی نیز معتقدند. ساختار مدیریتی، سیاست‌های متناقض دلیل اصلی ناکامی در واردات واکسن است. با این حال و بر اساس اعلام کیانوش‌جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو «بیش از ۴۲ میلیون دوز سفارش واکسن وارداتی داشتیم که بیش از ۲۱ میلیون دوز آن به صورت قطعی خریداری شده و روند تحویل تدریجی آنها از بهمن ماه ۹۹ شروع شده است».

به گفته جهانپور، تاکنون ۵۲۰ هزار دوز واکسن «اسپوتنیک‌وی» روسی تحویل ایران شده است. از طرفی از مجموع ۵۰۰ هزار دوز واکسن «کوواکسین» هندی خریداری قطعی شده، تاکنون تنها ۱۲۵ هزار دوز از این واکسن را تحویل گرفته‌ایم. همچنین ۲۵۰هزار دوز نیز واکسن اهدایی چین پیش از این به کشور رسیده بود.

از سوی دیگر از مجموع واکسن‌های «کوواکس» نیز ۱۶میلیون و ۸۰۰ هزار دوز از سوی ایران خریداری شده که اولین محموله آن شامل ۷۰۰هزار و ۸۰۰ دوز واکسن «آسترازنکا/آکسفورد» تولید کره جنوبی با تاخیر دو تا سه هفته‌ای، سرانجام تحویل ایران شد که مقرر شده پس از تدوین پروتکل تزریق، در شبکه توزیع شود. در مجموع طبق وعده «کوواکس» مقرر است که سه میلیون و ۶۰۰ هزار دوز از مجموع ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن خریداری شده، تا پایان ماه می‌یعنی دهه دوم اردیبهشت، تحویل ایران شود.

همچنین صبح پنجشنبه ۲۶ فروردین ماه، نیز محموله‌ای حاوی ۴۰۰ هزار دوز واکسن کرونا اهدایی از چین وارد ایران شده است. با این احتساب طی روزهای پیش رو بیش از یک میلیون و ۱۰۰هزار دوز واکسن کرونای وارداتی دیگر برای تزریق در شبکه بهداشتی توزیع خواهد شد.

این در حالی است که در روزهای اخیر کاظم‌جلالی، سفیر ایران در مسکو با انتشار توییتی از قرارداد خرید ۶۰ میلیون دوز واکسن اسپوتنیک خبر داد و در این باره نوشت: «طی مذاکرات فشرده‌ای با دولت روسیه، قرارداد خرید ۳۰ میلیون واکسن اسپوتنیک وی (۶۰ میلیون دوز) نهایی شده است و طبق زمان بندی توافق شده، واکسن‌ها از خرداد تا آذر ماه ۱۴۰۰ به ایران ارسال می‌شود».

راه‌حل نماینده مجلس

به نظر می‌رسد در پس حمایت‌های فراوانی که از تولید داخلی واکسن حداقل در گفتار بیان می‌شود اغلب مقامات کشور معتقدند باید اقدامات عملی برای واردات واکسن برداشته شود. دیروز جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی، نماینده تایباد در مطلبی در صفحه توییتر خود نوشت:«راه حل مبارزه با ‫کرونا‬ واکسیناسیون عمومی‬ است. اگر ۱۶۰ میلیون دوز واکسن‬ وارد نموده و روزانه ۵۰۰ هزار تزریق شود، ۳۲۰ روز می‌گذرد تا مردم بصورت کامل واکسینه‬ شوند. تحریم‌ها‬و چالش‌ها و تصمیمات نادرست داخلی ادامه دارد، واکسن کافی نداریم، پس فعلا با رعایت بهداشت فردی از خود و اطرافیان محافظت کنیم».

اعداد و ارقام اعلامی از سوی مسوولان، حاکی از آن است که میزان خریدهای صورت گرفته از سوی ایران قابل توجه است اما میان این اعداد با ارقامی تحویلی به کشور، فاصله بسیار زیادی است. موضوعی که بسیاری را در کشور نگران می‌کند.