دولت، فعالان غیرقانونی یا مجوزداران؛
چه کسی در این«بی‌برقی!» بیت‌کوین استخراج می‌کند؟
ایمان ربیعی
آیا ارز دیجیتال به چالش جدید اقتصاد ایران تبدیل شده است؟
درحالی‌که افکار عمومی هنوز درک درستی از واژه ارز دیجیتال و محبوب‌ترین ارز دیجیتال در ایران، یعنی بیت‌کوین ندارد، گزارش‌های رسیده نشان می‌دهد استخراج بیت کوین در ایران می‌تواند یکی از عوامل اصلی کمبود برق در کشور باشد.
اما بیت کوین چیست؟ بیت کوین ماهیت فیزیکی ندارد؛ هرچند نمی‌توانید آن را در دستهایتان لمس کنید اما پول حاصل از آن در جیبتان سنگینی خواهد کرد.
استخراج بیت کوین از یک کار تفریحی در سال ۲۰۱۰ به یک صنعت چند ده میلیارد دلاری در سال 2021 تبدیل شده است.
زمانی که بیت کوین ارزش کمتر از یک دلار داشت، هر فرد می‌توانست در خانه خود با یک کامپیوتر معمولی تعداد زیادی بیت کوین استخراج کند اما حالا با گسترش شبکه و رشد این صنعت استخراج سودآور بیت کوین فقط با دستگاه‌های مخصوصی تحت عنوان «آیسیک» امکان‌پذیر خواهد بود این دستگاه‌ها قدرت پردازش بالایی دارد. بنابراین برای استخراج بیت‌کوین باید دستگاه‌های استخراج مخصوص خریداری شود؛ البته بیت‌کوین تنها ارز دیجیتالی در جهان نیست اما یکی از شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین ارزهای دیجیتالی در ایران تلقی می‌شود. سال گذشته بود که خبر استخراج بیت‌کوین در ایران و خرید و فروش غیرقانونی دستگاه‌های ماینینگ به خبر داغ رسانه‌های عمومی تبدیل شد.
در تیرماه سال گذشته پس از قطع مکرر برق در مناطقی از کشور، اخباری در خصوص بار سنگین ماینینگ‌های خانگی بر دوش شبکه برق منتشر شد.
اعضای انجمن بلاکچین ایران در همان دوره در خصوص فعالیت‌ها اعلام کردند که برخورد دوگانه مسئولین و عدم شفافیت مشکلاتی را ایجاد کرده است. آنها معتقد بودند که تدوین قانون در این حوزه می‌تواند زمینه را برای حل مشکلات فراهم کند. کدام کشورها در حوزه استخراج بیت کوین فعال هستند؟ یک مرکز تحقیقاتی که در زمینه ماینینگ ارز دیجیتال بیت کوین فعالیت می‌کند، در آخرین گزارش منتشر شده خود اعلام کرده است که ۵۰ درصد ماینینگ دیجیتال در جهان مربوط به چین است. علاوه بر این گفته شده که سهمیه ایالات متحده آمریکا به علت رشد استخراج مراکز استخراج بیت کوین به ۱۴ درصد رسیده است. روسیه و قزاقستان با سهم ۸ درصدی در مقام‌های بعدی ایران، قرار گرفتند.
آیا پای استخراج غیر قانونی بیت‌کوین در میان است؟
مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق کشور این نکته را تایید کرده است. این مقام مسئول با اشاره به اینکه، مراکز غیرقانونی استخراج رمزارز، سبب تخریب شبکه برق و مصرف بیش از اندازه برق هستند، افزود: افرادی که این مراکز غیرقانونی را معرفی کنند تا ۲۰ میلیون تومان جایزه دریافت خواهند کرد، ضمن اینکه این‌کار از طریق سایت و سامانه ۱۲۱ امکان‌پذیر است و البته نام این افراد محرمانه خواهد ماند. وی با بیان اینکه امسال شرایط سختی در تامین برق کشور وجود دارد، افزود: صنایعی که بیش از دیماند خریداری شده برق مصرف کنند، ابتدا تذکر دریافت می‌کنند و درصورت تکرار، جریمه و برقشان قطع خواهد شد.
در حال حاضر مصرف برق کشور در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته, ۴.۵ درصد افزایش یافته که بخش عمده آن در بخش صنایع و بخشی نیز در حوزه خانگی و تجاری بوده است. سخنگوی صنعت برق می‌گوید: در بخش اداری نیز کنترل‌هایی از سوی مشترکان برق و گاز انجام می‌شود و اداراتی که پس از پایان کار، دستگاه‌های گرمایشی را خاموش نکرده باشند ابتدا تذکر دریافت کرده و در صورت تکرار مدیر مربوطه باید پاسخگو باشد. البته سال گذشته نیز در روزهای گرم تابستان بر فعالیت غیر قانونی ماینرها تاکید شد، اما به نظر می‌رسد همچنان این مشکل برطرف نشده است. شاید یکی از دلایل افزایش فعالیت ماینرها را بتوان به رشد بی‌محابای قیمت بیت کوین نسبت داد.
بالاترین رکورد ثبت شده ارزش بیت‌کوین مربوط به سوم ژانویه سال جاری میلادی است که در این روز قیمت این ارزیابی به ۳۲ هزار و ۱۶۹ دلار رسید. در شرایط کنونی بیت کوین قیمتی حدود 30 هزار دلار دارد
بالاترین رکورد ثبت شده ارزش بیت‌کوین مربوط به روز سوم ژانویه سال جاری میلادی است که در این روز قیمت این ارزیابی به ۳۲ هزار و ۱۶۹ دلار رسید. در شرایط کنونی بیت کوین قیمتی حدود 30 هزار دلار دارد. ارزش بازار بیت‌کوین در حال حاضر بیش از ۵۴۰ میلیارد دلار است. حالا سخنان سخنگوی صنعت برق مستندی برای فعالیت غیرقانونی ماینرها تلقی می‌شود. سال گذشته همایون حائری، معاون امور برق و انرژی وزارت نیرو گفته بود: روند رو به رشد راه‌اندازی واحدهای استخراج ارز دیجیتال به‌گونه‌ای است که در برخی مراکز برخوردار از تعرفه برق رایگان، مانند مساجد و مدارس شاهد استخراج‌بیت‌کوین هستیم. به گفته وی برای استخراج هر بیت کوین ۷۲ مگاوات ساعت برق مصرف می‌شود که اگر این روند ادامه پیدا کند، باید تا حدود ۲۵۰ مگاوات از توان تولید خود را در تامین برق این واحدها کنیم. با این حال پس از گذشت یک سال از طرح موضوع استخراج بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال در ایران و فشار بر شبکه برق به نظر می‌رسد همچنان این مشکل پابرجاست چراکه در روزهای اخیر بسیاری از کاربران در فضای مجازی کمبود برق و حتی آلودگی شدید هوای تهران را ناشی از افزایش استخراج بیت کوین به دلیل رشد عجیب و غریب قیمت‌ها در هفته‌های اخیر می‌دانند.
یارانه سنگین شبکه برق به بیت‌کوین
تولید هر بیت‌کوین مساوی مصرف برق سالانه ۲۴ خانوار است. یارانه هر کیلووات برق ۵۰۰۰ ریال است یعنی تولید یک واحد بیت‌کوین حدود ۳۵۰ میلیون ریال با یارانه دولتی هزینه می‌برد یا حدود ۲۷۰۰ دلار هزینه دارد که اگر این نرخ با برق قیمت جهانی محاسبه شود بیش از ۱۰هزار دلار خواهد بود. به عبارت دیگر، تولید هر سکه بیت‌کوین اگرچیش از 30 هزار دلار قیمت دارد، اما هزینه سنگینی برای شبکه برق ایران و مردم ایران و آلودگی هوا محسوب می‌شود.
امیر بیات یکی از فعالان صنعت ماینینگ در گفتگو با تجارت نیوز تاکید کرده است: بر اساس آمارهای رسمی حداقل ۸ درصد از کل ماینینگ در ایران انجام می‌شود و غیرمنطقی است که تمام این هشت درصد را به استخدام های غیرقانونی و خانگی نسبت دهیم. به این ترتیب وی معتقد است به احتمال زیاد و برخی نهادهای دولتی در حال انجام ماینینگ صنعتی هستند. به گفته وی ماینرهای معمولی به منابعی مثل برق ۵ مگابایتی دسترسی ندارند و چنین امکانی در کارخانه‌های بزرگ نهادهای دولتی یا در جوار نیروگاه ها یافت می‌شود. در این شرایط می‌توان نتیجه گرفت یا برخی مراکز دولتی مستقیماً در حال ماینینگ هستند یا برخی افراد خاص با استفاده از روابط ویژه خود دست به این کار زده‌اند.
هنوز هیچ یک از نهادهای رسمی ایران از وزارت صمت و نیرو گرفته تا بانک مرکزی، به آنچه در این خصوص در فضای مجازی مطرح می‌شود و کارشناسان بر آن تاکید دارند واکنش نشان نداده‌اند.
دیدگاه تان را بنویسید