نرگس رسولی

تابستان 95 بود که مرکز پژوهش‌های مجلس با ارائه گزارشی از بررسی عملکرد صنعت برق که در سال‌های برنامه پنجم توسعه تهیه شده بود، هشدار داد، در صورتی که تولید برق با همین روند کنونی پیش برود، تا سه یا چهار سال آینده کشور با کمبود شدید برق روبرو خواهد شد. هشدارهایی که گویا این روزها محقق شده است و با هشدارهایی که مسئولان توانیر و وازارت نیرو می‌دهند رنگ و بوی واقعیت به خود گرفته است.

 در آن تابستان بود که کارشناسان به دنبال ارائه و انتشار این گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بارها اعلام کردند که عدم سرمایه‌گذاری در این بخش و فشار بدهی‌های معوق موجب خواهد شد تا در سال‌های آینده از این محل کشور با خسران‌های زیادی مواجه شود.

خسرانی که تبدیل شدن به هاب منطقه‌ای در صنعت برق را که آرزوی صنعتگران این بخش است؛ به یغما خواهد برد. آن‌طور که کارشناسان می‌گویند، نیاز سالانه تولید برق در کشور اضافه شدن حدود پنج هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌های موجود است، با این حال این اتفاق رخ نداده و علت هم ظاهرا محقق نشدن برنامه‌های توسعه چهارم و پنجم است. بدهی‌ها و کمبود منابع برای تکمیل پروژه‌های نیمه تمام صنعت برق، قیمت پایین و شکاف زیاد بین درآمدها و هزینه‌های صنعت برق از عوامل اصلی محقق نشدن اهداف برنامه‌های توسعه‌ای محسوب می‌شود.

مسئولان وزارت نیرو می‌گویند، ارزان بودن برق سبب شده تا بدهی این وزارتخانه به پیمانکاران روز به روز بیشتر شود. بدهی که از حدود 14 سال پیش تاکنون به معضل اصلی وزارت نیرو تبدیل شده است.  

در همین راستا و اواسط بهار بود که نخستین زمزمه‌های قطع برق از سوی شرکت توانیر مطرح شد و شرکت توانیر و البته مسئولان وزارت نیرو در مصاحبه‌هایشان اعلام کردند که اگر مشترکی 10 درصد از میزان برق مصرفی‌اش نسبت به همان ماه در سال گذشته‌ را کاهش دهد به میزان 20درصد از هزینه برق مصرفی‌اش کاسته خواهد شد. آن روزها البته مسئولان وزارت نیرو و توانیر هیچ‌گاه از قطعی بودن تصمیمشان برای قطع برق حرف نمی‌زدند و بارها اعلام کردند این اقدامات پیشگیرانه است تا از افزایش بار مصرف به شبکه بکاهند.   

سخنگوی صنعت برق با بیان این که در هفته جاری میانگین دمای کشور 34.9 درجه خواهد بود، خاطرنشان کرده که در هفته جاری، دما در برخی نقاط کشور حتی از 50 درجه نیز فراتر خواهد رفت که به دنبال آن افزایش شدید مصرف برق را به دلیل تشدید استفاده از وسایل سرمایشی به دنبال خواهد داشت

12 استان قرمزپوش

اما هنوز ماه نخست تابستان پر نشده بود که خبرها حکایت از سر به سر شدن تولید و مصرف داد و حتی در برهه‌ای قطعی‌های مختصر موجب شد تا شبکه پایدار بماند اما گویا دیگر کار از کار گذشته و تعداد استان‌‌‌های قرمز مصرف برق یکی بعد از دیگری روی نقشه برق کشور مشخص می‌شوند.

و حالا با گرم شدن هوا که حتی موجب تعطیلی منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی آن هم به مدت سه روز شد تکلیف بار اضافی که به شبکه برق کشور افزوده می‌شود واضح‌تر از گذشته رخ می‌نماید. دیگر مسعود صادقی، مدیرکل نظارت برتوزیع توانیر با فراغ بال بیشتری از خبرهای مرتبط با گرما و مصرف برق و حتی قطعی برق صحبت و اعلام می‌کند که با گرم شدن دمای هوا و افزایش مصرف برق، ساعت‌های پرفشاری در مدیریت پیک برق را پشت سر می‌گذاریم، در روز شنبه 28 تیرماه میانگین دمای هوا نسبت به روز جمعه 27 تیر ماه  یک درجه گرمتر شده است،  این افزایش دما، باعث بالا رفتن مصرف برق در کشور شده  به طوری که هم اکنون 12 استان در منطقه قرمز قرار دارند.

به گفته وی استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سمنان، فارس، بوشهر، هرمزگان، لرستان،  کرمانشاه، کردستان، ‌تهران، آذربایجان شرقی، اردبیل و کلانشهر اهواز و منطقه غرب مازندران  هم اکنون به دلیل افزایش مصرف در منطقه قرمز قرار دارند و به همین جهت لازم است ساکنین این مناطق با تنظیم درجه کولرهای گازی روی 24 درجه و استفاده از دور کند کولرهای آبی با پرسنل صنعت برق برای پایدار ماندن شبکه و جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی همکاری کنند.

تحقق پیش‌بینی وزیر نیرو

البته هفته پیش اردکانیان وزیر نیرو پیش‌بینی کرد که «هفته آینده، هفته گرمی پیش‌رو خواهیم داشت و روی واحدهای تولید برق از جهت تجهیزات سرمایشی فشار خواهد بود. سال گذشته پیک بار در ۳۰ تیر ۵۷ هزار و ۶۸۱ مگاوات بود، اوج اخیر هم به میزان ۵۸ هزار و ۶۴۷ مگاوات در پنجشنبه گذشته بوده و پیش‌بینی می‌شود این رکورد هفته آینده شکسته شود.»

ورود جبهه جدید هوای گرم

البته این ابراز امیدواری‌ها و خواهش‌ها ساعتی بعد توسط مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق به سختگیری در اجرای استانداردهای مدیریت بار مبدل شد. وی با اشاره به افزایش بیش از یک درجه‌ای دمای هوای کشور در جاری گفته است: نقشه‌های هواشناسی نشانگر آن است که موج گرمای شدید وارد ایران شده است که به همین موضوع باعث افزایش بیش از یک درجه‌ای دمای هوا در این هفته خواهد شد و حتی دما در برخی نقاط کشور به بیش از 50 درجه افزایش خواهد یافت که در این شرایط نیازمند همکاری بیشتر مشترکان برق هستیم.

رجبی مشهدی با بیان این که در هفته جاری میانگین دمای کشور 34.9 درجه بود، خاطرنشان کرده که در هفته جاری، دما در برخی نقاط کشور حتی از 50 درجه نیز فراتر خواهد رفت که به دنبال آن افزایش شدید مصرف برق را به دلیل تشدید استفاده از وسایل سرمایشی به دنبال خواهد داشت.  بررسی‌ها نشانگر آن است که هر یک درجه افزایش دما، یک‌هزار و 500مگاوات مصرف برق کشور بیشتر می‌شود که با در نظر گرفتن گرمتر شدن دمای کشور در این هفته،  احتمالا باید شاهد افزایش بین 2500 تا 3 هزار مگاواتی مصرف برق باشیم.

وی با بیان این که نوسان‌های مکرر در مصرف برق و افزایش شدید مصارف، باعث استهلاک بیشتر نیروگاه‌ها و تاسیسات صنعت برق می‌شود، گفته است: واقعیت آن است که همه مشترکان در ساعت‌های بین 13 تا 17 مصرف برق خود تنها 10 درصد کاهش دهند، هیچ مشکلی برای تامین برق ایجاد نخواهد شد. تنها رعایت سه نکته در ساعت‌های مذکور کافی است که از خطر خاموشی احتمالی عبور کنیم، بهترین راهکار برای کاهش مصرف به صورت فوری و جلوگیری از ایجاد محدودیت و خاموشی احتمالی، تنظیم درجه کولرهای گازی روی 24 درجه و استفاده از دور کند کولرهای آبی است.

 رجبی مشهدی با بیان اینکه توان تولید برق کشور حدود 59 هزار مگاوات است افزود: این در حالیست که تاکنون 57هزار مگاوات تولید برق محقق شده است. با اعمال طرح‌های تشویقی دولت برای کاهش مصرف برق، امسال در مصارف خانگی شاهد تنها 15 درصد افزایش مصرف هستیم. اگر مردم اقدامات و پروتکل‌های کم مصرفی را رعایت کنند می‌توانیم تابستان امسال را به خوبی پشت سر بگذاریم.

شیفت روی پنل خورشیدی

از آنجا که برخی از مشترکین همواره جزو پرمصرف‌ها باقی می‌مانند چندی پیش توانیراعلام کرد: در حال حاضر پنج میلیون مشترک پرمصرف در کشور وجود دارد که می‌توان آنها را تشویق و الزام کرد تا هر کدام یک کیلو وات روی پشت بام خود داشته باشند، بدین طریق ۵۰۰۰ مگاوات تولید تجدیدپذیر خواهیم داشت. در حال حاضر خرید برق تضمینی از نیروگاه‌های برق تجدیدپذیر انجام می‌شود و متوسط قیمت خرید برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر حدود ۱۲۰۰ تومان است، این رقم برای مشترکان صرفه اقتصادی به دنبال دارد و برای دو درصد مشترکان پرمصرف که قیمت واقعی برق را می‌پردازند برایشان به صرفه است که از نیروگاه‌های خورشیدی پشت بامی استفاده کنند چراکه این مشترکان اگر یک نیروگاه خورشیدی یک یا دو کیلوواتی داشته باشند می‌توانند هزینه های برق را تا ۵۰ درصد کاهش دهند.

به گفته سخنگوی صنعت برق، قیمت نصب پنل خورشیدی در کشور، هر یک کیلووات نصب تجهیزات انرژی خورشیدی ۱۰ میلیون تومان تخمین زده شده که این قیمت با توجه به مزیت‌های اقتصادی به صرفه است. ظرفیت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در این دولت از ۱۰۰ مگاوات به ۸۲۰ مگاوات رسیده است، بر اساس پیش‎بینی‎ها و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته تاپایان سال ۱۴۰۰ این مقدار به ۱۷۰۰ مگاوات افزایش می‌یابد یعنی ظرفیت فعلی به دو برابر خواهد رسید.