در نخستین روز واگذاری برگه‌ها؛
مردم رغبتی به فروش سهام عدالت نشان ندادند
مریم شکرانی
انتظار ۱۵ ساله نزدیک به ۴۹ میلیون ایرانی برای معامله سهام عدالت سرانجام به سر آمد و در نخستین روز هفته برخی سهامداران عدالت راهی بانک‌ها شدند تا جزء اولین نفراتی باشند که برگه‌های سهم‌شان را معامله می‌کنند.
آنها با دو شرط می‌توانند سهام عدالت‌شان را بفروشند. اول اینکه سهامشان را آزاد کرده و دوم اینکه کد بورسی داشته باشند. با این وجود گویا در نخستین روز آزادسازی سهام عدالت مردم تمایل چندانی برای فروش سهامشان نشان نداده‌اند و گویا فقط ۱۰۰ هزار نفر از ۴۹ میلیون نفر روز اول برای فروش سهامشان اقدام کرده‌اند.
آغاز فروش سهام عدالت
۱۰ اردیبهشت ۹۹ مقام معظم رهبری ضمن گلایه از تاخیر ۱۵ ساله در واگذاری سهام عدالت؛ دستور آزادسازی آن را به هیأت دولت اعلام کرد. سهام عدالت که از آبان سال ۸۴ در دولت نهم تصویب شد و به اقتصاد ایران پا گذاشت در ابتدا به صورت برگه‌های ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومانی به مردم واگذار شد. برگه‌هایی که هیچ ارزشی نداشتند و افراد نه می‌توانستند آن را تبدیل به دارایی نقد کنند و نه سودی بابت آن دریافت می‌کردند.
نزدیک به یک دهه بعد یعنی در اوایل آذر سال ۹۵ سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد که تکلیف سهام عدالت در سال ۹۶ روشن و از آخر این سال به دارندگان برگه‌های عدالت سود پرداخت می‌شود. مبلغ سود سالانه اما چندان جذاب نبود و برای هر نفر حدود ۲۰۰ هزار تومان در سال آب می‌خورد.
در تمام این سال‌ها مدیران اقتصاد به رسانه‌ها اعلام می‌کردند که برای آزادسازی معامله سهام عدالت نگرانی‌های متعددی دارند. اینکه سهام عدالت ۴۹ میلیون نفر می‌خواهد با چه سازوکاری وارد بازار سرمایه شود و اصولا ورود این همه سهامدار به بازار چه شرایطی ایجاد می‌کند؟ با این وجود وعده و وعیدهای آماده‌سازی زیرساخت‌های عرضه سهام عدالت به بورس ادامه داشت تا اینکه با آزادسازی سهام عدالت در اردیبهشت ۹۹ وزارت اقتصاد اعلام کرد که افراد می‌توانند با ورود به درگاه سازمان خصوصی‌سازی و انتخاب گزینه روش مدیریت مستقیم سهام خود را آزاد و خرید و فروش کنند. بر اساس اطلاعیه‌های منتشر شده افرادی که این کار را انجام ندهند سهامشان در اختیار کارگزاری‌های استانی قرار داده می‌شود و آنها با دریافت کارمزد، سهام افراد را در بازار سرمایه مدیریت می‌کنند.
مردم سهامشان را نفروختند
با این حال اما انتظار ۱۵ ساله باعث نشد که مردم عجولانه برای فروش سهام خود تصمیم بگیرند. حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس گفته که در فاز اول متقاضیان می‌توانند از روز شنبه، دهم خرداد ۳۰ درصد سهام خود را آزاد کنند و سازوکار آزادسازی مابقی سهام عدالت هم تا انتهای سال و به تدریج فراهم می‌شود. با این حال گویا مردم برای فروش سهامشان رغبت چندانی نشان نداده‌اند.
یاسر فلاح، مدیرعامل شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس در اینستاگرام خود درباره آمار فروشندگان سهام عدالت در بانک‌ها نوشته است: از ۴۹ میلیون نفر دارنده سهام عدالت، فقط ۱۰۰ هزار نفر خواهان فروش ۳۰ درصد این سهام بوسیله بانک‌ها شده‌اند و این یعنی، بازار سرمایه ایران افتخار دارد تا پذیرای بیش از ۶۰ میلیون نفر از جمعیت کشور باشد. حالا ضریب نفوذ بورس، از ۱۶ به ۷۰ درصد رسیده است. اتفاقی ارزشمند و بی‌نظیر.
او البته تاکید کرده است که دارندگان سهام عدالت، سهامدار شرکت‌های بزرگ و ارزشمندی شده‌اند که نگهداری آن و بهره‌مندی از عواید این سهام، به نفع آنان است.
سهام عدالت‌مان را بفروشیم یا نه؟
این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که مدیران دولتی اعلام کرده‌اند ارزش برگه‌های سهام عدالت حدود ۱۰ تا ۱۵ برابر شده است و حالا با فراهم شدن امکان واگذاری آن، سهامدارانی که ارزش اسمی سهام آنها یک میلیون تومان است بیشتر از ۵ میلیون تومان و مشمولانی که ارزش اسمی سهام آنها ۵۰۰ هزار تومان است، بیشتر از ۲.۶ میلیون تومان عایدشان می‌شود.
در حال حاضر تعداد شرکت‌های حاضر در پرتفوی سهام عدالت 49 شرکت که ۳۶ شرکت در بورس حاضر هستند و ارزش مقطع واگذاری آنها 266 هزار و 363 میلیارد ریال است. بر این اساس با توجه به تورم اقتصادی و در پی آن رشد شاخص و افزایش قیمت سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه، ارزش روز پرتفوی بیش از 49 میلیون مشمول سهام عدالت افزایش یافته و در حال حاضر به 4704 هزار و 738 میلیارد ریال رسیده است. در واقع ارزش سهام عدالت چیزی حدود ۱۷ برابر شده و بسیاری از کارشناسان بورس با اشاره به حضور شرکت‌های مهم در سبد سهام عدالت اعتقاد دارند که با توجه به ریزش ارزش پول نگهداری سهام عدالت می‌تواند سودآورتر باشد.
بر اساس گزارشی که سازمان خصوصی‌سازی از وضعیت شرکت‌های حاضر در سبد سهام عدالت ارائه داده، بیشترین سهم این سبد مربوط به فلزات اساسی با سهم ۳۰ درصد است. پتروشیمی با ۲۳ درصد، فرآورده‌های نفتی با ۱۷ درصد و بانک و موسسات مالی با ۱۳ درصد بیشترین سهم را در سبد سهام عدالت دارند که بنا به گفته کارشناسان بازار سرمایه سهام شرکت‌های فلزی و بانکی ظرفیت رشد و سودآوری مناسبی برای دارندگان سهام عدالت دارند و به همین دلیل مالکان این برگه‌ها بهتر است در صورتی که نیاز مبرم به پول ندارند سهام عدالت‌شان را نفروشند.
احتمال ثبت‌نام مجدد برای داوطلبان سهام عدالت
سمت دیگر ماجرای سهام عدالت چیزی حدود ۳۰ میلیون نفر است که جامانده به شمار می‌آیند و نتوانستند در سال ۸۴ به جرگه سهامداران عدالت بپیوندند. سازمان خصوصی‌سازی در واکنش به این موضوع گفته است که این افراد هنوز مجوز قانونی ندارند که درخواست سهام عدالت داشته باشند. با این حال حسن شجاعی، نماینده مجلس یازدهم از آماده شدن طرح ثبت‌نام مجدد برای متقاضیان سهام عدالت در مجلس خبر داده و به تجارت نیوز گفته است: «نمایندگان مجلس جدید نامه‌ای به رئیس‌جمهوری نوشته و درخواست داده‌اند که سه گروه دیگر از اقشار جامعه شامل بازماندگان، اضافه شدگان و جاماندگان سهام عدالت به جمع مشمولان این سهام ملحق شوند.»
انتظار ۱۵ ساله نزدیک به ۴۹میلیون ایرانی برای معامله سهام عدالت سرانجام به سر آمد؛ اما این انتظار باعث نشد که مردم عجولانه برای فروش سهام خود تصمیم بگیرند و گویا برای فروش سهامشان رغبت چندانی نشان نداده‌اند
شجاعی گفته است: «با توجه به شرایط اقتصادی به وجود آمده و این که اقشار زیادی از مردم تحت‌تاثیر شرایط بد اقتصادی متاثر از کرونا آسیب دیده‌اند، ضرورت اضافه شدن گروه‌های دیگری به مشمولان سهام عدالت وجود دارد تا حداقل مددجویان کمیته امداد و بهزیستی سهامدار شوند.»
سوی دیگر این ماجرا اما راه افتادن بازارهای غیررسمی برای خرید و فروش سهام عدالت است که حتی اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری نسبت به آن واکنش داشته و گفته است که دارندگان برگه‌های عدالت مراقب دلالان و سودجویان باشند زیرا انتقال وکالتی سهام عدالت غیرقانونی است و بعدا دردسرهای حقوقی ایجاد می‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید