ابهام آینده بازارهای مالی در چشم‌انداز تنش‌های ژئوپلیتیکی
بورس تهران در تلاطم ریسک‌های جدید
محمود نوروزیه
پس از کاهش تنش‌های سیاسی بین ایران و آمریکا، بازارهای جهانی در اولین واکنش کاهش قیمت نفت و طلا را رقم زدند و در مقابل بازارهای سهام بین‌المللی رشد کردند. در خاورمیانه نیز روند بازارها معکوس شد. در همان ساعات اولیه رفع شکل گیری رویارویی نظامی بین آمریکا و ایران، قیمت دلار در بازار تهران نزولی شد و این انتظار را به وجود آورد که سایر بازارها نیز در روز شنبه تغییر مثبتی را ثبت کنند.
اما با انتشاراطلاعیه ستاد کل نیروهای مسلح که بروز خطای انسانی و غیر عمد را عامل سقوط هواپیمای اوکراینی اعلام کرد به‌رغم رشد بازار سهام، ریسک سیاسی جدید برای بورس رقم خورد.
بورس تهران در هفته گذشته تحت‌تاثیر ریسک‌های سیاسی و نظامی افت 8 درصدی شاخص کل را تجربه کرد، اما اکنون با توجه به اعلام علت سقوط هواپیمای اوکراینی بار دیگر ابهام در چشم‌انداز غیر اقتصادی موجب شده تا فضای نااطمینانی در این بازار گسترش پیدا کند.
براین اساس انتظار می‌رود برخلاف برخی تحلیل‌ها، بورس به سرعت در مسیر رکوردزنی و صعود پیشین خود قرار نگیرد زیرا نوع ریسک سیاسی پیش آمده تا زمان روشن شدن تمامی ابعاد در کنار واکنش‌های داخلی و بین‌المللی و تقابل فضای روانی که کمابیش ادامه دارد، تاثیر قابل‌توجهی بر رشد شاخص‌ها خواهد داشت.
از سوی دیگر تحرکات امریکا در عراق نشان می‌دهد رفع خطر تقابل نظامی به صورت کامل برطرف نشده و ممکن است افزایش تنش‌ها در سطح منطقه خاورمیانه دوباره تمامی بازارهای مالی جهانی و ایران را تهدید کند.
در این زمینه ترامپ در تازه‌ترین اقدام فهرست جدیدی از تحریم‌ها هر چند تکراری را ارائه کرد. بر اساس این بیانیه «وزارت خزانه‌داری آمریکا ۱۷ تولیدکننده فلزات و شرکت‌های معدنی ایران، شبکه‌‌ای شامل سه نهاد مستقر در چین و سیشل و یک کشتی دخیل در خرید، فروش و انتقال محصولات فلزات ایران را تحت تحریم قرار داد».
اولیور یاکوب، تحلیلگر نفت در پتروماتریکس می گوید: «از افزایش فوری تنش‌ها اجتناب شده است. تنش‌ها حتی کاهش یافته‌اند، اما همچنان خطر بازگشت اوجگیری تنش‌ها وجود دارد».
بنابراین چنانچه ریسک تنش‌ها در سطح بالایی باقی بماند تنها آرایش ریسک‌ها تغییر کرده و تا زمانی که سیگنال مثبت پایدار ارائه نشود تلاطم دوباره بازارها دور از انتظار نیست.
رشد 6 هزار واحدی بورس در سایه اصلاح بی سابقه
شاخص کل بورس که در هفته گذشته به دنبال ترور سردار قاسم سلیمانی و افزایش تنش بین ایران و آمریکا افت ۳۰ هزار و ۲۹۲ واحدی را تجربه کرد. روز گذشته به دنبال کاهش تنش‌ها با یک جراحی و اصلاح بی سابقه 5999 واحد رشد کرد اما باید گفت که این سیر صعودی به معنای حذف کامل تنش‌ها نیست زیرا بازار همچنان نتوانسته است که همه ریسک‌های موجود را تخلیه کند.
بورس در ذات خود به عوامل و ریسک‌های غیر اقتصادی واکنش سریعی نشان می دهد ولی در تنش‌های ژئوپلتیکی اخیر در منطقه خاورمیانه، این ریسک بسیار تشدید شد زیرا تازه واردان به دلیل عدم تبحر در این بازار، هیجان بیشتری را برای فروش سهام خود نشان دادند همانطور که پیش از آن با وجود هشدارهای مکرر تحلیلگران نسبت به توجه به ارزندگی سهم‌ها در معاملات سوداگرانه شرکت می‌کردند و با توهم آگاهی از وضعیت سهام، سفته بازی از معادله نوسان قیمت هر سهم را رقم می‌زدند.
بی‌توجهی سرمایه‌گذاران به هشدارها تا جایی پیش رفت که مشارکت خریداران حقیقی در این بازار به حدود 90 درصد رسید و موجب رشد حباب بورسی شد. پیامد آن نیز هیجان بالا و صف‌های طولانی فروش در زمان پدید آمدن تنش‌های سیاسی بین ایران و امریکا بود.
از سوی دیگر مقامات سازمان بورس به دنبال ریزش شدید شاخص‌ها، روند حمایتی خود را با حضور سهامداران حقوقی آغاز کردند تا با ایجاد بستر نقدشوندگی فضای اطمینان را در این بازار گسترش بدهند. ولی در این میان آنچه که حایز اهمیت توجه به این نکته است که در حمایت اخیر سازمان بوس سهم‌هایی در صف نقدشوندگی قرار گرفتند که پشتوانه بنیادی داشتند. براین اصل رفتارهای هیجانی سهامدارانی که بدون تحلیل و تنها بر اثر عامل روانی بازار نسبت به خرید برخی سهم‌ها با نیت سودآوری بیشتر اقدام کرده بودند درس‌های لازم را نسبت به ریسک‌های بازار فراگرفتند.
مدیران بورسی تاکید کرده‌اند که در هفته جاری نیز به حمایت از بازار سهام ادامه خواهند داد و این در حالی است که در اوج تنش‌ها و ریزش بازار4.5 هزار میلیارد تومان خرید توسط حقوقی‌ها برای حمایت از بازار انجام شد ضمن اینکه اعلام شده است که از روز یکشنبه دامنه نوسان بازار سهام به پنج درصد بازمی‌گردد و سیستم بانکی برای خرید سهام، تسهیلات لازم را ارایه خواهد کرد.
فاز اصلاح قیمت‌ها به صورت طبیعی بعد از این رکوردزنی‌های تاریخی باید انجام می شد تا سهام در مسیر درست معاملات قرار گیرد. اما در این زمینه بسیاری از تحلیلگران معتقدند با شرایط پیش آمده بازارسهام نمی‌تواند مانند سابق به سرعت روند رشد را طی کند زیرا ورود نقدینگی جدید نیازمند محرک‌ها وسیگنال‌های تازه است که فارغ از ریسک‌های اقتصادی و سیاسی بتواند در مسیر ثبات بازار ارز حرکت کند.
از سوی دیگر عواملی دیگر نظیر افزایش سرمایه‌ها از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها و همچنین سودآوری شرکت‌ها تاثیر خود را بر روی افزایش قیمت سهام شرکت‌ها گذاشته‌اند تا جایی که برخی منتظرند بعد از اعلام نسبت به خرید این سهم‌ها اقدام کنند.
کارشناسان می‌گویند ممکن است خبر‌های مرتبط با این دو رویداد مانند گذشته تاثیر مثبت بر بازار نداشته باشد زیرا سهامداران در انتظار محقق شدن افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها برای شرکت‌های مختلف هستند اما در حال حاضر این مسئله بیشتر بار هیجانی دارد چرا که این امر آورده جدیدی را برای شرکت‌های موجود در بازار سهام به دنبال ندارد.
به عبارت دیگر این نوع افزایش سرمایه در بازار سهام بیشتر تحت تاثیر هیجانات شکل می گیرد و هیچ‌گونه پشتوانه بنیادی و عملیاتی برای افزایش قیمت سهام شرکت‌ها ندارد و تنها ارزش دارایی‌های آن‌ها را به روز می کند، اما در عمل زیان‌دهی آن‌ها همچنان پابرجاست.
انتظار می‌رود برخلاف برخی تحلیل‌ها، بورس به سرعت در مسیر رکوردزنی و صعود پیشین خود قرار نگیرد؛ زیرا نوع ریسک سیاسی پیش آمده تا زمان روشن شدن تمامی ابعاد در کنار واکنش‌های داخلی و بین‌المللی و تقابل فضای روانی که کمابیش ادامه دارد، تاثیر قابل‌توجهی بر رشد شاخص‌ها خواهد داشت
براین اساس روند کلی بازار این روز‌ها تابع شرایط سیاسی و بین‌المللی است و اگر بار دیگر ریسک‌های موجود در این زمینه افزایش پیدا کند و سطح تنش‌ها بالا بگیرد، به طور قطع روند نزولی دوباره تکرار خواهد شد.
عذرخواهی همتی در پی سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی
رئیس کل بانک مرکزی در یادداشتی اینستاگرامی نوشت: « به عنوان کسی که در این شرایط دشوار کشور، مسئولیت مهمی برای حفظ ثبات اقتصادی کشور دارم و اعتماد مردم و نحوه شکل گیری انتظارات را مهم می‌دانم، بابت خطای وقوع یافته و نحوه اطلاع رسانی این فاجعه انتقاد داشته و از مردم عزیز پوزش می‌خواهم. از دست رفتن اعتماد عمومی و تحریک انتظارات خیلی سریع اتفاق می‌افتد ولی برگرداندن آن زمان‌بر است و هزینه دارد. روش برگرداندن اعتماد هم تعیین کننده است!»
پیش از این نیز عبدالناصر همتی با تاکید براینکه بانک مرکزی در بازار حضور دارد و اجازه نوسان زیاد را نمی‌دهد، یادآورشد که تغییرات نرخ ارز ماندگار نیست و بازار تعدیل می‌شود. زیرا نوسان اخیر در بازار ارز ناشی از شوک‌های سیاسی بوده و ماندگار نیست، البته آثار شوک‌های روانی ناشی از تنش‌های سیاسی در جای خود باقی است اما به‌تدریج پایان خواهد یافت و تلاش می‌کنیم نرخ ارز به ارزش ذاتی خود نزدیک شود.
براین اساس روزگذشته قیمت دلار با 8/0 درصد کاهش، در آستانه 13 هزار تومان به رقم 13 هزار و 105 تومان رسید. قیمت سکه نیز پس از اوج و فرود در تنش‌های اخیر به رقم 4700 تومان نزدیک شد.
آرایش بازارهای مالی پس از کاهش تنش‌های منطقه‌ای
بعد از فروکش کردن تنش سیاسی و نظامی بین ایران و امریکا، در ابتدا دو بازار شاخص یعنی نفت و طلا تغییر مسیر دادند. در هفته گذشته بهای نفت خام از حدود 61 دلار به 66 دلار بعد از حادثه تروریستی آمریکا رسید اما در روز جمعه بعد از واکنش ترامپ به حمله موشکی ایران، بهای شاخص نفت به 60 دلار کاهش پیدا کرد. در بازارهای جهانی طلا نیز قیمت هر اونس طلا در محدوده 1530 دلار معامله می شد که بعد از این تنش‌ها از مرز 1613 دلار هم فراتر رفت ولی اکنون به محدوده 1550 دلار عقب‌نشینی کرده است. بازارهای سهام نیز به دنبال کاهش تنش‌ها بین امریکا و ایران با رکوردزنی سهام آمریکا در محدوده مثبت قرار گرفتند.
با انتشاراطلاعیه ستاد کل نیروهای مسلح که بروز خطای انسانی و غیر عمد را عامل سقوط هواپیمای اوکراینی اعلام کرد، به‌رغم رشد بازار سهام، ریسک سیاسی جدیدی برای بورس رقم خورد
پس از جهش ۲.۱ درصدی و رکوردزنی سهام اپل در آمریکا، سهام شرکت‌های تأمین‌کننده آسیایی آن نیز جهش پیدا کرد. گسترده‌ترین شاخص سهام آسیا اقیانوسیه ام‌اسی‌آی در خارج از ژاپن، ۰.۳۳ درصد و در ژاپن شاخص نیکی ۰.۴۷ درصد رشد کرد.
در بازار چین کامپوزیت شانگهای با افت اندک ۰.۰۸ درصدی روبرو شد، در حالی که شاخص‌هانگ‌سنگ ۰.۲۱ درصد بالا آمد.ای‌اس‌اکس استرالیا ۰.۸۰ درصد رشد کرد و کوسپی کره‌جنوبی ۰.۹۱ درصد جهش کرد.
در بازار ارز نیز، شاخص دلار توانست در برابر رقبای خود رشد کرده و به نرخ ۹۷.۲۸۹ واحد برسد.
دیدگاه تان را بنویسید