پیشنهادهایی برای بازدیدکنندگان
بعضی کتاب‌های خواندنی و نخواندنی موسیقی در نمایشگاه امسال
آروین صداقت‌کیش
موسم نمایشگاه کتاب که می‌رسد بازار معرفی کتاب و نوشتن پیشنهاد هم داغ می‌شود. عجیب نیست. بخش اعظم کتاب‌هایی که در ایران چاپ شده یا می‌شود و هنوز هم اجازه فروش دارد را در یک فروش بزرگ 10 روزه جلوی روی مردم می‌گذارند. برای انگیزه، تخفیف هم اغلب می‌دهند؛ معمولا 10-20 درصدی که از خریدار چه پنهان می‌شود همان اندازه‌ای که ناشرها از قیمت پشت جلد برای کتابفروش‌ها کم می‌کنند و شاید هم چند درصدی کم‌تر. هر دو طرف راضی‌اند. ناشر خودش غرفه می‌زند و بدون دنگ‌وفنگِ «پخش»، مستقیم می‌فروشد. خریدار هم گردشی می‌کند، تنقلاتی می‌خورد و می‌نوشد، کلی کتاب را یک‌جا می‌بیند و اگر چیزی چشمش را گرفت کمی هم ارزان‌تر می‌خرد. خلاصه هم فال است و هم تماشا و هم خرید فرهنگی. در دنیای موسیقی هم کتاب‌های متعددی را ناشران در نمایشگاه با همین شرایط می‌فروشند. نه همه‌اش خریدنی است و نه خواندنی. بعضی‌هایش بهتر است همان‌طور روی پیشخوان غرفه ناشرش بماند تا شاید ناشر یاد بگیرد بار بعد کارهای بهتری برای خواننده‌ها آماده کند. اینها را می‌گویم کتاب‌های نخواندنی. سرآمدشان امسال «جامعه‌شناسی موسیقی» آلفونز سیلبرمن از انتشارات «اندیشه احسان» است. ترجمه فاجعه روح‌الله قاسمی این متن کلاسیک را تبدیل به یک نوشته کاملا غیرقابل استفاده کرده است. یا «شونبرگ» چارلز روزن از انتشارات «ناهید» که اصلش کتابی مناسب برای خواننده‌ای با سواد موسیقایی متوسط بوده با ترجمه بی‌دقت مهرنوش غضنفری نه‌تنها فایده اولیه‌اش را از دست داده بلکه حتی ممکن است گمراه‌کننده هم باشد پس باید بااحتیاط زیاد بخوانیمش.
از آن طرف کتاب خوب و دست‌کم قابل خواندن هم کم نیست. مثلا از بین نودوهفتی‌ها «کتاب گوشه»ی ارشد تهماسبی از انتشارات «ماهور»، دائره‌المعارفی از نام «لحن‌ها و آهنگ‌ها» که گذشته از کم‌دقتی‌ها یا اشتباهات پراکنده‌اش برای اهل موسیقی دستگاهی امروزی مرجعی کاربردی و راهگشاست. یا «فتیشیسم در موسیقی و واپس‌روی شنیدن» یک مقاله کوچک تئودور آدورنو از «نشر ماهی» که علاوه بر اهمیت تاریخی-فلسفی خود متن به خاطر ترجمه خوب و از زبان آلمانی سارا اباذری جلب توجه می‌کند. همین طور «در قفس» فرهود صفرزاده از «نشر فنجان» که به سبک دو کتاب پیشین همین مولف و همین ناشر زندگی‌نامه‌ای است با رنگی از پژوهش برای خواننده علاقه‌مند به تاریخ موسیقی ایرانی.
«کتاب آواز» تالیف داغِ داغ داریوش طلایی از «نشر نی» را هم نباید نادیده گرفت. چون فارغ از ظاهر باشکوهش تلاش استاد تار و ردیف‌دان برای «بنیان‌گذاری علم شناخت آواز به نام آوازشناسی و سپس آموزش آن به روش علمی» را در خود دارد. «انسان چگونه موسیقایی است؟» جان بلکینگ با ترجمه مریم قره‌سو از انتشارات «ماهور» هم به عنوان یکی از مهم‌ترین کلاسیک‌های حوزه خودش برای علاقه‌مندان موسیقی‌شناسی و مطالعات نظری کتابی خواندنی است. ترجمه جدید حسین یاسینی از کتاب کلاسیک «درک و دریافت» موسیقی راجر کیمی‌ین با «نشر چشمه» هم باوجود گذشت دو دهه از اولین ترجمه این متن تاثیرگذار به زبان فارسی همچنان کتاب‌خوان‌ها را صدا می‌زند. خوب که بگردیم حتما کتاب‌های خواندنی دیگری هم در نمایشگاه پیدا می‌کنیم. از جمله «درباره آهنگسازی» گفتگوی اشکان خمسه‌پور با علیرضا مشایخی، «اصول نوازندگی و تدریس ویولون» ایوان گالامیان استاد افسانه‌ای ویولون یا ترجمه و توضیحات محسن کاظمیان هر دو از انتشارات «سرود»؛ و همین‌طور «فرهیختگی در محیط مردمی؛ غزل‌خوانی تهرانی و بسترهای فرهنگی-اجتماعی آن» ساسان فاطمی از انتشارات «ماهور». و از بین نودوششی‌ها «ساختار ملودی در موسیقی ایرانی» محمدرضا آزاده‌فر از «نشر مرکز»، «انسان‌شناسی موسیقی» آلن مریام با ترجمه مریم قره‌سو از انتشارات «ماهور»، «تاریخ موسیقی غرب» پیتر برک هولدر و دیگران با ترجمه کامران غبرایی از انتشارات «کتاب‌سرای نیک» هر کدام به دلیلی هنوز خواندنی مانده‌اند.
کتاب نت و آموزش و ... هم کم درنیامده اما آنها را باید با احتیاط بیشتر و با مشورت معلمان اهل فن خرید مخصوصا اگر هنرجوی موسیقی هستیم و هنوز به حد انتخاب مستقل نرسیده‌ایم.
دیدگاه تان را بنویسید