احسان زیورعالم

از یکم تیرماه قرار بر آن شد جهان نمایش در ایران، با ابزارهای تنفسی و احیای قلب، کار خود را از سر گیرد. با اینکه مدام از شرایط قرمز در چند استان و شهر گزارش ارسال می‌شود؛ اما توافق وزارت بهداشت و وزارت ارشاد بر این بوده با توجه به پروتکل مصوب شورای مبارزه با کرونا فعالیت تماشاخانه‌ها با پنجاه درصد ظرفیت فعال باشند. هر چند سعید اسدی، مدیریت تئاتر شهر در برنامه «تقاطع فرهنگ» در رادیو گفتگو اعلام کرد شاید شرایط به نحوی باشد که بار دیگر تماشاخانه‌ها تعطیل شوند. به عبارتی شرایط در یک وضعیت پایدار قرار ندارد. همین‌طور چند هنرمند در واکنش به بازگشایی تماشاخانه‌ها از هراس‌هایشان گفته‌اند. اینکه حضور در سالن‌های نمایش ممکن است جان همکارانشان را به خطر بیاندازد. با این حال تماشاخانه‌ها با شرایط بد مالی کنونی تصمیم به بازگشایی گرفته‌اند و در روزهای اخیر چند نمایش پس از چهار ماه چراغ‌دار تئاتر ایران شده‌اند و چند نمایش نیز خود را در فهرست انتظار سالن‌ها می‌بینند. برای مثال میلاد نیک‌آبادی در تازه‌ترین تجربه کارگردانی خود نمایش «پانک راک» نوشته سایمون استیونز را به صحنه می‌برد. تمرین‌های نمایش حدود یک‌ماه است که با در نظر گرفتن پروتکل‌های بهداشتی و همراهی تعدادی از بازیگران مورد نظر کارگردان آغاز شده و همچنان ادامه دارد؛ اما اکنون بیشتر توجهات به نمایش‌های روی صحنه است.

بازگشت به کافه پولشری

نمایش «کافه پولشری» به کارگردانی الهام پاوه‌نژاد قرار است در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه ‌رود، نمایشی که پیشتر هم در این پردیس تئاتری اجرا شده بود. نمایشنامه تک‌نفره آلن وتز و با ترجمه متن اصغر نوری، با بازی شخص پاوه‌نژاد روی صحنه می‌رود. «کافه پولشری» پیش از این در سال‌های ۹۶ در مجموعه تئاترشهر و در ۹۷ در پردیس تئاتر شهرزاد و خانه موزه استاد انتظامی روی صحنه رفته بود. علاوه بر این، نمایش در سال ۹۸ نیز تور اجرای کشور استرالیا در شهرهای «بریزبین»، «ادلاید»، «ملبورن» و «سیدنی» اجرا شده استو در «کافه پولشری» ماجرای زنی روایت می‌شود که به تنهایی مدیریت یک کافه را برعهده دارد و همزمان خاطرات و فراز و فرودهای زندگی‌اش را با تماشاگر به اشتراک می‌گذارد.

تئاتر شهر با یک نمایش

اولین نمایش تئاتر شهر در سال 1399 از روز سه‌شنبه دهم تیرماه روی صحنه رفته است. نمایش «یه گازکوچولو» به نویسندگی فرزانه سهیلی و کارگردانی فقیهه سلطانی در تالار سایه تئاتر شهر میزبان مخاطبان شدهاست. این نمایش 28 بهمن‌ماه سال 1398 در تالار سایه تئاتر شهر روی صحنه رفت؛ اما به دلیل شیوع ویروس کرونا اجراهایش متوقف شد.

تئاتر شهر اعلام کرده است این مجموعه با گروه‌هایی وارد مذاکره شده است که اجرای آثار نمایشی آنها از روزهای پایانی سال 98 برای پیشگیری از شیوع ویروس کرونا متوقف شده بود. گویا روند مذاکره و هماهنگی با سایر گروه‌های نمایشی از جمله آثار آتیلا پسیانی و افسانه ماهیان همچنان ادامه دارد، نمایش‌هایی که پیش از تعطیلی از آثار پرمخاطب تئاتر کشور به حساب می‌آمدند. در «یه گاز کوچولو» گیلدا حمیدی، شهروز دل‌افکار، افشین غیاثی، مهسا مهجور و نورا هاشمی ایفای نقش می‌کنند.

تعبیر «کابوس‌های مرد مشکوک»

در تماشاخانه سنگلج

نمایش «کابوس‌های مرد مشکوک» به کارگردانی ملیکا رضی از سوم تیرماه مجدداً در سنگلج روی صحنه رفته است، نمایشی که اجراهایش در ماه اسفند سال گذشته و پیش از شیوع ویروس کرونا در تماشاخانه سنگلج آغاز شده بود. قرار است به مدت دو هفته این نمایش ایرانی با حال و هوای تاریخی در سنگلج اجرا شود. نمایشنامه محمدحسین ناصربخت با حضور بازیگرانی چون امین اکبری‌نسب، خدایار کاشانه، پیمان یاقوتی، فاطمه نصرتی، امیررضا جلالی، کوروش رخشنده‌پی و امیرحسین حجتی اجرا می‌شود.

تئاتر مستقل و پرکاری‌های پساکرونایی

فعالیت رسمی «تئاتر مستقل تهران» در سال جدید با اجرای نمایش‌های‌ «است» و «یازده جریحه روح» از روز یکشنبه اول تیرماه آغاز شد. نمایش «است» به کارگردانی پرنیا شمس و با بازی پروانه ذابح، یاسمن رسولی، ترانه یوسفی، شادی صف‌شکن، مهتاب کریمی، صدف ملکی، ماهور میرزانژاد، پیش از شیوع کرونا نیز در تماشاخانه مستقل روی صحنه رفته بود، نمایشی که اولین تجربه اجراییش را در تالار مولوی رقم زده بود.

نمایش «یازده جریحه روح» به کاگردانی فرزاد امینی براساس یازده داستان کوتاه مجموعه «سه قطره خون» اثر صادق هدایت نوشته شده که از سه‌شنبه سوم تیرماه در مستقل روی صحنه رفت. مهدی بازدار، نازنین زهرا برومند، محمد پسندیده‌کار، سروش حائری، آزیتا رحیمی، فرزانه فرجی، نیلوفر فولادی، مونا کریمی، کیانا کریم‌پور، مهربان کشاورزی و رضا میرجلیلی در این نمایش به ایفای نقش می‌پردازند.  «تئاتر مستقل تهران» پیش از این نیز فعالیت غیررسمی خود را با اکران فیلم‌ آثار اجرا رفته در این مجموعه فرهنگی و برپایی جلسه‌های نمایشنامه‌خوانی در «کافه بام مستقل» آغاز کرده بود و براین اساس تاکنون نمایش‌های «شب دشنه‌های بلند» به کارگردانی علی شمس، «رویای شب نیمه تابستان» و «رومولیت» به کارگردانی مصطفا کوشکی، «اپراتور نسل چهارم» به نویسندگی و کارگردانی باقر سروش و «شیطونی» کاری از مهدی کوشکی را اکران کرده است.

بازگشت دانشجوها به مولوی

تالار مولوی نیز اجراهای خود را با نمایش‌هایی از سر گرفته که با کرونا دچار نقصان در اجرا شدند. از جمله نمایش « پنهان خانه پنج در» نوشته حسین کیانی و به کارگردانی آرش فلاحت‌پیشه. نمایش همانند بیشتر کارهای حسین کیانی در فضای تاریخی سپری می‌شود و در خلاصه‌اش آمده است «درس اول این بود که نترسید از آنچه با آن می‌ترسانند، در زمانه‌ای که آگاهی برای زنان جرم محسوب می‌شد عطری جان منزل خود را وقف آموزش و تحصیل زنان کرده که مردان، شوهران، گزمه‌ها و درآخر بیگانگان و مغول‌ها بر آنها وارد می‌شوند و هر بار به ترفندی باید ایشان را مغلوب سازند.» گروه بازیگری این نمایش متشکل از کوشا ابراهیمی، مریم بهشتی، حمید باهوش، علیرضا رشیدی، مائده شهوازیان، سارا علاقمند، سارا فتحی، آیدا نوروزی است که تا 15 تیرماه در سالن اصلی تالار مولوی روی صحنه خواهند بود. علیرضا اخوان هم با نمایش «ابر شلوارپوش» در تالار کوچک روی صحنه می‌رود. نمایش مونولوگی است با بازی شخص اخوان که در طی آن بازیگری در اتاقش برای جنازه معشوقه‌اش تئاتر اجرا می‌کند. قرار است از ششم تیرماه نیز مهیار جوادی‌ها نمایش «و همیشه پاییز» را با بازی آبان حسین آبادی و یکتا طبیبی در سالن اصلی تالار مولوی روی صحنه برد تا به نظر رسد تئاتر و کرونا با هم کنار آمده‌اند.

راه‌اندازی مجموعه تخصصی تئاتر در باغ کتاب تهران

البته دوران کرونا صرفاً‌ به بازگشایی ختم نمی‌شود. برای مثال تماشاخانه ایرانشهر اعلام کرده است با وجود اعلام وزارت ارشاد صرفاً بخش اداری‌اش را فعال کرده و هیچ اجرایی تا پایان شهریور روی صحنه نمی‌برد. به نظر می‌رسد گروه‌های در نوبت حاضر به پذیرش ریسک برای اجرا در ایرانشهر نیستند تا سالن فعال شهرداری تهران این روزها چراغش خاموش باشد. از سوی دیگر، مجموعه تئاتر و موسیقی باغ کتاب شامل ۲ فضای تئاتری و موسیقایی به همراه یک استودیوی موسیقی در فضای باغ کتاب تهران راه‌اندازی شده است. روابط عمومی مجموعه جدید گفته است در راستای ساخت و ایجاد فضاهای تخصصی و حرفه‌ای هنری، مجموعه تئاتر و موسیقی باغ کتاب برای استفاده هنرمندان و فعالان در این عرصه‌ها شکل گرفته است. این مجموعه دارای یک سالن قاب صحنه‌ای با ظرفیت ۲۶۰ صندلی و یک بلک‌باکس با ظرفیت ۱۵۰ صندلی با کاربری تئاتر و موسیقی و یک استودیوی موسیقی به مساحت ۱۰۰ مترمربع، همگی با تمرکز بر آکوستیک طبیعی است. همچنین کلیه فضاهای تخصصی این مجموعه دارای هویت بصری و صوتی مشترک هستند. طراحی آکوستیک سالن‌ها و استودیو توسط ارد انزابی‌پور انجام شده و طراحی، ساخت و بهره‌برداری از این فضای فرهنگی و هنری بر عهده مجموعه «دِکُر پارس» است.