پگاه دهدار ،  راهنمای گردشگری 

شاید بسیاری فصل تابستان را بهترین فصل و پررونق‌ترین فصل سال برای صنعت گردشگری بدانند اما شاید در قرن حاضر و با توجه به صنعتی شدن اکثر زندگی‌ها این مرزبندی زیاد صحیح نباشد زیرا بیشتر ساکنان این کره خاکی و جوامع صنعتی با توجه به شرایط کاری خود اقدام به برنامه‌ریزی برای سفر و گردش می‌کنند. بنابراین پایان فصل تابستان را نباید پایان فصل گردشگری دانست بلکه با شروع فصل سرما بسیاری از زیر مجموعه‌های صنعت گردشگری تازه شکوفا می‌شوند و گرمایی مطبوع برای جذب حداکثری گردشگران را خواهند داشت. ورزش‌های زمستانی، همان طور که از نامشان پیداست، جزو آن دسته از ورزش‌هایی تعریف و دسته‌بندی می‌شوند که در فصل خاص و زیبای زمستان و البته شرایط ویژه قابل انجام و پیگیری هستند. ورزش‌های زمستانی در کنار تفریحات، گشت و گذار و هیجانات ناشی از این فصل، قابلیت جذب گردشگر را به طریقی باور نکردنی دارد، به حدی که خود به یکی از شاخه‌های گردشگری، به نام گردشگری زمستانی تبدیل شده است. گردشگری در زمستان، گذشته از تکیه بر ورزش‌های مربوط و مرتبط، دارای قابلیت‌های فراوانیست. کشورمان به دلیل دارا بودن این پتانسیل بالا و در حالی که در لحظه می‌توان هر چهار فصل را در این پهنه‌ عظیم ملاحظه کرد، می‌تواند یکی از قطب‌های بزرگ جذب گردشگر باشد.

کشورهای همسایه‌مان، از موقعیت برفی و زمستانی خود به بهترین نحو بهره برده‌اند. سالن‌های پاتیناژ، استانداردسازی پیست‌های اسکی بر اساس ضوابط و قواعد بین‌الملل، کوهنوردی‌های زمستانه و پیمایش‌های سطحی و ارتفاعی این فصل، موارد مشابهی است که در کنار تبلیغات، به آنها در جذب گردشگر و کسب درآمد هنگفت از این رهگذر یاری کرده است. مقایسه‌ای کوچک ما را به این نشانه هدایت می‌کند که تنها و تنها جای تبلیغات برون‌مرزی در این بین خالی‌ست و موفقیت در این زمینه،‌ کمی هم همت هم‌ترازی زیرساخت‌ها با خواسته‌های گردشگران خارجی و ورودی را می‌طلبد که البته کارنامه‌ چند سال گذشته، آمار تعداد گردشگران ورودی، رویدادهای مختلف و مهمان نوازی زبان زد مخصوص ما ایرانی‌ها، جد و جهد بالای مسئولین و دست‌اندرکاران و کلیه فعالان صنعت گردشگری دال بر این مدعاست که خواسته همگی، پیروز شدن بر هر نوع تبلیغات منفی و ایران‌هراسی است.

گردشگری زمستانه نمونه کوچک و تنها یکی از هزاران دلیل جذاب بودن ایران برای گردشگران داخلی و خارجی است. آنچه همه خوبان دارند، این سرزمین بیش از آن‌ها دارد. سرزمین چهار فصل و هزار رنگ، که اگر متناسب و مناسب آن را معرفی کنیم، نه تنها گردشگر جذب می‌کنیم، که با پدیده‌ی ماندگاری توریست روبه‌رو خواهیم شد.

پیشینه

150سال پیش مدیر هتلی در «سنت موریس» سوئیس از میهمانان انگلیسی خود در تابستان دعوت کرد تا برای دیدن مناظر برفی بار دیگر در فصل زمستان به آنجا بیایند. او به میهمانان خود قول داد اگر از دیدن جاذبه‌های زمستانی آلپ رضایت نداشتند، همه هزینه‌های سفر را پرداخت کند. البته میهمانان در سفر دوباره خود آنقدر سرگرم تفریحات و طبیعت زمستانی شدند که تا اول فصل بهار در این منطقه اقامت کردند. این اتفاق ساده موجب روند جدید گردشگری زمستانی در سوئیس شد تا آنکه در سال 1970 گردشگری زمستانی برخی مناطق بر گردشگری تابستان پیشی گرفت. امروزه گردشگری زمستانی در بسیاری از کشورها آنقدر رونق گرفته است که علاوه بر ساخت انواع تاسیسات اقامتی، پذیرایی و تفریحی ازسوی سرمایه‌گذاران، سالانه هزاران شغل فصلی در مناطق گردشگری ایجاد می‌شود. به همین دلیل هم برخی از ایرانیان در فصل سرد برای گردش و تفریح راهی کشورهای دیگر می‌شوند یا به کل دور سفر کردن در فصل سرما را خط می‌کشند، غافل از اینکه بسیاری از مناطق کوهستانی و سردسیر کشور از جاذبه‌های منحصر‌به‌فردی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی برخوردارند که شاید هنوز عده‌ای از وجود این جاذبه‌هایی بی‌خبر باشند. مناطق زاگرس مرکزی شامل استان‌های چهارمحال و بختیاری، فارس، کهگیلویه و بویراحمد با توجه به برخورداری از ارتفاع بیش از 2هزار متر که فصل ماندگاری برف در برخی از مناطق آنها تا بیش از 8ماه طول می‌کشد، مطلوب‌ترین زمینه را برای گسترش گردشگری زمستانی فراهم می‌کنند. براساس برآوردها نواحی کوهستانی، دامنه‌های برفی و پیست‌های اسکی کشور سالانه میزبان حدود 15میلیون گردشگر است. استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی و همدان نیز قابلیت‌های زیادی در زمینه گردشگری زمستانی دارند. به عقیده کارشناسان برنامه‌ریزی، توسعه، زیرساخت‌ها و حمایت از سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری زمستانی می‌تواند در ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و افزایش درآمدها نیز سهم بسزایی داشته باشد.

اگرچه صحبت از گردشگری زمستانی شاید چند رشته ورزشی خاص را مثل اسکی روی برف یادآوری کند؛ اما در حال حاضر زیر مجموعه‌های گردشگری ورزش‌های زمستانی آنچنان متنوع شده که شاید باورکردنی نباشند. به‌طورکلی اگر مایل به نام بردن بخشی از زیرمجموعه‌های صنعت گردشگری زمستانی باشیم می‌توانیم از اسکی روی برف، اسنو موبیل، هتل‌های یخی ، ماهی‌گیری روی دریاچه یخ زده، راهپیمایی برفی، ساخت مجسمه‌های یخی و کمپ‌های زمستانی نام ببریم. اگرچه بسیاری از تفریحات زمستانی هنوز همه‌گیر نشده است اما همین چند مورد گردش مالی چند بیلیون دلاری را برای سرمایه‌گذاران خود در برخی کشورهایی مثل آلمان، کانادا، سوئیس، اتریش، فرانسه، کشورهای اسکاندیناوی، روسیه، چین و کشورهای اروپای شرقی به ارمغان آورده است. 

گردشگری زمستانی در ایران

اردبیل: رکورددار ظرفیت گردشگری زمستانی در کشور است. این استان به دلیل اقلیم جغرافیایی در نیمی از سال با بارش برف مواجه است و به‌عنوان یکی از سردترین استان‌های کشور شناخته می‌شود. این شرایط آب و هوایی فرصتی را فراهم کرده تا گردشگران زیادی برای دیدن جاذبه‌های طبیعی اردبیل درفصل سرما به این استان سفر کنند. جاذبه‌های گردشگری زمستانی سرعین بیشتر از تابستان است و اگر تبلیغ درستی برای معرفی این جاذبه‌ها انجام شود، قطعا تعداد گردشگران نیز بیشتر خواهد شد. پیست اسکی آلوارس در 8ماه سال پوشیده از برف است و واقع شدن آن در کنار آبگرم‌های معدنی، می‌تواند علاقه‌مندان زیادی را جذب کند. ازسوی دیگر شمال استان اردبیل آب‌وهوای معتدل‌تری نسبت به مرکز و جنوب استان دارد و مرزی بودن این منطقه می‌تواند در جذب گردشگر خارجی موثر باشد.

آذربایجان شرقی: پیست اسکی سهند و کوه‌های سربه‌فلک کشیده و برف‌گیر میانه و قره‌چمن از دیگر جاذبه‌های منحصربه‌فرد این استان است. پیست اسکی سهند در 5سال گذشته به یکی از بهترین مناطق برای ورزش‌های زمستانی تبدیل شده‌است. مجموعه‌ای مانند تالاب بین المللی قوری گل، سد امند و تله کابین عون بن علی که از میان دره‌های برف گیر عبور می‌کند نیز از دیگر جاذبه‌های گردشگری زمستانی منطقه است. افزایش گردشگران در 2پیست اسکی سهند و پیام، مسئولان استانی را برآن داشته تا به فکر افزایش امکانات و همچنین ارتقای ایمنی این 2محل باشند تا گردشگران بیشتری، علاوه بر ورزش‌های زمستانی بتوانند از جاذبه‌های دیگر هم استفاده کنند.

آذربایجان غربی: سواحل مواج دریاچه ارومیه، دامنه‌های تفریحی بند و غار سهولان را می‌‌توان 3جاذبه مناسب برای گردشگری زمستانی آذربایجان غربی دانست. همچنین مناطق بکر کوهستانی این منطقه از گذشته جذابیت زیادی برای کوهنوردان داشته است. نقاط مختلف دیدنی دراین استان علاوه بر ارومیه درشهرهایی مانند ماکو، مهاباد، تکاب، چالدران و سردشت وجود دارد اما نکته مشترک همه این نقاط گردشگری پوشیده از برف بودن و آمیخته بودن برف و چشمه‌های جوشان است.

همدان:  از شهرهای غربی کشور است که به‌دلیل مجاورت با کوهستان، آب و هوایی سرد دارد. به همین علت اغلب سفردوستان می‌دانند که زمستان‌های این استان دیدنی است. بسیاری معتقدند همدان به دلیل داشتن ظرفیتی مانند کوهستان الوند و نزدیک‌ترین پیست اسکی به مرکز شهر در کشور، می‌تواند قطب گردشگری زمستانی در کشور باشد. این استان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، از دیرباز درحوزه گردشگری زمستانی مورد توجه بوده و تا امسال 8دوره جشنواره زمستانی دراین استان برگزار شده است.

کشورهای همسایه‌، از موقعیت برفی و زمستانی خود به بهترین نحو بهره برده‌اند. استانداردسازی پیست‌های اسکی براساس قواعد بین‌الملل، کوهنوردی‌های زمستانه و پیمایش‌های سطحی و ارتفاعی این فصل، موارد مشابهی است که در کنار تبلیغات، به آنها در جذب گردشگر و کسب درآمد هنگفت از این رهگذر یاری کرده است

چهارمحال و بختیاری: بارش‌های اخیر در چهارمحال‌وبختیاری باعث رونق گردشگری زمستانی و ورزش‌های زمستانی در این استان شده است. جاذبه‌های گردشگری زمستانی این استان با توجه به قرار گرفتن در زاگرس مرکزی و دارا بودن جاذبه‌های طبیعی، ارتفاعات برف گیر و طبیعت بکر و خارق‌العاده، اقامتگاه‌های بوم گردی و جشنواره‌های زمستانی، پیست‌های اسکی (چلگرد،بارده، شیخ شبان) و قابلیت ورزش‌های زمستانی به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری زمستانی مرکز و جنوب کشور و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مطرح است. بارش برف قابل توجه در شهرستان کوهرنگ، این منطقه را به یکی از زیباترین مناطق گردشگری زمستانی کشور تبدیل کرده است. شهرستان کوهرنگ به دلیل چشمه سارهای متعدد چون چشمه دیمه، چشمه سرداب، چشمه مروارید، چشمه آب معدنی کوهرنگ و دیدنی‌های طبیعی همچون تونل کوهرنگ، آبشار شیخ علی خان، پیست اسکی و .... شهرت بسیاری دارد.

پایتخت: با بارش اولین برف در ارتفاعات البرز، بسیاری از البرزنشینان و حتی مسافران زمستانی راهی دامنه‌های البرز می‌شوند. مردم برای داشتن لحظاتی شاد، خود را به جاده چالوس، طالقان و هرجایی که نشان از برف باشد، می‌رسانند. 2 پیست «دیزین» و «خور» مقصد گردشکری زمستانی البرز است که البته کم‌توجهی مسئولان به این 2پیست موجب تعطیلی پیست خور و ایجاد مشکلاتی در پیست دیزین شده است، با این همه هنوز هم پایتخت‌نشینان و استان‌های همجوار برای گذراندن یک روز زمستانی شاد دیزین را انتخاب می کنند.

کهگیلویه و بویراحمد: این روزها جاذبه‌های گردشگری استان چهارفصل کهگیلویه و بویراحمد در جنوب غرب ایران میزبان هزاران نفر از گردشگران است. پیست اسکی کاکان، سواحل زیبای سد کوثر و باغ زیبا و رویایی چشمه بلقیس چرام از جاذبه‌هایی است که این روزها پذیرای علاقه مندان زیادی است. 

پیست اسکی کاکان در دامنه‌های رشته کوه زاگرس و قله دنا در ارتفاع 2 هزار و 600 متری در 18 کیلومتری شهر یاسوج نزدیک به دهستان کاکان واقع شده است. این پیست یکی از زیباترین پیست‌های اسکی کشور است که در سال 1373با نصب یک دستگاه بالابر افتتاح شد و سپس تا سال 84 امکانات آن با سه تله اسکی شامل یک دستگاه بالابر برای افراد مبتدی و 2 دستگاه بالابر اسکی بازان حرفه ای افزایش یافت.

کرمانشاه: ازنظر کارشناسان حوزه گردشگری نگین غرب کشور به شمار می‌رود و استانی چهارفصل است. شهرهایی مانند قصر شیرین و سرپل ذهاب گرم و خشک هستند و شهرهایی مانند پاوه و سنقر سردسیر بوده، به‌طوری‌که در زمستان برف سنگینی در این شهرستان‌ها می‌بارد. آب و هوای کرمانشاه نیز معتدل و کوهستانی است. یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های زمستانی این استان وجود سایت‌های پروازی ویس قرنی، دالاهو، شالان، سیاه کمر، سراب نیلوفر و... برای پارگلایدر است که در طول زمستان ترمال هوایی مناسبی برای این رشته دارند. آب گرم هرسین از دیگر ظرفیت‌های مهم گردشگری زمستانی استان است. وجود آبشار‌های یخ زده در استان از جمله آبشار پریشان روستای چرمله علیا شهرستان سنقر و معرفی آب و هوای معتدل شهرستان‌های غربی استان از دیگر راه‌های جذب گردشگر در فصل زمستان برای این استان است.

فارس:  سپیدان در استان فارس دارای آب‌وهوای سرد کوهستانی با تابستان‌های معتدل و خنک و زمستان‌های سرد و یخبندان است که جاذبه‌های متعددی را برای گردشگری به‌خصوص در فصل زمستان در خود جا داده و همواره مردم را از استان‌های همجوار به این شهرستان می‌کشاند. آبشار مارگون، برم فیروز، آبشار چیکون، تنگ تیزآب و.. تنها بخشی از جاذبه‌های دیدنی سپیدان به شمار می‌رود. پیست اسکی در کیلومتر۱۵جاده سپیدان- مارگون واقع‌شده که به علت بارش بی‌نظیر برف هرساله در فصل زمستان محیطی زیبا برای دوستداران ورزش اسکی و برف‌بازی به وجود می‌آورد. همچنین پیست اسکی تربیت‌بدنی دیگر نقطه‌ای است که علاقه‌مندان بسیاری را جذب کرده و مسافران حتی از شهرهای مختلف به این منطقه سفر می‌کنند.

 در ایران جای تبلیغات برون‌مرزی در زمینه گردشگری زمستانی خالی ا‌ست و موفقیت در این راستا کمی هم همت هم‌ترازی زیرساخت‌ها با خواسته‌های گردشگران خارجی و ورودی را می‌طلبد 

اصفهان: آب وهوای کوهستانی، ارتفاعات برف‌گیر و وجود ۲پیست اسکی شاخص درغرب استان اصفهان، ظرفیت ارزشمندی برای رونق گردشگری زمستانه فراهم کرده که در صورت برنامه‌ریزی اصولی و تامین زیرساخت‌ها، صنعت پاک و پرسودی را برای اهالی این خطه و بهبود اقتصاد استان رقم خواهد زد. پیست اسکی فریدونشهر تنها پیست اسکی استاندارد در اصفهان است که شیب تند و منحصربه‌فرد ۳۵درجه آن موجب جذب گرشگران و علاقه مندان به ورزش‌های زمستانی می‌شود. این پیست سالانه بیش از ۳۰هزارگردشگر را به خود جذب می‌کند.