مشکلات کتاب نابینایان در ایران
کتاب‌های سفید هر روز بیشترآب می‌روند
افسانه فرقدان
این روزها از هر دری درباره وضعیت اقتصادی و کمبودها و تحریم‌ها و گرانی‌ها سخن می‌گوییم. اما همچون همیشه بخشی مهم از اجتماع را به دست فراموشی می‌سپاریم که البته لطمه بزرگ‌تر را بیش از تحریم‌ها و گرانی‌ها و کمبودها، از فراموش شدن می‌خورند. داستان نابینایان در ایران، داستانی است پر آب چشم؛ هم باید با معلولیت و شرایط آن کنار بیایند و هم باید راه خروجی از محدودیت‌هایی که جامعه برایشان ایجاد کرده، بیابند. پای صحبت هرکدامشان که بنشینید، داستان عجیبی دارند از روزهایی که تلاش کردند تا آینده بهتری برای خود بسازند. داستان زندگی معلولان در ایران، داستان امید است و تلاش و تلاش. هشت درصد جامعه ایران را نابینایان و کم‌بینایان تشکیل می‌دهند. طبق آمار 150 هزار نفر نابینا و 650 هزار کم‌بینا در ایران زندگی می‌کنند که تنها 30 درصد از این افراد شاغل هستند. عمده این افراد از حقوق شهروندی که برای شهروندان عادی در نظر گرفته شده است، محروم‌اند.
نابینایان از خواندن کتاب تازه محروم‌اند
از جمله محرومیت‌هایی که نابینایان و کم‌بینایان با آن مواجه‌اند، نبود منابع و کتاب ویژه این افراد است، بزرگ و کوچک هم ندارد. نابینایان از خواندن کتاب تازه محروم‌اند. در سال‌های گذشته به‌اهتمام گروه‌های خیریه و ان.جی.او.ها تلاش‌هایی جهت کاستن محرومیت‌های این حوزه صورت گرفته است، اما با وجود این بسیاری از گروه‌های سنی نابینا از داشتن کتاب تازه محروم‌اند. عمق فاجعه وقتی روشن می‌شود که شاهد آن هستیم که حتی کودکان و نوجوانان برای خواندن کتاب و فراگیری مهارت‌های مختلف زبانی در مدارس، با مشکلات اساسی دست و پنجه نرم می‌کنند. پراکندگی تولید کتاب ویژه کودکان نابینا و ناچیز بودن تعداد آن تا به آنجاست که در نمایشگاه‌های کتابِ ویژه این افراد، تنها تعداد محدودی کتاب عرضه می‌شود؛ تازه اگر این نمایشگاه در پایتخت برگزار شود. هیچ کس خبری از میزان کتاب‌های تولید شده در این زمینه ندارد، هنوز آمار مشخصی در دسترس نیست و همین کار را برای مخاطبان کودک سخت‌تر می‌کند. افزایش هزینه‌های چاپ در چند سال گذشته، تأثیر مستقیم بر روند چاپ کتاب به خط بریل گذاشته؛ این در حالی است که مخاطبان روشندل به‌ویژه کودکان و نوجوانان همواره کمترین سهم را از بازار رنگارنگ کتاب دارند. اگر چه هستند تعدادی از ناشران کودک و نوجوان که با وجود مشکلات اقتصادی و بحران چاپ کتاب، کتاب سفید برای کتاب‌های چاپی‌شان سفارش می‌دهند. اما همچنان کافی نیست. بدون شک نهادهای دولتی از جمله شهرداری که مسئولیت ساخت احداث کتابخانه فرهنگسرا و پارک‌ها را در سطح شهر به عهده دارد، می‌تواند برای تخصیص بخشی از کتابخانه‌های عمومی به نابینایان و کم بینایان همت گمارد.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با در نظر گرفتن همین نیاز کوشیده تا هر سال تعدادی از آثار خود را به صورت خط بریل و یا در قالب کتاب صوتی برای کودکان روشندل تولید و عرضه کند. قرار است در همین راستا و به مناست روز جهانی معلولان، از مجموعه «بر بال فرشتگان» شامل 22 عنوان کتاب تولید شده در قالب خط بریل با حضور نویسندگان رونمایی شود. تولید کتاب به خط بریل در دستور کار هر سال کانون پرورش فکری بوده و هست. تولید کتاب به خط بریل هزینه‌بردار است؛ به همین دلیل تقریبا جای دیگری غیر از کانون به‌طور مداوم اقدام به تولید این اثر نمی‌کنند.
از جمله محرومیت‌هایی که نابینایان و کم‌بینایان با آن مواجه‌اند، نبود منابع و کتاب ویژه این افراد است، بزرگ و کوچک هم ندارد. نابینایان از خواندن کتاب تازه محروم‌اند. در سال‌های گذشته تلاش‌هایی جهت کاستن محرومیت‌های این حوزه صورت گرفته است، اما مشکل همچنان باقی است
تمامی کتاب‌هایی که در این قالب در کانون پرورش فکری تولید می‌شود، ارزان‌تر از دیگر ناشران است؛ زیرا مجموعه کانون از بودجه دولتی بهره می‌برد و یارانه‌هایی در این زمینه دریافت می‌کند. البته کتاب به خط بریل برای فروش تولید نمی‌‌شود، زیرا اگر تعداد نسخه‌ها افزایش یابد، هزینه قابل توجهی را در پی خواهد داشت؛ با توجه به همین امر تمامی این عناوین برای امانت دادن در اختیار مراکز فراگیر قرار داده می‌شود. برنامه‌ریزی‌ها به این صورت است که عناوین بیشتری از کتاب‌های ویژه و پرمخاطب را برای این گروه از مخاطبان آماده کنیم.
تولید کتاب به خط بریل نیز به تناسب افزایش قیمت هزینه‌های چاپ، با هزینه بیشتری در این یکی دو سال اخیر همراه بوده است؛ به همین دلیل محدودیت‌هایی در این زمینه برای تولیدکنندگان این دست از آثار ایجاد شده است. این افزایش قیمت تأثیر جدی بر روند تولید خواهد گذاشت. اما می‌توان با وجود گرانی و کمبود کاغذ، با تولید کتاب‌های صوتی بیشتر، این هشت درصد از جامعه را جدی‌تر تلقی کرد تا علاوه بر تولید کتاب‌های سفید امانتی در کتابخانه‌ها، بخشی از این کمبود را جبران کنند.
دیدگاه تان را بنویسید