ایران ۲۲ جاذبه فرهنگی و ۲ جاذبه طبیعی ثبت شده دارد
نگاهی به ۱۰ میراث جهانی یونسکو در ایران
پگاه دهدار ، راهنمای گردشگری
ایران یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های دنیا را در خود جای داده است و به‌همین دلیل جاذبه‌های متعددی در اقصی نقاط این کشور زیبا برای دیدن وجود دارد. در این میان می‌توان به 22 مکان ارزشمندی اشاره کرد که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند. از کاخ‌ها و بازارها گرفته تا عبادتگاه‌ها و سیستم آبیاری باستانی و بقایای به‌جامانده از امپراطوری بزرگ ایرانی در این فهرست دیده میشود. با ما همراه باشید تا ۱۰ مورد از این جاذبه‌های زیبا را به شما معرفی کنیم.
بم و منظر فرهنگی آن
شهر بیابانی بم در جنوب استان کرمان واقع شده است که همراه با منظر فرنگی‌اش در سال ۱۳۸۲ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. گردشگران با نگاهی به شهر بم به‌سرعت تصور یک قصر شنی در ابعاد واقعی در ذهن‌شان مجسم میشود. معروف‌ترین جاذبه‌ی بم را می‌توان ارگ بم دانست که قدمتش به بیش از ۲۰۰۰ سال و زمان امپراطوری اشکانی می‌رسد.
ارگ بم بزرگ‌ترین سازه‌ی خشتی در جهان به‌شمار می‌رفت که در حدفاصل قرن ۶ تا ۴ قبل از میلاد ساخته شد و به‌عنوان مقر حکومت به‌کار می‌رفت. مساحت این ارگ نزدیک به ۱۸۰ هزار متر مربع است که با دیوارهایی به بلندی ۶ تا ۷ متر و طول ۱۸۱۵ متر احاطه شده است. باتوجه به شکل ظاهری کنونی ارگ می‌توان گفت طراح یا طراحان، شکل نهایی کل ساختمان و شهر را از همان قدم‌های ابتدایی مراحل ساخت، پیش‌بینی کرده بودند. این ارگ در تاریخ ۵ دی ۱۳۸۲، در اثر زلزله‌ی شدیدی که شهر بم و حومه‌ی آن را تحت تأثیر قرار داد و منجر به کشته‌شدن بیش از ۲۶ هزار نفر شد، تقریباً به‌طور کامل ازبین‌رفت و پس از این فاجعه، کار بازسازی آن آغاز شد. محصولاتی همچون خرما، مرکبات، حنا، کماچ سهن، کلمپه و قاووت و صنایع‌دستی تولیدی از درخت خرما ازجمله سوغات معروف و مهم بم به‌حساب می‌آیند که کشت آن‌ها به‌لطف سیستم گسترده‌ی قنات (سیستم زیرزمینی آب‌رسانی باستانی) امکان‌پذیر بوده است.
آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی
آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یکی از مکان‌های تاریخی و باستانی شهر اردبیل است که در سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. منزل و خانقاه شیخ صفی، رهبر عرفان اسلامی صوفی، در همین مکان قرار دارد، و طبق وصیت شیخ، جنازه‌اش را در اتاقی جنب خلوت‌خانه و باغچه و حوض‌خانه دفن کردند و بر قبر او بنایی ساختند تا علاوه‌بر مقبره‌ی شیخ صفی و مرقد شاه اسماعیل اول، سایر شاهزادگان صفوی و فرزندانشان را نیز در این بقعه دفن کنند. این آرامگاه در حدفاصل قرن ۱۶ تا ۱۸ ساخته شده است و ترکیبی از سنت ساخت‌وساز صوفی و ایرانی را به نمایش می‌گذارد. مسیر منتهی به آرامگاه شامل هفت مرحله است که به هفت مرحله‌ی عرفان صوفی اشاره دارد و بخش‌های دیگر به هشت دروازه تقسیم شده‌اند که نشان‌دهنده‌ی هشت خصلت هستند. از موارد منحصربه‌فرد این مجموعه می‌توان به ده‌ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته‌های هنری نظیر عالی‌ترین نوع کاشی‌کاری معرق و مقرنس و گچ‌بری کتیبه‌های نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی، منبت‌های ارزنده، نقره‌کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ‌بری و غیره اشاره کرد. بخش‌های مختلف این بقعه برای اهداف مختلفی ازجمله کتابخانه، مسجد، مدرسه، آرامگاه، آب‌انبار و... به کار می‌روند.
بازار تاریخی تبریز
تبریز به‌دلیل قرارگیری در مسیر جاده‌ی ابریشم، همیشه مرکز تجاری مهمی بوده است که در سال ۲۰۱۰ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. بازار تبریز بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازار سرپوشیده در سطح جهان و یکی از قدیمی‌ترین بازارهای خاورمیانه به‌شمار می‌رود که با داشتن حدود ۵,۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ سرا، ۲۵ تیمچه، ۳۰ مسجد، ۲۰ راسته و راسته‌بازار، ۱۱ دالان، ۵ حمام و ۱۲ مدرسه، به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز دادوستد مردم تبریز شناخته میشود. بخش‌های مختلف این سازه‌ی آجری قرمزرنگ به فروش کالای خاصی نظیر طلا و جواهرات، کفش، لوازم خانگی و... اختصاص دارد. شاید برجسته‌ترین بخش این بازار را بتوان بازار فرش دانست که کسبه به فروش نخ رنگ‌شده، رفوی فرش و غیره مشغول هستند.
بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی تبریز را در برنامه‌های سفر خود قرار می‌دهند و حتما از بازار تبریز بازدید می‌کنند.
گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه زنجان، آرامگاه اُلجایتو معروف به محمد خدابنده است که بین سالهای در ۷۰۲ تا ۷۱۲ به دستور خودش در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی به‌شمار می‌رود. جالب است بدانید، الجایتو مسیحی بود و در جوانی به آیین بودایی گروید و بعدها مذهب خود را به اسلام تغییر داد. گنبد آجری دو لایه‌ی سلطانیه، سومین گنبد بزرگ جهان بعد از گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره و گنبد مسجد ایاصوفیه است و کاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای آن از فاصله‌ی دور در نور خورشید می‌درخشند و وقتی به آن نزدیک می‌شوید، هشت مناره‌ی باریک را می‌بینید که زینت‌بخش این گنبد هشت‌ضلعی شده‌اند. این بنا شامل هشت ایوان و هشت مناره است که گفته میشود از هشت در بهشت الگو گرفته است.
تزیینات و چگونگی ساخت این آرامگاه در واقع نقطه‌ی عطفی در معماری آن دوران بوده و سبک جدیدی در معماری به‌وجود آورده که از معماری سلجوقی جدا شده است. این بنا دو دوره‌ی تزئینات دارد؛ دور اول شامل تزئینات آجر و کاشی بوده که آیاتی از قرآن و نام الله و محمد و علی و نام سلطان نوشته شده است، اما پس از مدتی به دلیلی ناشناخته سلطان محمد خدابنده دستور پوشانیدن تزئینات کاشی با اندود گچ را می‌دهد.
سیستم هیدرولیکی آب‌رسانی شوشتر
سیستم هیدرولیکی آب‌رسانی شوشتر مجموعه‌ای به‌هم‌پیوسته از پل‌ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب هستند که در ارتباط با یکدیگر کار می‌کنند و در دوران هخامنشیان تا ساسانیان جهت بهره‌گیری بیشتر از آب ساخته شده‌اند. این سیستم آبیاری باستانی که یونسکو از آن به‌عنوان «شاهکار نبوغ خلاقانه» یاد می‌کند، به‌طور یک‌جا در سال ۲۰۰۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این سیستم شامل دو کانال اصلی هدایت آب روی رودخانه کارون میشود که ازطریق یک‌سری تونل، آب شهر را تأمین می‌کند. آب از درون این تونل‌ها به مخزنی می‌ریزد که از آنجا به دشت‌های هموار جریان پیدا می‌کند تا برای آبیاری باغ‌ها و مزارع به‌کار رود. سایر سازه‌های مهندسی این مجموعه را می‌توان پل‌ها، سدها و آسیاب‌های آبی دانست. سیستم هیدرولیکی آب‌رسانی شوشتر به‌خوبی دانش بین‌النهرین و همینطور تأثیر مهندسی رومی را نشان می‌دهند.
مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران
مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران شامل سه کلیسای ارمنی قره کلیسا (قدیمی‌ترین کلیسای این مجموعه که قدمتش به قرن هفتم میلادی می‌رسد)، کلیسای استفانوس مقدس و کلیسای زور زور میشود که در استان‌های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار دارند. این کلیساها در دوره‌ی زمانی میان سده‌های هفتم تا چهاردهم میلادی ساخته شده‌اند، در طول قرن‌ها فجایع طبیعی و انسانی متعددی را پشت سر گذاشته و با گذشت زمان چندین بار بازسازی شده‌اند. مجموعه کلیساهای ارمنی ایران در ۸ ژوئیه ۲۰۰۸ به‌عنوان میراث فرهنگی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدند. این سه کلیسا همچنان به‌عنوان محل عبادت جامعه‌ی ارمنی استفاده می‌شوند.
مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران شامل سه کلیسای ارمنی قره کلیسا، کلیسای استفانوس مقدس و کلیسای زور زور میشود
همیت این کلیساها در معماری آن‌ها است که تلفیقی از فرهنگ‌های منطقه‌ا‌ی بیزانس، ارتدوکس و ایرانی را به نمایش می‌گذارند. کلیسای استفانوس مقدس که مشهورتر از دو کلیسای دیگر است، در ۱۷ کیلومتری غرب شهر جلفا و در فاصله‌ی ۳ کیلومتری کرانه‌ی جنوبی رودخانه‌ی ارس در محلی به نام «قزل وانک» (صومعه سرخ) قرار دارد. کل محوطه‌ی کلیسا در قلب کوه‌ها و در میان طبیعت سبز منطقه مرزی جلفا و نزدیک رود ارس واقع شده است
شهر سوخته
این محوطه باستانی هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو محسوب میشود که با برخورداری از قدمت ۵۰۰۰ ساله هم اکنون به عنوان یکی از پیشرفته‌‌ترین شهرهای باستانی دنیا شناخته میشود. شهر سوخته در ۵۶ کیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان و در حاشیه جاده زابل ـ زاهدان واقع شده است. این شهر در ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد پایه‌گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سالهای ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ قبل از میلاد در آن سکونت داشته‌‌اند. محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم قبل از میلاد، توسط مهاجرانی که از چهار گوشه به آن مهاجرت کرده‌‌اند، بنا شده است. سند یا کتیبه‌‌ای که نام واقعی و قدیمی این شهر را مشخص کند هنوز به دست نیامده و به دلیل آتش سوزی در دو دوره زمانی بین سالهای 3200 تا 2750 قبل از میلاد «شهر سوخته» نامیده میشود.
شهر سوخته یکی از آثار تاریخی و باستانی عصر برنز منطقه تمدن جیرفت در استان سیستان و بلوچستان در ایران، به شمار می‌‌آید. شهر در ساحل رودخانه هیرمند و دریاچه هامون زمان خود و کنار جاده کنونی زاهدان - زابل بنا شده بود. کلنل بیت، یکی از مأموران نظامی بریتانیا از نخستین کسانی است که در دوره قاجار و پس از بازدید از سیستان به این محوطه اشاره کرده و نخستین کسی است که در خاطراتش این محوطه را شهر سوخته نامیده و آثار باقی مانده از آتش سوزی را در آن دیده است. پس از او سر اورل اشتین با بازدید از این محوطه در ۱۹۳۷، اطلاعات سودمندی در خصوص این محوطه بیان کرده. سپس شهر سوخته توسط باستان شناسان ایتالیایی به سرپرستی مارتیسو توزی از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ مورد بررسی و کاوش قرار گرفته است. پس از آن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان تا به امروز مسئولیت کاوشگری در این بخش از سیستان و بلوچستان را به عهده دارد.
این شهر از نادرترین شهرهای باستانی است که در آن، زنان عهده دار امور مالی خانواده شان بوده‌‌اند.
قنات ایرانی
قنات به مجموعه‌ای از چاه‌ها گفته میشود که سرچشمه ای از آب را از طریق یک تونل در دل زمین به مناطق خشک، زمین‌های کشاورزی و آبادی‌های دورتر می‌رسانند. تکنولوژی کهن قنات ایرانی زندگی مردمان فلات ایران را هزاران سال رونق بخشیده و بهشت‌هایی دنیوی در حاشیه‌ی کویرهای خشک مرکزی به‌وجود آورده است. جاری کردن آب از دل زمین یکی از هوشمندانه‌ترین کارهای مردمان باستان است، چرا که از هدر رفت آب به سبب تبخیر جلوگیری می‌شده و تمیزی و پاکی آب هم تأمین می‌شده است. بسیاری از باغ‌های معروف ایرانی به سبب قنات‌ها به‌وجود آمده‌اند و بسیاری از شهر و روستاهای کشور هم حول محور قنات‌ها شکل گرفته‌اند. قنات ایرانی یک تکنولوژی حیات‌بخش و در عین حال زیست‌محیطی است.
24 مورد از مکان‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی کشورمان از کاخ‌ها و بازارها گرفته تا عبادتگاه‌ها و سیستم آبیاری باستانی و بقایای به‌جامانده از امپراطوری بزرگ ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند
در سال ۲۰۱۶ در نشست بین‌المللی یونسکو در استانبول، قنات ایرانی به‌عنوان بیستمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. در این فهرست یازده قنات منحصربه‌فرد ایرانی ثبت شده است که عبارت‌اند از قنات قصبه گناباد، قنات مون اردستان ، قنات قاسم آباد بم، قنات اکبرآباد بم، قنات حسن آباد مشیر مهریز یزد، قنات بلده فردوس، قنات گوهریز جوپار کرمان، قنات ابراهیم آباد اراک، قنات وزوان اصفهان قنات زارچ یزد و قنات مزدآباد میمه.
چغازنبیل
زیگورات چغازنبیل سمبل هنر و معماری ایلامی است. این بنا در سال 1933 توسط براون کشف شد و توسط هیات گیرشمن در سالهای 1951 تا 1962 به طور کامل از زیر خاک بیرون آمد. زیگورات در مرکز شهر دور-اونتاش قرار داشت که در سال 640 پیش از میلاد به فرمان آشور بانی پال در جنگ با هومبان هالتاش آخرین شاه ایلام ویران شد. این معبد دارای دو حصار بوده که درون حصار داخلی بخش آیینی قرار داشت و دارای هفت دروازه بوده است. جلوی پلکان جنوب شرقی هم هفت ردیف قربانگاه قرار دارد، احتمالا عدد 7 مقدس برای ایلامیان مقدس بود. دروازه جنوب شرقی با قیر بندکشی شده است و بر آن به وضوح رد ارابه دیده می شود. این دروازه محل عبور ارابه ها بود. شش دروازه دیگر از راههای سنگفرشی به زیگورات می‌رسیده اند.
چغازنبیل یکی از زیباترین آثار باستانی ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. این زیگورات پرستشگاهی است که ایلامیها برای خدایان خود ساخته بودند.
بیابان لوت
بیابان لوت یا دشت لوت ناحیه‌ای بیابانی و وسیع در جنوب شرقی ایران و در مرز سه استان کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی است که تقریباً ۱۰ درصد وسعت ایران را دربر‌می‌گیرد. این بیابان وسیع طی چندین سال گرم‌ترین نقطه‌ی دنیا شناخته شد و شگفتی‌های بی‌نظیری را در خود جای داده است. در سال ۲۰۱۶، دشت لوت به عنوان اولین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
دیدگاه تان را بنویسید