نامه انتقادی یک هنرمند خطاب به لوریس چکناواریان

آرش گوران 

تشکیل ارکستر فیلارمونیک دیگری در تهران خبر خوبی است؛ به شرط اینکه نگاه هنری پاک، شفاف و با هدف احترام به شعور مخاطب تشکیل شود و هر اثر سخیفی را اجرا نکند. در این مورد مشکل اینجا بود که این ارکستر در تبلیغات گسترده‌ای که برای کنسرت شامگاه ۱۲ مرداد (اولین اجرای آنها) داشت، از نام «ارکستر فیلارمونیک شهر تهران» استفاده کرد. استفاده آنها از نام ارکستر فیلارمونیک تهران باعث ناراحتی من و دیگر همکارانم شد؛ به همین دلیل بیانیه‌ای را در همین راستا منتشر کردیم که درنهایت منجر به عذرخواهی شفاهی آنها شد. ولی با این حال بین تبلیغات صورت گرفته برای کنسرت و عذرخواهی آنها تناقض زیادی وجود دارد؛ چراکه پس از آن بیلبوردهای تبلیغاتی اجرا همچنان با نام «ارکستر فیلارمونیک شهر تهران» در سطح شهر دیده می‌شد.گله من این است که چرا تمام بیلبوردهای شهری جمع نشده است؟ روزانه چندین تماس با من گرفته می‌شود و از من سوال می‌پرسند: «شما کنسرت داشتید؟ رهبرتان عوض شده؟». این امر از بعد بین‌المللی هم برای ما خوب نیست. به هر حال ارکستر فیلارمونیک تهران شناخته شده است. ما دو سال پیش نماینده‌ای برای پروژه صلح جهانی در ارکستر فیلارمونیک نیویورک که در سازمان ملل روی صحنه رفت، داشتیم. بد نیست که این دستاوردها را یادمان نرود و بهتر است که بدانیم ما کار هنری انجام می‌دهیم. من اینگونه تصاحب اسم‌ها و به دنبال واژه‌ بودن‌ها را اصلا نمی‌فهمم. تمام سال‌هایی که کار کرده‌ام تلاشم این بوده که فقط به اصل هنر موسیقی و مخاطب متعهد باشم و وارد این بازی‌ها نشوم. از جعل اسم و سوء استفاده‌ای که از اعتبار ارکستر فیلارمونیک تهران صورت گرفت، ناراحت شدم؛ البته در این مدت، زمانی که دیدم مخاطبان ارکستر فیلارمونیک تهران چقدر از این اتفاق ناراحت بودند و برایشان دغدغه بود، بخشی از ناراحتی‌هایم فروکش کرد؛ چراکه حمایت و علاقه آنها را دیدم.

به نظر من در این جا سوءتفاهمی از نظر مطالعاتی برای دوستان به وجود آمده است و نیاز دارند زمان بیشتری صرف کنند تا سازوکار واقعی ارکستر به معنای فیلارمونیک را درک کنند. گروه فیلارمونیک در ذات به معنای انجمن عاشقان موسیقی است و در تمام دنیا هر ارگانی که وابستگی دولتی داشته باشد به هیچ وجه نمی‌تواند بانی ایجاد و تشکیل یک ارکستر فیلارمونیک شود؛ بلکه می‌تواند نهاد حمایتی باشد. در این مورد هم نهاد شهرداری که دولتی است تا حدی می‌تواند نقش حمایتی داشته باشد نه اینکه خودش ارکستر فیلارمونیک تشکیل دهد. به طور کلی یک نهاد دولتی می‌تواند ارکستر سمفونیک رسمی و دولتی در دست داشته باشد ولی فیلارمونیک یک مقوله خصوصی است و کاملا به واسطه حامیان موسیقی هدایت می‌شود.

از طرفی اگر شهرداری یا برج میلاد قصد حمایت و دغدغه کار فرهنگی هنری داشتند، می‌توانستند سالن در اختیار ما قرار دهند؛ چون می‌خواستند ارکستر فیلارمونیک تهران که این همه مخاطب و برد بین‌المللی دارد و تعداد زیادی رپرتوار (مجموعه قطعه‌های موسیقی است که تکنواز برای ارکستر آماده می‌کند) جدید معرفی کرده، کار کند و بی‌دغدغه باشد. این نهادها می‌توانستند برای کنسرت ۲۰ میلیون اجاره سالن و یا شش میلیون هزینه سالن تمرین نگیرند تا نوازندگانی که به واسطه اعتقادشان به هنر در این ارکستر شرکت می‌کنند، انگیزه داشته باشند و حداقل بخشی از هزینه‌هایی که کرده‌اند جبران شود. بخش دوم این است که اساسا یک نهاد دولتی می‌تواند ارکستر سمفونیک رسمی و دولتی را در دست داشته باشد ولی فیلارمونیک یک مقوله خصوصی و کاملا به واسطه حامیان موسیقی هدایت می‌شود. اگر مثلا الآن من بخواهم ارکستری به نام ارکستر سمفونیک شهر تهران تشکیل دهم آیا دفتر موسیقی به من مجوز می‌دهد؟ قطعا نه! پس وقتی نام ارکستر خود را با یک «شهر» اضافه ثبت می‌کنند، نشان می‌دهد به دنبال یک نوع دور زدن هستند. نمی‌دانم این دست‌اندازی‌ها قرار است چه نتیجه‌ای داشته باشد؟ امیدوارم که نتیجه بد و سوء نیتی نداشته باشد.

تشکیل ارکستر فیلارمونیک دیگری در تهران خبر خوبی است؛ به شرط اینکه نگاه هنری پاک، شفاف و با هدف احترام به شعور مخاطب تشکیل شود و هر اثر سخیفی را اجرا نکند. مشکل اینجاست که ارکستر فیلارمونیک برج میلاد در تبلیغات گسترده‌ای که برای کنسرت شامگاه ۱۲ مرداد (اولین اجرا) داشت، از نام «ارکستر فیلارمونیک شهر تهران» استفاده کرد

هم اکنون نام این ارکستر در اکثر صفحات رسمی آن به فیلارمونیک برج میلاد تغییر پیدا کرده است. حال اگر برخی هنرمندان و دوستان از اسم قبلی در تبلیغات و یا مصاحبه‌های خود استفاده می‌کنند باید دید که چه منظوری دارند؟ این امر بازی آنها با وژگان است و شاید می‌خواهند مخاطبان بیشتری به واسطه ارکستر فیلارمونیک تهران داشته باشند.