نگاهی انتقادی به فیلم «جزایر قناری»؛
بازتولید الگوی تکراری «پژمان جمشیدی»

محمد تقیزاده
در حال حاضر سه فیلم ناجورها، خانه ارواح و جزایر قناری در حال نمایش است که اتفاقی نه بینظیر اما کمنظیر برای یک بازیگر سینما محسوب میشود. فیلم «جزیره قناری» و «خانه ارواح» دو فیلم از آخرین فیلمهایی هستند که پژمان جمشیدی در آنها حضور داشته است. «جزایر قناری» با شروعی ضعیف در گیشه حدود 14 میلیارد تومان فروش داشته است. «خانه ارواح» با پخشکنندهای نوپا و سرحال به نام مهرگان فیلم، در سه ماه گذشته فروشی 28 میلیاردی داشته است. با توجه به هزینههای بالای ساخت فیلم و دستمزد بازیگران مطرحی چون پژمان جمشیدی، فروش این دو فیلم روی هم رفته به 40 میلیارد نمیرسد! این شکست نشان دهنده پایان دوران پژمان جمشیدی است؟
درباره فیلم
جزایر قناری اولین فیلم سینمایی عادل معصومیان در مقام کارگردان است که پیش از این سابقه دستیاری در چند پروژه نمایش خانگی از جمله «عالیجناب»، «رقص روی شیشه»، «ماتادور» و ... را داشته و حالا در کنار حسین مهکام که نویسنده و تهیهکننده کار است، موفق شده نخستین کار بلند سینمایی خود را در ژانر کمدی به عنوان گونه سینمایی محبوب توده مردم ایران در این سالها بسازد.
نکته جالب در باره نویسنده جزایر قناری، تغییر مسیر و چرخش ناگهانی او به یک مسیر کاملاً مختلف و متضاد است. حسین مهکام که سینمادوستان او را با ساخت آثار تجربی و روشنفکرانهای چون «آندرانیک»، «بیحسی موضعی» و «احمد بهتنهایی» به یاد میآورند حالا در یک چرخش ناگهانی که گویی همسو با ذائقه سینماروهای ایرانی است به سراغ ساخت آثاری چون عینک قرمز و جزایر قناری رفته که 180 درجه با خاستگاه قبلی این فیلمساز متفاوت است؛ به نظر میرسد همان دلیلی که باعث شد کیانوش عیاری از فیلمسازان با سابقه سینمای اجتماعی و رئالیستی ایران به سراغ ساخت فیلمی چون ویلای ساحلی برود، همان باعث شده که مهکام جوانتر نیز به سراغ جزایر قناری و سینمای کمدی پراقبال و بفروش این روزهای سینمادوستان ایرانی برود.
داستان جزایر قناری پیرامون دو زندانی است که به طور موقت از زندان آزاد شدند که یک محموله مواد مخدر پیدا کنند و آن را به یک پدرخوانده قدرتمند و ثروتمند تحویل دهند. پدرخوانده مافیا در این فیلم پژمان جمشیدی است که برخلاف فیلمهای کمدی دیگر که نقش یکی از زوجهای کمدی را ایفا میکرده در اینجا گویی یک سطح بالاتر رفته و علاوه بر نوعی بلوغ در بازیگریاش شاهد ارتقای نقش او نیز در این پروژه سینمایی هستیم.
تحلیل فیلم
فیلم خلاقیتها و ایدههای بانمک و جدیدی دارد و این علاوه بر انتخاب بازیگران از بهرنگ علوی و بیژن بنفشهخواه تا جمشیدی و میرعلمی در نقشهای جدید، در ایدههای روایی و دیالوگها نیز قابلردیابی است برای مثال، تکه کلامهای بازیگران و دیالوگهای آنها اگرچه در برخی مواقع برگرفته از ترندهای فضای مجازی است اما در برخی سکانسها، لحظات شیرین و جذابی را خلق میکنند برای نمونه سکانس عروسی پژمان جمشیدی و رویا میرعلمی که با تغییر چهره بنفشهخواه و علوی همراه شده از لحظات بانمک و جذابی است که در آنونس فیلم نیز قابلمشاهده است.
فیلم جزایر قناری که با قصهای از یک ماجرای مافیایی، فیلمی طنز را پیش چشم مخاطبان میگذارد؛ درباره دو زندانی به نامهای بیژن و نعیم است که به دستور و موافقت رئیس یک باند مافیایی قدرتمند به نام منوچ، به طور موقت از زندان آزاد میشوند. هدف این آزادی، به پایان رساندن یک مأموریت نیمهتمام و مهم است. اما همانطور که انتظار میرود، اوضاع مطابق برنامه پیش نمیرود و مأموریت ساده به زنجیرهای از موقعیتهای پیچیده و غیرمنتظره تبدیل میشود...
جزایر قناری فیلمی در ژانر کمدی است و این را از همان پوستر فیلم میتوان بهخوبی دریافت. پژمان جمشیدی بهعنوان بازیگر مشترک بیشتر آثار کمدی روی پوستر فیلم روی یک پیکان آلبالویی لم داده و بهرنگ علوی، بیژن بنفشهخواه و رویا میرعلمی بازیگران اصلی فیلم هستند. استفاده از زوج علوی و بنفشهخواه بهعنوان زوج اصلی فیلم برای نخستینبار در سینمای ایران، ایده جذابی بوده که باعث همراهی مخاطب با فیلم و مشاهده طنازی این دو بازیگر شیرین و بامزه شده است. علوی با هیبت چاقوچلهتر و بنفشهخواه با همان شمایل لاغر مردنی مکملهای جذابی شدند که قرار است موتور پیشبرنده فیلم باشند.
نقد فیلم
مشکل اصلی فیلم شاید در روایتگری آن باشد وقتی که در مقطعی دچار لکنت میشود و مسیر روایی خود و لحن و ریتمش عوض میشود برای نمونه در میانه فیلم و از لحظاتی تمرکز فیلم از زوج اصلی به سمت روایت شخصیت جمشیدی میرود و در اینجا این عدم انسجام تاحدی تماشاگر همراه را دچار شوک میکند که سرنوشت این دو کاراکتر بامزه فیلم چه شد و یکباره چرا مافیای فیلم جای آنها را میگیرند و در ادامه دوباره و به طور ناگهانی قصه به زوج کمیک خود برمیگردد.
مسئله جنسیت یکی از مضامین مهم فیلم جزایر قناری است بهطوریکه حتی میتوان آن را برای کودکان و نوجوانان زیر پانزده سال ممنوع و محدود کرد. دو شخصیت اصلی فیلم یعنی نعیم و بیژن بهنوعی جزو اقلیتهای جنسی هستند، منوچ با بازی پژمان جمشیدی ازدواجی نامتعارف داشته و دیالوگهای فیلم در برخی اوقات به نحوی آشکار جنسیتزده میشوند تا مشخص شود اینگونه شوخیها و شخصیتها از عوامل اصلی جذابیت و جزو هدفگذاریهای اولیه و مهم سازندگان جزایر قناری بوده است.
در پایان دو سؤال از سازندگان جزایر قناری به ذهن تماشاگران متبادر میشود نخست آنکه اصولاً عنوان جزایر قناری چه ارتباط معنایی و تماتیکی با فیلم داشته و چقدر فضا و روح قصه جزایر قناری به این نام ارتباط پیدا میکند. دوم اینکه فیلم با چه منطق و توجیهی پایانبندی شده است وقتی سرنوشت خیلی از شخصیتها، داستانکها و به قول فیلمنامهنویسها کاشتهای داستانی مشخص نشده و به یکباره رها میشود. اینگونه ایرادات ریزودرشت باعث شده که نخستین اثر معصومیان بیشتر اثری تجاری محسوب شود و آنچنان روی هنری و سینماتیک آن نشود بحث و نقد جدی کرد.
نظرات تماشاگران درباره فیلم
در انتها برخی از نظرات کاربران در فضای مجازی استخراج و ارائه شده است:
* خیلی خیلی خیلی ضعیف و حوصله سربر و بیمحتوا. نام فیلم اصلا ارتباطی به فیلم نداره و منظور نویسنده و کارگردان رو از فیلمنانه اصلا متوجه نشدیم.
* من همیشه فیلم کمدی میرم سینما که خنده بیشتری داشته باشه ولی این فیلم اینقدر بی سر و ته و بی مزه بود که اصلا خنده نداشت و آخرش که تموم شد هم همه مردم اینجوری بودن که چی شد و اینقدر فیلم کوتاه شده بود که فکر کنم ۷۵ دقیقه بود.
* خیلی فیلم بیمزهای بود اصلا خوب نبود.
* بدترین و بیمحتواترین فیلمی بود که توی زندگیم دیدم.
* با احترام به هنرمندان این فیلم، بسیار بیمحتوا و ضعیف بود اصلا ارزش دیدن نداره.
* نمیشه گفت کمدی. فیلم داستان و محتوای بسیار ضعیفی داشت.
* واقعا عالی فقط پژمان جمشیدی عالی بود به فیلم جزایر قناری امتیاز ۹ از ۱۰ میدیم یک نمره کم کردم چون ۱۰ مال خداست ولی فیلمش خیلی عالی بود.
* از فیلمهایی که همزمان اکران شدن حداقل خیلی بهتر بود و به نسبت اونا کمدیتر بود.
دیدگاه تان را بنویسید