پگاه دهدار ،  راهنمای گردشگری

بسیاری از کشورهای دنیا گردشگری را صنعتی 24 ساعته می‌دانند و سال‌هاست بسیاری از شهرهای توریستی خواب را به چشم نمی‌بینند و مراکز تفرجگاهی و تفریحی به صورت شبانه‌روزی در حال خدمات‌رسانی به شهروندان و گردشگران‌ داخلی و خارجی هستند.

مقاصد گردشگری درصدد یافتن راه‌های جدیدی برای رقابت در بازار گردشگری هستند و گردشگری شبانه به عنوان یکی از این راه‌ها در سـال‌های اخیر مورد توجه قرارگرفته اسـت.

گردشگران تمایل دارند یک مقصد گردشگری را به شیوه‌های مختلف تجربه و درک کنند؛ در این میان، زمان یک عامل بسیار مؤثر است. حضور مردم در ساعات مختلف شبانه‌روز می‌تواند شاخصی برای فضاهای عمومی موفق محسـوب شـود. زندگی شـبانه سـهم مؤثری در اقتصـاد داخلی شـهرها دارد و در تولید، توزیع و سازماندهی صنعت گردشگری نقش مهمی دارد. حضور فعالیت‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و تفریحی پس از ساعات کاری موجب بازتولید بسیاری از فضاهای شهری می‌شود؛ به علاوه، جذابیت و سرزندگی بیشتر این مناطق برای ساکنان و بازدیدکنندگان را موجب می‌شود. بدین ترتیب با رونق شبانه فعالیت‌ها و فضاهای شهری، گردشگری شبانه شهری توسعه می‌یابد؛ به طور متقابل، توسعه گردشگری شبانه به رونق هر چه بیشتر فعالیت‌ها و افزایش درآمدهای گردشگری می‌انجامد. گردشگری شبانه فرصت‌های قابل‌توجهی را در شهرهای میزبان ایجاد می‌کند و با فراگیر شدن آن به ویژه اگر متکی بر جاذبه‌های منحصربه‌فردی باشد، می‌تواند در جذب گردشگر در سطوح منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی مؤثر واقع شـود.

در ایران امکان بازدید از بیشـتر جاذبه‌های گردشـگری و بهره‌مندی از امکانات و خدمات مربوط به آن‌ها، عمدتاً محدود به ساعات روز است؛ این وضعیت سبب می‌شود ساعات شبانگاهی بدون انجام فعالیت خاصی سپری شود. این در حالی است که بسیاری از فضاهای جذاب گردشگری، قابلیت استفاده در ساعات شبانه را دارند و حتی تفاوت قابل ملاحظه ســیما و منظر شــبانه بســیاری از فضــاها از منظر روزانه آن‌ها، خود به ایجاد جاذبه جدیدی منجر می‌شود و می‌تواند برای گردشگران جالب توجه باشد. محدود بودن بخش عمده‌ای از فعالیت‌های گردشگری شهری به ساعات روز، رضایتمندی ذینفعان گردشگری را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

گردشگران معمولا تمایل دارند در طول دوره سفر از انجام فعالیت‌های گردشگری بیشترین و بهترین بهره را ببرند که این موضوع به طور مستقیم با مسئله زمانِ امکان حضور و بازدید از فضاهای جاذب گردشگری مرتبط است. از طرفی سطح وسیعی از کشور ازجمله استان فارس دارای اقلیم نسبتاً گرم و خشک است و همین مسئله موجب می‌شود گردشگران در هنگام حضور در بسیاری از فضاها در ساعات روز آسایش حرارتی مطلوبی نداشته باشند؛ به علاوه، با توجه به اینکه بســیاری از افراد و خانواده‌ها ســفرهای تفریحی و انجام فعالیت‌های گردشــگری موردنظرشــان را برای فصــل تابســتان برنامه‌ریزی می‌نمایند، گرمای هوا و در نتیجه، عدم آسایش حرارتی در کاهش رضایتمندی سفر گردشگران مؤثر خواهد بود. در این شرایط، از طرفی ساعات شبانه به‌عنوان مدت زمان از دست رفته تلقی می‌شود و از طرفی در موارد بسیاری، مطلوبیت مورد نظر طی ســاعات روز حاصــل نمی‌شــود. از این رو، بررسی ابعاد مختلف توسعه گردشگری شبانه شهری ضروری می‌نماید. علاوه بر گردشگران خارجی، بسیاری از شهروندان و گردشگران داخلی نیز علاقه‌مند حضور شبانه در پایتخت و برخی کلانشهرها هستند. شـهر شـیراز به عنوان یکی از کانون‌های اصلی گردشگری در کشور، پتانسیل‌های قابل توجهی در این زمینه دارد.

ضرورت تلاش برای رونق گردشگری شبانه تخت‌جمشید

در همین راستا مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، با اشاره به لزوم توجه به نورپردازی و معماری نور در این مجموعه، تلاش برای رونق گردشگری شبانه تخت‌جمشید با در نظر گرفتن مسائل و جنبه‌های مختلف را یادآور شد.

به گزارش روابط عمومی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، نشست تخصصی نقش نورپردازی در بناهای تاریخی و تاثیر نورپردازی در بازاریابی مجموعه جهانی تخت‌جمشید و سایر تاسیسات گردشگری با ایراد سخنرانی متخصصان این حوزه و با حضور مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، کارشناسان، مدیران اقامتگاه‌ها با هدف فرهنگ سازی و تعریف مسیر آتی صنعت گردشگری در تالار تشریفات مجموعه جهانی تخت جمشید، برگزار شد. مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفت: ظرفیت‌های بسیار زیاد تاریخی در این مجموعه جهانی وجود دارد، گرچه نسبت به این مجموعه نوعی شناخت همگانی وجود دارد اما شناساندن ابعاد مختلف تاریخی و تمدنی این اثر و دیگر آثار تاریخی واقع در حریم تخت‌جمشید برای جذب بهتر و بیشتر گردشگران، نیازمند برنامه‌ریزی و مناسب‌سازی شرایط معرفی است.

حمید فدایی با اشاره به اهمیت توجه به ابعاد مختلف گردشگری، گفت: می‌توان ظرفیت‌های شبانه بازدید از آثار جهانی را برنامه‌ریزی و فعال کرد، این اقدام می‌تواند در اقتصاد جامعه محلی بسیار تاثیرگذار باشد. البته عملی کردن این مهم، نیاز به ایجاد و ارتقای زیرساخت‌ها دارد. او با بیان اینکه موضوع نور در ارتقای کیفیت بصری محوطه‌ها و ارائه تجربه‌ای نوین به مخاطبین، جزو مهم‌ترین مولفه‌ها در ترویج بازدید شبانه است، گفت: تخت جمشید از نخستین محوطه‌هایی‌ست که برنامه نور و صدا از آغاز دهه پنجاه خورشیدی در آن اجرا شد که یک برنامه فصلی بود، با توجه به درخواست‌های مکرر، ضرورت اجرای این پروژه با ایجاد زیرساخت‌های لازم و در نظر گرفتن حساسیت‌های حفاظتی و ایمنی و ... و تدوین و انجام یک برنامه ثابت احساس می‌شود. مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، خاطرنشان کرد: با در نظر گرفتن مسایل حفاظتی، هدایت گردشگران با ایجاد مسیرهای تعریف شده گردشگری از ضروریات بازدید شبانه خواهد بود و به ویژه نورپردازی تاثیر شگرفی در هدایت مطلوب گردشگر و معرفی بهتر آثار خواهد داشت و ضمن ارتقای کیفیت فضا، حس هویتی منبعث از بازدید را خواهد افزود.

کسب ۸۰ تا ۹۰ درصد درآمدهای گردشگری دنیا در شب

یک متخصص مدیریت بازاریابی نیز با اشاره به نقش نورپردازی در بازاریابی بهتر گردشگری آثار تاریخی، گفت: با وجود آنکه در دنیا ۸۰ تا ۹۰ درصد درآمدهای خدمات مصرفی در شب ارائه می‌شود اما ما با داشتن مجموعه‌های منحصر به فردی چون تخت جمشید از درآمدزایی فرهنگی و اقتصادی نسبت به این امر، بی‌بهره‌ایم. محمدمهدی ابراهیمی افزود: تلفیقی از علوم مختلف برای خروجی بهتر به لحاظ افزایش بهره‌وری از لحاظ درآمدزایی و ارزش افزوده‌ای که حوزه گردشگری می‌تواند ایجاد کند، مسیر بهتری را برای آینده صنعت گردشگری ترسیم خواهد کرد. ابراهیمی با بیان اینکه گردشگری ارائه کالا نیست، گفت: افزایش راندمان و بهره‌برداری بهتر از طریق موضوعات فرهنگی و در کنار آن موضوعات اقتصادی با شاخص‌های فرهنگی یا دیدگاه‌های مخاطبین شکلی مناسب‌تر پیدا می‌کنند و تخت‌جمشید به عنوان یک برند بین‌المللی و اهمیتی که فراتر از سایر مجموعه‌های گردشگری دارد می‌تواند در رابطه اثربخشی لازم خود را داشته باشد. این متخصص مدیریت بازاریابی گفت: با توجه به بازاریابی حسی و بازاریابی عصبی، انتخاب کالاها و خدمات در شب بیشتر ناشی از احساسات است تا منطق، لذا می‌توان گفت امکان ارتقای درآمد در این زمان از شبانه‌روز بیشتر است؛ گرچه موضوع نورپردازی فقط یکی از ابزارهای جذب گردشگری است اما استانداردهایی بین‌المللی برای بهره گرفتن از سایر ابزارها وجود دارد.

ابراهیمی با اشاره به اهمیت خسارت‌های وارده شده به واسطه شیوع کرونا به بخش گردشگری، گفت: مفهوم گردشگری و تعریف آن به عنوان صنعت، مدیریت صنعت گردشگری یا باز هم فراتر، سیاست‌هایی که باید بر مدیریت صنعت گردشگری حاکم باشد و همچنین داشتن استراتژی‌ها و گستردن آن در مقیاس بین‌المللی کرونا و هوشمندسازی این موارد از اقدامات لازم برای پایداری صنعت گردشگری، محسوب می‌شود.