یلدا می‌تواند گرمابخش فصل سرد گردشگری باشد

آرسام میرحبیبی

آیین باستانی و 7 هزار ساله یلدا در هزاره‌هایی که پشت سر گذاشته است  هر زمان متناسب با شرایط روز تغییر کرده و تکامل یافته، اما هرگز از فرهنگ فلات ایران پاک نشده است. این آیین نیکوی باستانی همچنان که محفلی است برای تعمیق پیوندهای خانوادگی، می‌تواند محملی باشد برای تعمیق روابط شهروندی و فراتر از آن برای تعمیق روابط ایرانیان با مردم ملل و فرهنگ‌های دیگر. فرصتی که می‌تواند بر بستر گردشگری نشسته با جذب گردشگران افزون بر درآمد سبزی که با خود می‌آورد، پیکی برای صدور و معرفی فرهنگ غنی ایرانی باشد.

 تا پیش از این و همین چند سال پیش یلدا تنها یک دورهمی خانوادگی بود. زمانی برای این که طولانی‌ترین شب سال را کنار خویشان به خوش و بش و خورد و نوش و شادی، صبح کنیم، اما تغییرات اجتماعی و فرهنگی و تغییرات شرایط زندگی و نیازها و امکانات روز مانند تمام قرون گذشته در حال ایجاد تغییراتی در این آیین باستانی است. تغییراتی که اگر با حسن‌نیت و برنامه‌ریزی مناسب با آن روبه‌رو شویم می‌تواند یک فرصت بزرگ باشد.

 از این رو 12 سال پیش 30 آذر 1387همزمان با جشن یلدا جشن دیگری هم در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور برگزار شد. آیین یلدا به عنوان هشتمین میراث معنوی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. میراث فرهنگی و معنوی یا میراث فرهنگی ناملموس شامل جنبه‌های غیر فیزیکی یک فرهنگ مانند ارزش‌های اجتماعی، هنرهای نمایشی، هنرهای دستی و سنتی، سنت‌ها، آداب و رسوم و روش‌ها، باورهای زیبایی‌شناسانه و معنوی، بیان هنری، زبان و دیگر جنبه‌های کارکردهای انسانی است. حفظ میراث معنوی به دلیل ناملموس بودن آن معمولا دشوارتر از حفظ میراث فرهنگی مادی و ملموس است. به همین دلیل این میراث را در فهرست آثار ملی ثبت می‌کنند تا جلب توجه‌ها به آن به حفظ آن کمک کنند.  پس از ثبت این فرهنگ ملی در فهرست آثار ملی به خوبی می‌توان شاهد تغییرات جدی بود که در این زمینه حاصل شده ‌است. در حالی که تا یک دهه پیش اگر قصد داشتید به هر دلیلی از جمله دوری از اقوام و خویشان، شب یلدا را خارج از خانه و به شکلی غیر از خانوادگی بگذرانید، عملا ممکن نبود و گزینه‌های بسیار محدودی پیش‌رو داشتید. اما حالا کافی است از اوایل آذر ماه نگاهی به برنامه دفاتر خدمات مسافرتی بیندازید تا با برنامه‌های متنوع و تورهای ویژه شب یلدا سردرگم شوید. افزون بر آن دیگر اماکن فرهنگی و تفریحی هم به میدان آمده‌اند و برنامه‌های ویژه خود را برای این شب دراز تدارک دیده‌اند. کمی که به بیلبوردهای سطح شهر توجه کنید یا آگهی‌های تبلیغاتی رسانه‌های مختلف را دید بزنید فهرست بلندی از برنامه‌های متنوع برای این شب زیبا در دست خواهید داشت. رستوران‌ها، فرهنگسراها، اماکن تفریحی و فرهنگی مختلف هر کدام به فراخور برنامه‌های مهیج  و جذابی تدارک دیده‌‌اند تا کسانی که می‌خواهند در غیاب خانواده و اقوام هم یلدا را جشن بگیرند امکانش را داشته باشند.

این فرهنگ زیبا می‌تواند گسترش بیشتری بیابد. معرفی آیین‌ها و مراسم ویژه فرهنگی با تمام جذابیت‌ها و زیبایی‌هایش می‌تواند بهترین تبلیغ برای جذب گردشگری باشد. به ویژه که این فستیوال ملی در سردترین فصل سال رخ می‌دهد فصلی که معمولا زمان خواب گردشگری است. یلدا می‌تواند خواب را از سر گردشگری بپراند و با جذب گردشگران جهانی رونقی به فصل سرد گردشگری کشور بدهد.  با همین هدف و برای حفظ این آیین کهن بود که مسئولان میراث فرهنگی ایران چندی است در پی آن هستند که «شب چله» یا «آیین یلدا» را به طور مشترک با ارمنستان و افعانستان در فهرست آثار جهانی به ثبت برسانند.  ثبت جهانی یلدا در میراث جهانی فرصتی مغتنم است تا با معرفی فرهنگ غنی ایرانی گردشگران بسیاری را از گستره بزرگ فرهنگ مشترک خود و از گردشگران جهانی که علاقمند به تجربه آیین‌ها و مراسم ملل دیگر هستند در کم‌ترددترین فصل گردشگری به ایران جذب کنیم. اگر به آن بیندیشیم و با تبلیغات و معرفی درست و آماده‌سازی زیرساخت‌ها شرایط مناسب را فراهم کنیم. در غیر این صورت این آیین هم می‌تواند تبدیل به یک ماهی بزرگی شود که همسایه زودتر از ما صیدش می‌کنند.