شمس‌العماره؛
بام تهران در روزگار گذشته
آرزو احمدزاده ، راهنمای طبیعت‌گردی
قصد دارم امروز را اختصاص دهم به گشت و گذار در پایتخت. یکی از عمارت‌های قدیمی تهران که نامش به گوش همه آشناست، شمس‌العماره است. «شمس‌العماره» هم در ترانه های فولکلوریک قدیمی زیاد بکار رفته‌است و هم اخیرا سریالی با همین نام از تلوزیون پخش شد که باعث شد به فکر بازدید از شمس العماره بیفتم.
در خیابان ناصرخسرو ساختمانی بلند با کاشی‌کاری‌های زیبا و ساعتی چشم‌نواز توجه‌ام را جلب می‌کند. آری. این ساختمان همان شمس‌العماره معروف است. شمس العماره یکی از بناهای تاریخی تهران، مربوط به دوره قاجار و از شاخص‌ترین بناهای کاخ گلستان و برجسته‌ترین ساختمان‌های ضلع شرقی مجموعه کاخ گلستان است. دلیل برجسته بودن این سازه، بلندی، تزیینات و طراحی آن است. شمس‌العماره دارای پنج طبقه و ۳۵ متر ارتفاع است که در زمان ساخت بلندترین ساختمان آن دوره در تهران بوده است و اولین ساختمانی بود که از فلز در سازه آن استفاده کرده‌اند. کلیه ستون‌های طبقات بالا و حفاظ‌ها چدنی هستند. پیش از ساخته شدن سردر باغ ملی، این ساختمان به عنوان نماد شهر تهران شناخته می‌شد. ناصرالدین شاه، پیش از سفر به اروپا و با دیدن تصاویر بناهای فرنگستان تمایل پیدا کرد بنایی مرتفع نظیر آنها در پایتخت خود ایجاد کند تا بتواند از بالای آن منظره شهر و دورنمای پیرامون را تماشا کند. ساخت این ساختمان در سال ۱۲۴۴ ه.ش به دستور ناصرالدین شاه آغاز و پس از دو سال به مباشرت دوستعلی‌خان نظام‌الدوله به پایان رسید.
این ساختمان برای تماشای شهر تهران و اطراف آن توسط شاه و مهمانان او مورد استفاده قرار می‌گرفت. طرح و نقشه آن ظاهراً از معیرالممالک و معمار آن استاد علی محمد کاشی بود. سبک این بنا ترکیبی از معماری سنتی ایرانی و معماری غربی است. طبقه اول شمس العماره شامل ایوان و تالار شاه‌نشین است که دارای آینه‌کاری ممتاز و کم‌نظیری است و اتاق‌های گوشواره که در دو طرف شاه‌نشین واقع شده‌اند دارای تزئینات درخور توجهی هستند. در سایر طبقات هم اتاق‌های کوچک با تزئینات مشبک، نقاشی، آینه‌کاری وجود دارند. ساعت زیبای شمس العماره پیشکشی ملکه ویکتوریا به کاخ ناصرالدین‌شاه است، همان کاخی که به شیوه اروپایی ساخته شده و در میان ساختمان‌های کاخ گلستان، رنگ و رویی دیگر گونه دارد. ساعت پیشکشی بر بلندای کاخ شمس‌العماره نصب شد و آوای ناقوسش، همه تهران کوچک آن زمان را از گذر زمان آگاه می‌کرد. اما بلند بودن صدای نواختن ساعت پس از چندی سبب شد که با گلایه کاخ‌نشینان، به دستور شاه، صدای آن را کمتر کنند. این دستکاری همانا و خاموش شدن ساعت شمس‌العماره، همانا. خاموشی که نزدیک به ۱۰۰ سال به درازا انجامید. اما از ۲۲ آبان ماه ۱۳۹۱، با تعمیراتی که روی آن انجام شد، این خاموشی پایان گرفت و ناقوسش به صدا درآمد. بعد از بازدید از شمس العماره تصمیم گرفتیم سری به اولین پیتزا فروشی تهران بزنیم. به خیابان نوفل لوشاتو رفتیم. پیتزا داوود که اولین پیتزا فروشی تهران است در انتهای کوچه لولاگر در خیابان نوفل لوشاتو قرار دارد. کوچه لولاگر یک کوچه قرینه است. به‌محض ورود در این کوچه با بالکن‌ها، پنجره‌ها و نماهای شیشه‌ای مشابه در دو طرف کوچه مواجه می‌شوید که تا انتهای کوچه نیز ادامه دارد. پیتزا داوود در سال ۱۳۴۰ تأسیس‌شده است و مالک آن «آقا داوود» به همراه یکی از دوستان «ارمنی» خود، این پیتزافروشی را راه‌اندازی کرده‌اند. بعد از مدتی شریک او به خارج مهاجرت می‌کند و داوود مجبور می‌شود به‌تنهایی اینجا را اداره کند. همه‌چیز در اینجا از همان روز اول بسیار ساده بوده و حالا نیز همان‌طور باقی‌مانده است. قیمت اولین پیتزا در اینجا ۱۱ قران بوده است. اینجا آداب خودش را دارد. موقع سفارش غذا حتما باید اسم کوچکتان را بگویید و بعد از پایان غذا هنگام خروج از شما می‌پرسند: «سیر شدی؟»
دیدگاه تان را بنویسید