به بهانه نمایشگاه شرکتهای دانش‌بنیان
نوآوری‌های فناورانه؛ تحول‌آفرین و آسیب‌پذیر
باید به خاطر داشته باشیم، یک مخترع یا نخبه علمی، فردی تاثیرگذار و البته به همان میزان، حساس و شکننده است و این وظیفه جامعه است که او را در پیاده‌سازی ایده‌های بکر و راهگشا، یاری کند گرچه برپایی نمایشگاه شرکتهای دانش‌بنیان می‌تواند در ترغیب نخبگان به تجاری‌سازی محصولاتشان موثر و البته بسیار لازم باشد اما آنچه بیش از آن باید مورد توجه تصمیم سازان کشور باشد، تغییر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی است
عطیه لواسانی
مخاطبان «توسعه ایرانی»، هر روز در همین صفحه علم و فناوری، اخبار و گزارش‌هایی را مطالعه می‌کنند که حاکی از نوآوری، اختراع و دستاورد تحقیقاتی جدید و تحول‌آفرین در حوزه‌های مختلف علمی است؛ اخبار و گزارش‌هایی که عمدتا به کشورهای توسعه‌یافته یا جوامع به سرعت درحال رشد مربوط می‌شود. اما سوال اساسی اینجاست که چه مکانیسم و ساختاری در چنین کشورهایی وجود دارد که سرعت نوآوری‌های علمی و فناورانه در آنها تا بدین حد بالا است؟ چرا کمتر شاهد نوآوری‌های تحول‌آفرین در حوزه‌های علمی و فناوری کشور خودمان هستیم؟ شاید یکی از مهمترین پاسخ‌ها به این سوال را باید در نوع مواجهه ساختار اقتصادی کشورمان با مقوله نوآوری‌های فن‌آورانه و دانش‌بنیان جستجو کنیم؛ یعنی همان عرصه‌ای که شرکتهای دانش‌بنیان در آن مشغول به فعالیت هستند. مشکل اصلی شرکتهای دانش‌بنیان را می‌توان در این عبارت خلاصه کرد: «آنها چیزی را تولید می‌کنند یا خدماتی را ارائه می‌دهند که نوظهور است و بازار مصرف، تا مدتی، درک واقعی و عملی از محصول نوآورانه آنها ندارد». با این پیش‌فرض باید به رفع مشکل شرکتهای دانش‌بنیان همت گماشت. در واقع عمده مشکل شرکتهای دانش بنیان، نه تولید محصول بلکه تجاری‌سازی آن است. درحالی که روند فعالیت شرکتهای دانش بنیان از مسیر پارک‌های علم و فناوری در کشور جا افتاده است، اما هم چنان تا تجاری سازی و تبدیل ایده‌ها به ثروت، نخبگان کشور با مشکلات متعددی مواجه هستند.
شرکت دانش‌بنیان چیست؟
پیش از پرداختن به تعریف شرکت دانش‌بنیان باید به تاثیرات و پیامدهای حضور و کارکردهای آن در عرصه‌های محتلف جامعه توجه کرد. شرکتهای دانش‌بنیان و تولیدگران محصولات خلاقه، اصلی‌ترین و امیدبخش‌ترین بخش‌های اقتصاد در دنیای جدید به شمار می‌روند. به نوعی می‌توان گفت که اقتصاد و اشتغال در دنیای جدید به طور جدی وابسته به حضور و فعالیت و این شرکت‌هاست. شرکتهای دانش بنیان ظرفیت جدی و قانونی در مسیر توسعه به منظور استفاده از توان علمی نخبگان در رفع نیازهای کشور و اشتغالزایی برای استعدادها به شمار می‌روند.
شرکت دانش‌بنیان یا متمرکز بر دانش به شرکتی گفته می‌شود که دانش و فناوری، جزئی جدایی ناپذیر از دارایی اساسی آن است.
به موجب آیین نامه موجود در کشور، شرکتهای دانش بنیان، موسسه‌های خصوصی یا تعاونی هستند که به منظور افزایش علم و ثروت، توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی در راستای گسترش اختراع و نوآوری و در نهایت تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم‌افزارهای مربوط تشکیل می‌شود.
این شرکت‌ها، اهدافی نظیر ترغیب هیات علمی دانشگاه‌ها و واحدهای پژوهشی برای فعالیت‌های بیشتر در رفع نیاز جامعه و تجاری سازی یافته‌های پژوهشی را دنبال می‌کنند؛ بیشتر آنها در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد فناوری مستقر و فعال هستند و حمایت‌هایی از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از آنها برای تجاری سازی محصولاتشان صورت می‌گیرد.
بر اساس تازه ترین آمارها، تعداد شرکتهای دانش‌بنیان تولیدی - صنعتی یک هزار و ۳۴۶ شرکت و تعداد شرکتهای دانش بنیان نوپا، یک هزار و ۱۴۵ شرکت است.
یک شرکت دانش‌بنیان، مهمترین هدف و خواسته‌ای را که به طور جدی دنبال می‌کند، امکان تجاری‌سازی و عرضه محصولاتش است. بر این اساس رویدادهایی که بتوانند به عرضه محصولات دانش بنیان کمک کنند را باید به فال نیک گرفت. برگزاری نمایشگاه‌های عرضه و معرفی محصولات دانش‌بنیان، یکی از همین رویدادهاست.
نمایشگاه عرضه
محصولات فناورانه
در روزهای جاری، نمایشگاهی تحت عنوان نمایشگاه شرکتهای دانش بنیان، خلاق و فناور برپا شده است. این دومین دوره این نمایشگاه است که با حضور بیش از ١٠٠ شرکت برگزیده از میان سه هزار و ۷۰۰ شرکت دانش بنیان و خلاق از سراسر کشور برپا شده است. در این نمایشگاه تمام شرکتهای حاضر تولیدکننده کالاهای داخلی و محصولات پیشرفته (های تک) دانش بنیان حضور دارند. این شرکت‌ها در حوزه‌های فناورانه برق، الکترونیک، اطلاعات، زیستی، ساخت ماشین آلات پیشرفته، تجهیزات پزشکی و دارویی و غیره فعالیت دارند.
در این نمایشگاه، برای حضور شرکت‌ها، شرایط و ویژگی‌های بازاریابی، سرمایه‌گذاری و صادرات درنظرگرفته شده است. رونمایی از محصولات جدید هم بخشی دیگر از برنامه های این نمایشگاه است. در پایان این نمایشگاه جوایزی از جمله جایزه اقتصاد دانش بنیان در سرفصل‌های مختلف برند ملی، اشتغال و صادرات به شرکت‌هایی که توانسته‌اند در هر یک از این حوزه‌ها به موفقیت قابل توجه دست یابند، اهدا می‌شود. همچنین به استارتاپ‌های برتر که توانسته‌اند در مدت کوتاه به دستاورد جدیدی دست یابند، جایزه‌ای تعلق می‌گیرد.
لازم اما ناکافی
گرچه برپایی چنین نمایشگاهی، می‌تواند در ترغیب نخبگان به تجاری‌سازی محصولاتشان موثر و البته بسیار لازم باشد اما آنچه بیش از آن باید مورد توجه تصمیم سازان کشور باشد، تغییر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی است. عملی نشدن حمایت‌های قانونی، مشکلات دریافت تسهیلات، کامل نبودن روند حمایت‌های علمی، مشکلات نخبگان در مسیر اشتغال، ناآشنا بودن سرمایه‌گذاران با فواید محصولات دانش بنیان، مشکلات تجاری سازی، پیچیده بودن روند درآمدزایی فعالیت‌های دانش‌بنیان، فراهم نبودن شرایط صنعت برای تغذیه از علوم دانش‌بنیان، مقاومت بخش اجرایی کشور در بهره‌گیری از دستاوردهای علمی نخبگان و فقدان مشوق‌های کافی برای افراد نخبه، از جمله مهمترین مشکلات ساختاری برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی دانش‌بنیان در کشور است.
باید به خاطر داشته باشیم، یک مخترع یا نخبه علمی، فردی تاثیرگذار و البته به همان میزان، حساس و شکننده است و این وظیفه جامعه است که او را در پیاده‌سازی ایده‌های بکر و راهگشا، یاری کند.
دیدگاه تان را بنویسید