بازی تخفیف‌های استثنایی یک کلاهبرداری بزرگ است
جمعـه سیـاه
بلک فرایدی در سال ۱۳۹۵ توسط یک بازار اینترنتی، به ایران معرفی شد. در آن رویداد کالاهای متعددی با تخفیف بسیارویژه به فروش رفت. یک سال پس از آن، بلک فرایدی دوم ایران با نام «حراجمعه» برگزار شد. اما مثل هر کلاغی، این تقلید از راه رفتن کبک به شَل شدن و زمین خوردن ما انجامید؛ بلک فرایدی ما، یک کلاهبرداری بزرگ است برای آب‌کردن اجناسی که روی دست فروشنده و در اصل وارد کننده، مانده‌اند. بلک فرایدی به‌عنوان یک سنت در آمریکا شناخته شد .بیشتر شرکت‌ها و کارفرماها، به کارمندان خود این روز را مرخصی می‌دهند .بدین ترتیب، تعطیلات آخر هفته عید شکرگزاری طولانی‌تر می‌شود. از طرفی، تعطیلات عید شکرگزاری مهم‌ترین تعطیلی پیش از عید کریسمس به شمار می‌رود. مردم سال‌ها است که روز پس از شکرگزاری را موقعیتی مناسب، برای شروع خریدهای آخر سال خود می‌دانند دلم یک کارآگاه بازی می‌خواهد، یک‌جور شیطنت. دلم می‌خواهد به اطرافیانم که دارند خودشان را برای بلک فرایدی هلاک می‌کنند و برنامه می‌چینند چیزی را ثابت کنم. این‌که فروشندگان ما دو سه روز قبل از بلک‌فرایدی ایرانی قیمت‌ها را دو تا سه برابر افزایش داده‌اند و از شب قبل بلک فرایدی، بنر و تبلیغ آف ۵۰ درصدی چسبانده‌اند به در و دیوار مجتمع تجاری و فروشگاه‌شان
آذر فخری، روزنامه‌نگار
از اوایل تابستان هر چه درآمد داشته پس‌انداز کرده برای این روز. حتی از یکی دو جا وام هم گرفته . می‌گوید دلم می‌خواهد در این روز حسابی دلی از عزا دربیاورم و هر چه دوست دارم بخرم. این‌طوری تا سال بعد حتی تا دوسال بعد خیالم از بابت لباس و لوازم دیگر راحت است. می‌پرسم چه‌قدر درباره بلک‌فرایدی می‌داند. در باره ساز و کارش. درباره ارتباطش با ما و جامعه و اقتصاد خاص ما ؟؟
تقریبا هیچ نمی‌داند. می‌گوید این هم مثل هالووین و کریسمس است. یک اتفاق آن‌ور آبی است که حال آدم را خوب! می‌کند. می‌پرسم با چه چیز هالووین کریسمس یا همین بلک فرایدی حالش خوب می‌شود؟ این مراسم چه نسبت خاصی با زندگی و فرهنگ حاکم بر زندگی او دارد!
کمی مکث می‌کند و می‌گوید چه اهمیتی دارد. الان جهان ارتباطات است و همه ما در یک دهکده جهانی زندگی می‌کنیم. مردم اکثرا با رسم و رسوم فرهنگی و اجتماعی این‌ور و آن‌ور آب آشنا هستند و می‌توانند در این مراسم شرکت کنند و برنامه‌هایی برای خودشان بچینند؛ مهمانی بدهند، بزنند و بکوبند شاد باشند و حال خودشان و دیگران را خوب کنند.
سازوکار جمعه سیاه در ولایت ما!
همین باعث می‌شود، یک فکر شیطنت‌آمیز در سرم بدود؛ دلم یک کارآگاه بازی می‌خواهد، یک‌جور شیطنت. دلم می‌خواهد به اطرافیانم که دارند خودشان را برای بلک فرایدی هلاک می‌کنند و برنامه می‌چینند چیزی را ثابت کنم ... این‌که فروشندگان ما دو روز قبل از بلک‌فرایدی ایرانی، قیمت‌ها را دو تا سه برابر افزایش داده‌اند و از شب قبل بلک فرایدی، بنر و تبلیغ آف 50 درصدی چسبانده‌اند به در و دیوار مجتمع تجاری و فروشگاه‌شان.بله دقیقا ماجرا همین است.
10 روز مانده به بلک فرایدی ایرانی خودمان، راه می‌افتم و به فروشگاه‌های معتبر و مارک و برند فروش، سر می‌زنم و از اغلب اجناس لیست قیمت برمی‌دارم. طبعا این روزها و با توجه به شرایط اقتصادی، بازار مشتری و خریدار ندارد چون همه‌چیز بیش ازاندازه توان مشتریان معمولی گران است؛ یک گرانی غیرمنطقی، فروشنده‌ها می‌گویند متاثر از افزایش نرخ دلار و محدودیت در واردات است، می‌گویم خب. لیست خودم را تکمیل می‌کنم و منتظر می‌مانم. هفته بعد، چهار پنج روز مانده به بلک فرایدی خودمان، دوباره به همان فروشگاه‌ها سر می‌زنم و از قیمت همان اجناس لیست تهیه می‌کنم. وقتی این دو لیست قیمت را که با فاصله چهار پنج روز برداشته‌ام، مقایسه می‌کنم، متوجه می‌شوم در این چند روز و با نزدیک شدن به جمعه سیاه، تقریبا تمام فروشگاه‌ها قیمت اجناس خود را تا حدود سه برابر بالا برده‌اند!
خوب شیطنت من جواب می‌دهد. این جا ایران است؛ شما قرار نیست وارد یک حراجی واقعی شوید. در جمعه سیاه، قرار است کلاه گشادی تا کمر، به سر همه‌مان برود. این موضوع را با دوستان و نزدیکان و خانواده در میان می‌گذارم. اما راستش، هیجان این بازی، بد جور افتاده به جان مردم. بالاخره روز موعود فرا می‌رسد. ساعت پنج عصر جمعه می‌زنم بیرون ... چند روز است می‌بینم از پیر و جوان، سنتی و غیرسنتی- چون راستش ما که هنوز به آن معنا مدرن هم‌نشده‌ایم- برای این روز نقشه می‌کشند و لیست خرید می‌نویسند. می‌بینم که ویدئوهای منتشرشده در فضای مجازی را که مربوط به بلک‌فرایدی کشورهای آن‌ورآب است، به هم نشان می‌دهند و ذوق می‌کنند. گویا قرار است چنان اتفاقی برای ما هم در این روز و در این ولایت بیافتد. یعنی برویم و انواع و اقسام هر چه را که دل‌مان خواست، با نصف قیمت یا حتی با 70 درصد قیمت اصلی‌اش بخریم. اما داستان، مطابق همان روندی پیش می‌رود که شم کارآگاهی من پیش‌بینی کرده بود. قیمت‌ها اول دو سه برابر شده‌اند، و امروز برای جمعه سیاه نهایتا آف 50 درصدی خورده‌اند! لباس تونیکی که دوستم دو روز پیش با قیمت 200 هزارتومان پسندیده بود حالا شده 100 هزارتومان درحالی که پنج روز قبل از آن قیمت واقعی همان لباس 70 هزار تومان بود ... به همین سادگی !
جمعه سیاه از کجا می‌آید؟
عبارت بلک فرایدی (Black Friday) لقبی است که به اولین جمعه بعد از روز عید شکرگزاری مسیحیان گفته می‌شود. اما چرا این جمعه با دیگر جمعه‌ها متفاوت است؟ چرا فقط در این روز «تخفیف بسیار ویژه» ارائه می‌شود؟
در گذشته، قانونی نانوشته بین حسابداران رایج بود. در ترازنامه‌های خود، اگر صورت سود و زیان آنان منجر به ضرر می‌شد؛ از جوهر قرمز استفاده می‌کردند. استفاده ازجوهر قرمز رنگ، تنها جهت نمایان‌تر شدن ضرردر بیلان بود. اما اگر صورت سود و زیان به سود می‌انجامید، از جوهر مشکی استفاده می‌کردند. در اوایل دهه ۶۰ میلادی، حسابداران همیشه فردای روز عید شکرگزاری، حساب‌های خود را مشکی رنگ می‌دیدند. این روز سرآغاز موج سود و خریدهای پیش از عید به حساب می‌آمد. از این رو، بین خود آن را«بلک فرایدی» به معنای جمعه (جوهر) مشکی نامگذاری کردند!
روزنامه نیویورک تایمز، از سال ۱۹۷۵ عبارت بلک فرایدی را به‌کاربرد. البته به معنای شلوغ‌ترین روز خرید و سنگین‌ترین ترافیک جاده‌ها بابت خرید مردم. تا اوایل دهه ۸۰ میلادی هنوز برخی از شهرها و ایالت‌های آمریکا از این عبارت استفاده نمی‌کردند. اما کسانی که آن عبارت را شنیده بودند، مفهومی یکسان در ذهنشان تداعی می‌شد: «فرصتی طلایی برای خرید کردن»
آغاز فصل خریدهای عید کریسمس و روزی شاد. حتی باوجود کلمه «سیاه» در این عبارت، هیچ‌کس آن را روزی سیاه و تباه نمی‌دانست. به این ترتیب دلایل متنوع ریز و درشتی در کنار هم قرار گرفتند تا درنهایت بلک فرایدی به‌عنوان یک سنت در آمریکا شناخته شد. بیشتر شرکت‌ها و کارفرماها، به کارمندان خود این روز را مرخصی می‌دهند.بدین ترتیب، تعطیلات آخر هفته عید شکرگزاری طولانی‌تر می‌شود. از طرفی، تعطیلات عید شکرگزاری مهم‌ترین تعطیلی پیش از عید کریسمس به شمار می‌رود. مردم سال‌ها است که روز پس از شکرگزاری را موقعیتی مناسب، برای شروع خریدهای آخر سال خود می‌دانند. بنابراین، تمام مغازه‌های حقیقی فروشگاه‌های آنلاین و عمده‌فروش‌ها از این موقعیت پرمنفعت استفاده می‌کنند. پیشنهادهای منحصربه‌فرد، تخفیف بسیار ویژه(Doorbusters)، کالاهای دسته بالا و معمولی همگی در حراجی بزرگ روز بلک فرایدی شرکت می‌کنند.
در اصطلاح اقتصادی، به طور معمول کالا با تخفیف بسیار ویژه در ساعات اولیه کاری فروشگاه ارائه می‌شود. تخفیف بسیار ویژه محصولاتی داغ، مهم و به‌روز هستند که در نوع خود «بهترین» به حساب می‌آیند.هنگامی که این کالاها شامل تخفیف غیرمنتظره‌ای شوند به یک «تخفیف بسیار ویژه» تبدیل می‌شوند. از نظر ریشه‌شناسی، این عبارت از دو کلمه «در» (Door) و «شکن» (buster) تشکیل شده است. علت این نامگذاری،شکستن در‌ها به سبب سرازیر شدن سیل مشتریان به فروشگاه‌ها برای به دست آوردن کالا با تخفیف بسیار ویژه است.
تخفیف بسیار ویژه در این روز می‌تواند هر نوع کالایی باشد. از لوازم الکترونیک و مد گرفته تا لوازم خانه و لوازم آرایشی. تا سال‌ها، بلک فرایدی در فروشگاه‌های حقیقی بی‌خطر نبود. اگر ۱۰ ساعت بین ساعات بامداد در صف بایستید، و در انتظار شروع تخفیف‌های این حراجی بزرگ بمانید؛ چه حسی پیدا می‌کنید؟ شاید با عبارت‌هایی نظیر خستگی، کلافگی، گرسنگی و تشنگی بتوان صف ایستادگان را توصیف کرد. آسیب‌های جزئی که بیشتر به دلیل هل دادن، شکل می‌گرفتند، از جمله موارد عادی این روز هستند. اما موارد شدیدتری هم در تاریخ این روز ثبت شدند. حدود ۲۰۰۰ نفر در سال ۲۰۰۸، در منطقه (Valley Stream) نیویورک، منتظر شروع بلک فرایدی بودند. با نزدیک شدن به ساعت آغاز حراجی (۵ صبح)، مردم نتوانستند دوام بیاوردند و با هل دادن، درهای پاساژ را شکستند. در این بین یکی از کارکنان۳۴ ساله، زیر پای خریداران افتاد. دیگر کارکنان به هیچ روشی نتوانستند جلوی سیل مردم را بگیرند. خریداران توقف نمی‌کردند، و درنهایت کارمند فروشگاه جان خود را زیردست و پای مردم از دست داد. حتی در هنگام رسیدن نیروهای پلیس هم سیل خریداران ادامه داشت، آن‌ها پلیس را هم هل می‌دادند. کشته شدن این کارمند جوان اولین مرگ ثبت‌شده در این روز بود.
فرآیند بلک فرایدی در ایران
بلک فرایدی در سال 1395 توسط یک بازار اینترنتی، به ایران معرفی شد. در آن رویداد کالاهای متعددی با تخفیف بسیارویژه به فروش رفت. یک سال پس از آن، بلک فرایدی دوم ایران با نام «حراجمعه» برگزار شد. اما مثل هر کلاغی، این تقلید از راه رفتن کبک به شَل شدن و زمین خوردن ما انجامید
بلک فرایدی ما، یک کلاهبرداری بزرگ است برای آب‌کردن اجناسی که روی دست فروشنده و در اصل وارد کننده، مانده‌اند، تک‌رنگ یا بد رنگ‌اند، سایزهای محدود دارند و یا مربوط به مد دو سه ماه پیش و فصل گذشته و یا حتی سال گذشته‌اند؛ آن‌هم به چند برابر قیمت واقعی!
دیدگاه تان را بنویسید