سعیده علیپور

زندگی حیوانات در کنار انسان‌ها عجیب نیست؛ اگر این حیوانات همان قناری و طوطی و کفتر و سگ و گربه و امثالهم باشند. اما وقتی کار به شیر و خرس و گرگ و پلنگ و ببر و جوجه‌تیغی و آهو و جغد و شاهین و طاووس و غیره می‌کشد، داستان کمی عجیب به نظر می‌رسد. آن هم زمانی که می‌دانیم برخی از این گونه‌ها در بسیاری از کشورهای دنیا در معرض انقراض و تحت حفاظت قرار دارند.

جرم است،‌ اما جریان دارد!

دیروز رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان شهریار خبر داد که یک مرکز نگهداری غیرمجاز حیات وحش در باغی در روستای اسکمان در شهرستان شهریار شناسایی شد. به گفته شیدا اکار، در این مرکز ۲ قلاده شیر و تعدادی پرنده از گونه طاووس کشف و ضبط شدند.

هرچند بر اساس قانون، تجارت گونه‌های وحشی جرم محسوب می‌شود، اما گزارش‌ها حکایت از آن دارد که این حیوانات معمولا تا زمان پیدا شدن مشتری با قیمت مناسب در باغاتی از این دست در شرایطی بعضا غیراستاندارد نگهداری می‌شوند.

در این میان برخی از این حیوانات وحشی و بعضا کمیاب از سایر کشورها به ایران قاچاق می‌شوند و برخی گونه‌ها هم از داخل ایران شکار و به برخی علاقه‌مندان به نگهداری این گونه‌ها در ایران به قیمت‌های نجومی فروخته یا حتی به کشورهای حاشیه خلیج فارس قاچاق می‌شود.

بازار مکاره فروش حیوانات وحشی

بازار مکاره خرید و فروش حیوانات وحشی گاهی چنان رونق پیدا می‌کند که برخی از این گونه‌ها را می‌توان در بازارهای خرید و فروش حیوانات هم دید.

یکی از همین بازارهای معروف و غیررسمی، بازار خرید و فروش حیوانات در حاشیه اتوبان آزادگان تهران است. بازاری که گرچه بخش عمده آن به خرید و فروش حیوانات اهلی و خانگی اختصاص دارد، اما به راحتی می‌توان مشتریان و فروشندگان حیوانات وحشی را هم در آن دید. قاچاقچیان، حیواناتی چون توله شیر، شاهین، مار و برخی دیگر از حیوانات که زندگی آنها در کنار انسان عجیب و خطرناک به نظر می‌رسد را با قیمت‌هایی بالا عرضه می‌کنند. حیواناتی که خریداران آن هم معمولا از سر هوس با کوچکترین آگاهی نسبت به نگهداری این گونه‌ها به خرید آن اقدام می‌کنند و بعضا یا از پس نگهداری آن برنمی‌آیند یا به دلیل شرایط بد نگهداری حیوان را از بین می‌برند.

چندی پیش باشگاه خبرنگاران جوان در گزارشی از بازار فروش انواع حیوانات وحشی اعم از توله شیر به قیمت ۷۰ میلیون تومان خبر داد.

بر اساس این گزارش فروشنده‌ای مدعی بود توله خرس از جنگل‌های گلستان آورده و می‌تواند برای خریدارش هر نوع ماری که دوست داشته باشد را سفارش بگیرد و شکار کند.

 افزایش شکار غیر‌مجاز حیوانات

در روزهای اخیر خبر درگیری یک محیط‌بان با شکارچیان غیر‌مجاز که منجر به مرگ محیط‌بان در آستانه بازنشستگی شد، تاسف و تأثر دوستداران محیط زیست را برانگیخت. شکارچیانی که برخی از آنها در واقع تامین‌کننده حیوانات مورد تقاضا در همین بازارهای مکاره خرید و فروش حیوانات وحشی هستند. خرید و فروش‌هایی که نه تنها محیط زیست در معرض خطر کشور را بیش از پیش در معرض آسیب قرار می‌دهد که می‌تواند، تبعات خطرناکی را برای افرادی که اقدام به این قبیل خرید و فروش‌ها می‌کنند، نیز داشته باشد.

این در حالی است که در سال‌های اخیر نه تنها سازمان محیط زیست نتوانسته است با جدیت با این پدیده برخورد کند که در این خصوص شاهد افزایش موارد تخلف هم هستیم. هرچند سرهنگ جمشید محبت خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست چندی پیش از افزایش ۳۳ درصدی دستگیری قاچاقچیان حیات وحش خبر داد، اما به این نکته نیز اشاره کرد که همچنان شاهد خرید و فروش حیوانات وحشی، غیرمجاز و درحال انقراض در کشور هستیم.

حیواناتی که به ایران قاچاق می‌شوند

بازار غیرمجاز فروش حیوانات وحشی تنها نتیجه شکار از زیست بوم ایران نیست. بسیاری از این حیوانات از هند پاکستان و افغانستان به ایران آورده می‌شوند و در بازارهای مکاره به فروش می‌رسند. حیواناتی همچون راکون، مار، شیر، میمون و طوطی.

اما ماجرا تنها به این موضوع ختم نمی‌شود. خیلی اوقات خریداران این حیوانات توان و بینش نگهداری از این گونه‌ها را ندارند و پس از مدتی آنها را در طبیعت ایران رها می‌کنند. رهاسازی که می‌تواند خطراتی را هم برای اکوسیستم کشور به دنبال داشته باشد.

دیروز رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان شهریار از شناسایی یک مرکز نگهداری غیرمجاز حیات وحش در باغی در روستای اسکمان در شهرستان شهریار و کشف ۲ قلاده شیر و تعدادی پرنده از گونه طاووس در آن خبر داد

 قاچاق شیر و مار

آخرین خبر مربوط به قاچاق شیر در ایران به سال گذشته برمی‌گردد. زمانی که مأموران منطقه مرزی شهرستان بانه، خبر از دستگیری یکی از قاچاقچیان حیوانات دادند. مجرم بچه‌شیری به همراه داشت که قصد داشت آن را از گلوگاه‌های سقز-بانه، وارد کشور کند. بچه‌شیرها را در شرایطی نامساعد و در حال خفگی و بیهوشی به ایران می‌آورند تا آنها را به فروش برسانند.

خرداد همین امسال بود که گمرک ایران از کشف تعداد زیادی خزنده خطرناک از ساک یک قاچاقچی خبر داد. این فرد مسافری بود که از تایلند وارد شده بود و در ساک خود، تعداد زیادی خزنده را قاچاق می‌کرد. سخنگوی گمرک در همان روزها با اشاره به اینکه این خزنده‌ها در فرودگاه امام خمینی یافت شده بودند، گفته بود: «از مسافری که از مبدأ اولیه تایلند و از مسیر امارات وارد فرودگاه شده بود، سه ساک حاوی ۳۵ بسته که در آن ۲۰۰ مارمولک، مار، لاک‌پشت، عقرب و رتیل به وزن ۱۳ کیلوگرم قرار داشتند، کشف شد».

در این میان رد این فعالیت‌های غیرقانونی به باغ وحش هم می‌رسد.

فروش حیوانات در فضای مجازی

خرید و فروش حیوانات وحشی و غیرمجاز فقط مربوط به محدوده اتوبان آزادگان نیست، مدتهاست که فضای مجازی هم محل خوبی برای خرید و فروش هر نوع حیوانی محسوب می‌شود. نگاهی به آگهی‌های سایت‌های خرید و فروش و حتی اینستاگرام نشان می‌دهد که می‌توان به راحتی اقدام به خرید گونه‌های مختلف حیوانات از این طریق کرد.  به همین دلیل هم برخی از حامیان حیوانات به تازگی برای جلوگیری از خرید و فروش اینترنتی حیوانات در پلتفرم‌های دیوار و شیپور به ریاست فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی نامه‌ای نوشته و از علاقه‌مندان خواسته‌اند تا آن را امضا کنند.

کسب در آمد با حیوانات وحشی

در حالی که انتظار این است که مردم در خصوص اجتناب از نگهداری از حیوانات وحشی آگاه شوند، گاهی اقدامات برخی افراد مشهور درست در خلاف این جهت است. به طوری که گاهی برخی سلبریتی‌ها تصمیم به انتشار تصاویری همراه با حیوانات عجیب می‌گیرند. به طوری که عامه مردم هم گمان می‌کنند نگهداری از آنها باعث تفاخر است. آخرین ماجرا برمی‌گردد به علی زندوکیلی، خواننده که تصویری از خودش با شیری منتشر و از تصمیمش برای  نگهداری از این حیوان خبر داد. این موضوع انتقاد شدید حامیان محیط‌زیست را به همراه داشت تا جایی که زندوکیلی اعلام کرد که چنین تصمیمی ندارد و از حرفش سوء برداشت شده است.

البته در این میان نباید نسبت به تاثیر شبکه‌های مجازی و کاربرانی که در سال‌های اخیر این حیوانات را به فرصتی برای درآمدزایی خود بدل کرده‌اند، بی‌تفاوت بود. گشتی کوتاه در اینستاگرام، ما را با صفحاتی مواجه می‌کند که افراد با انتشار تصاویر حیوانات خانگی‌شان بدل به چهره‌هایی با شمار بالای دنبال‌کنندگان و به تبع آن، دارای امکان گرفتن تبلیغات شده‌اند. این در حالی است که قوانین برای برخورد با این رفتارها هنوز نه تنها وجود ندارد که نهاد‌های نظارتی محیط زیست هم آن را در اولویت اقدامات خود نمی‌بینند.